مشتریان بدحساب نفت ایران

همدلی| فاطمه آقایی‌فرد: هفت میلیارد دلار پول نفت بلوکه شده ایران در جیب کره‌ای‌ها، این‌روزها خبر داغی است که بعد از ماجرای میلیاردها پولی که در گذشته توسط هند و چین بلوکه شده بود به گوش می‌رسد. در جدیدترین گزارش‌هایی که چند وقتی است توجه افکار عمومی را به خود جلب کرده، گفته شده که کره جنوبی هفت میلیارد دلار از پول نفت ایران را پس نمی‌دهد. این خبر در حالی این‌روزها توجه افکار عمومی را به روابط تجاری ایران و سئول برگردانده که طی سال‌های گذشته روایت‌های متفاوتی از بلوکه شدن سریالی پول‌های ایران در کشورهای مصرف‌کننده نفت ایران به گوش رسیده است؛ برخی از این اخبار تکذیب شده و برخی با این انتقادها همراه بوده که در برابر نفت چرا باید کالاهای بی‌کیفیت از کشورهای دیگر وارد شود. در کنار این انتقادهاست که آگاهان اقتصادی همواره بر این نکته تاکید می‌کنند که برگشت سرمایه‌ها به داخل کشور می‌تواند با اتفاقاتی مثل ایجاد اشتغال، تولید و رونق اقتصادی همراه شود. اما بی‌شک اتکای به نفت، خام‌فروشی و فروش این گنج زیرزمینی تحت شرایط تحریم طبیعی است که با نتیجه‌ای که این‌روزها درباره این هفت میلیارد دلار شاهد هستیم همراه می‌شود. ناگفته نماند، صادراتی که در دوران تحریم‌های بانکی باشد، ارزی به داخل کشور نمی‌آورد و ثروت‌ها در جیب کشورهای مصرف‌کننده بلوکه می‌شود؛ دلار مرزهای گرانی را یکی پس از دیگری در می‌نوردد، تورم افسارگسیخته بالاتر رفته و دخل دولت دیگر جوابگوی خرج بخش‌های سنگین اقتصادی نخواهد بود و دود همه این‌ها در نهایت چشم دهک‌های درآمدی پایین را خواهد سوزاند.

ثروتی که درمان خیلی از زخم‌های اقتصادی است

یکی از سوالاتی که با داغ شدن این خبر در میان اذهان عمومی ایجاد شده این است که چرا کره جنوبی پول ایران را بلوکه کرده؛ البته این سوالات در سال‌های گذشته در رابطه با ماجرای فروش نفت به کشورهای شرق آسیا نیز مطرح شده اما این‌روزها به دلیل کمتر شدن درآمدهای ارزی و خسارت‌های کرونا بازتاب بیشتری در فضای مجازی از این ثروت بلوکه شده دیده می‌شود؛ این ماجرا وقتی قابل‌توجه‌تر می‌شود که بحث هزاران میلیارد کسری بودجه در سال جاری روی کار می‌آید و دولت از راهکارهای تورم‌زایی همچون استقراض از بانک مرکزی و افزایش درآمدهای مالیاتی این کسری را جبران می‌کند و فشار زیادی روی دهک‌های درآمدی پایین و متوسط وارد می‌شود. واقعیت این است که هفت میلیارد دلار در برابر 180هزار میلیارد تومان کسری بودجه و خسارت حدود 70میلیارد دلاری کرونا به تن زخمی اقتصاد کشور رقم قابل توجهی است.

پول‌هایی که بلوکه شده؛ نفتی که برای کره گنج است

سئول مدت‌هاست پول‌های ایران را که در قبال فروش نفت و گاز به این کشور در بانک‌های آن باقی مانده و ایران نتوانسته به دلیل تحریم‌ها آن‌ها را جابه جا کند، نه تنها بلوکه کرده و اجازه برداشت به ایران نمی‌دهد، بلکه حتی نمی‌گذارد ایران با همین پول‌ها از داخل خود کره جنوبی کالا، حتی کالای کره‌ای، تهیه کند. کره‌ای‌ها می‌گویند ایران تحریم است و از ترس تحریم‌های ایران توسط امریکا بهانه می‌آورند که ایران نمی‌تواند از پول‌هایش استفاده کند. گزارش‌ها می‌گویند میزان پول‌های ایران در بانک‌های کره جنوبی در حدود بیش از شش میلیارد دلار است که دولت سئول امکان دستیابی ایران به این پول‌ها را نمی‌دهد. از آنجایی که سئول وارد کننده عمده انرژی است و بدون آن قادر به تامین نیازهای خود نیست، خرید نفت از ایران به یکی از برنامه‌های اصلی کره جنوبی تبدیل شده، بر اساس گزارش‌ها، کره جنوبی 23 نوع نفت از 15 کشور جهان را برای پالایشگاه‌های خود آزمایش کرده، اما هیچ کدام نفت ایران نمی‌شوند. آنطور که گزارش چند وقت پیش رویترز نشان می‌دهد، کره‌ای‌ها از تحریم نفت ایران رضایت ندارند، چرا که سال گذشته 9میلیارد دلار نفت غیر ایرانی خریده و راهی پالایشگاه‌های خود کردند، اما هیچ کدام به کیفیت نفت سبک ایران نمی‌رسد. در گزارش رویترز آمده است که نفت ایران گوگرد بسیار کمی دارد و هیچ پس مانده‌ای را بعد از پالایش ایجاد نمی‌کند. به گفته کارشناسان تنها نفت نزدیک به ایران، برای پالایشگاه‌های کره‌ای نفت قطر است که برای کره جنوبی گران‌تر از ایران تمام می‌شود.

ماجرای بلوکه شدن ثروت‌های ایران در کره جنوبی

سیدحمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی ماجرای بلوکه شدن ثروت‌های ایران در جیب کشورهای خریدار نفت از ایران را این‌طور به «همدلی» توضیح می‌دهد: «بحث بلوکه شدن پول ایران در هر یک از کشورهایی که مطرح شده، ماجرای متفاوتی دارد. در رابطه با کره جنوبی ماجرا از این قرار بود که ما نفت خام به این کشور صادر می‌کردیم و کره جنوبی نیز کالاهای مورد نیاز را در اختیار ما قرار می‌داد. لوازم خانگی و دیگر اجناس ضروری از جمله کالاهای مورد نیاز بود که در ازای فروش نفت به کره حنوبی به ایران ارسال می‌شد». حسینی در ادامه به «همدلی» گفت: « در اردیبهشت سال 98 بود که کره جنوبی از این اقدام صرف نظر کرد و این طور اعلام کرد که دیگر نمی‌شود با ایران همکاری کرده و در ازای نفت کالای ضروری ارسال کند. بدین ترتیب حدود پنج تا شش میلیارد دلار از درآمدهای نفتی کشور در کره حنوبی بلوکه شد».

مجوز آزاد شدن پول‌ها گرفته شده

حمید حسینی در ادامه صحبت‌های خود به «همدلی» می‌گوید:«اخیرا با مجوزهایی که کره جنوبی دریافت کرده، قرار بر این شده تا این منابع آزاد شود. در هفته‌های اخیر طی مذاکراتی که کره جنوبی با آمریکا داشته و البته فشارهایی که مقامات ایرانی به این کشور وارد آوردند، خبرهای امیدوارکننده‌ای از این منابع بلوکه شده رسیده است. کشور هند اما همکاری مناسبی با ایران دارد و در ازای صادرات نفت مواد غذایی به ایران ارسال می‌کند». به گفته حسینی:«این گونه سیاست در فروش نفت تنها در کشور ایران نیست که اجرا می‌شود، بلکه ونزوئلا نیز چنین رویکردی در صادرات نفت خود پیش گرفته که به نظر می‌رسد در صورت تامین کالای مورد نیاز کشورهای صادرکننده در قبال فروش نفت، می‌تواند جوابگوی دورانی باشد که فشارهای بین‌المللی در کار است».
هر چه که هست، نگاهی به روابط تجاری ایران و کره جنوبی نشان می‌دهد که این کشور همواره در تلاش برای حفظ روابط تجاری خود حداقل به صورت شفاهی با ایران حتی در شرایط تحریم‌ها بوده؛ اما آنچه که این‌روزها از اهمیت بالایی برخوردار است، کیفیت این روابط تجاری و نحوه خرید نفت از ایران است که توجه افکار عمومی را به خود جلب کرده؛ یعنی فروش نفت در ازای کالاهایی که از این کشور از مرزهای ایران وارد می‎‌شود؛ اوایل سال گذشته بود که پویا فیروزی، دبیر مشترک بازرگانی ایران و کره جنوبی به ایرنا گفت:«کره پیگیر حفظ روابط تجاری خود با ایران است، اما بانک‌های این کشور با شرکت‌های ایرانی همکاری نمی‌کنند، سفیر این کشور هم تمایلش را برای ادامه روابط تجاری با ایران اعلام کرده اما در عمل اتفاقی نیفتاده است». فیروزی با بیان اینکه بانک‌های کره‌ای با شرکت‌های ایرانی همکاری نمی‌کنند، افزود: «حتی در چند مورد دولت کره مستقیما دخالت کرد و وارد عمل شد، اما بانک منافع مدیریتی سهامداران خود را در نظر گرفت و پول را جابجا نکرد. بنابراین بخشی از پول‌ها بلوکه شد و بخشی هم برگشت خورد». در چنین شرایطی کره جنوبی می‌گوید از زمان شروع تحریم‌ها با ایران دست به رایزنی‌هایی با مقامات آمریکایی زده تا بتواند مبادلات تجاری خود را با ایران ادامه دهد. اما برخی ناظران معتقدند این موضوع چندان حقیقت ندارد. ایالات متحده در ابتدا کره جنوبی را به همراه یازده کشور دیگر معاف از تحریم‌ها اعلام کرد. اما در همان زمان سئول ترجیح داد تا به دنبال جایگزین دیگری برای خرید انرژی بگردد و از این فرصت استفاده نکرد. از سوی دیگر به گفته مقامات کره پول ایران به دو بانک این کشور ارسال شده اما چون بانک مرکزی ایران تحریم است، بانک‌های سئول قادر به ارسال این مبلغ به ایران نیستند. ناگفته نمانند که تهران در یک سال و نیم گذشته تلاش کرده تا با رایزنی با مقامات این کشور اعتراض خود را به گوش کره‌ای‌ها برساند. اما روند رسیدگی به درخواست ایران همچنان کند است.