گزارش همدلی از شایعه عمدی بودن آتشسوزیهای اخیر
سوء قصد به جان جنگل ها وبوستان ها
همدلی| در روزهای گذشته شاهد آتشسوزیهای گسترده در پوششهای جنگلی بودیم. شاید بتوانیم به آتشی که به جان جنگلهای خائیز افتاد به عنوان مهمترین اتفاق سریال آتشسوزیهای اخیر اشاره کنیم. حضور گسترده نیروهای مردمی در صحنه در شرایطی که به نظر میرسید متولی اصلی جنگلها چندان توانی برای خاموش کردن آتش ندارد، از جمله چیزهایی بود که بسیار مورد توجه قرار گرفت. اما مشابه موارد گذشته در مورد اخیر هم باز این پرسش مطرح شد که دلیل این حجم گسترده از آتشسوزی چیست؟ این پرسش وقتی پررنگتر شد که طی روزهای گذشته موارد متعدد دیگری از آتشسوزی در مراتع خودنمایی کرد، حتی شعلههای آتش به پارک جنگلیهای اطراف تهران هم رسید و در مواردی مانند پارک جنگلی چیتگر طعمه حریق شد؛ بوستان ولایت در تهران، مناطق اطراف زندان اوین، پارک افرا و چند بوستان دیگر هم روی سرخ آتش را به خود دیدند تا آتشنشانی تهران مجبور شود از این پارک به آن پارک برای جلوگیری از گستردهتر شدن آتش و اطفاء آن در حرکت باشد.
خبرهای پُر تکرارِ آتشسوزیهای اخیر کافی بود که صحبت از عمدی بودن آنها در شهر بپیچد، حدس و گمانهایی که پای خود را به استوری اینستاگرامها باز کرد و واکنشهای فضای مجازی را به دنبال داشت. گروهی هم درِ گوشی به یکدیگر میگفتند که «کار کارِ خودشان است تا حواس مردم را به جای دیگر پرت کنند، تو گویی که خبری است!»، پرسشی که خود را از لایکهای فضای مجازی برون کشید و به جهت کنجکاوی مردم وارد شورای شهر و استانداری تهران شد تا متولی اداره آنها را مجبور به واکنش کند. محسنهاشمی، رئیس شورای شهر تهران در جلسه یکشنبه گذشته این شورا در واکنش به آتشسوزیهای سریالی بوستانهای پایتخت گفت:«آتشسوزیها دلیل مشخصی دارد و آن میزان بارشهای امسال بود که موجب رشد علفها و گیاهان خودرو شد و در ادامه با گرم شدن هوا و خشک شدن علفها ما شاهد این هستیم که با کوچکترین جرقهای باعث ایجاد آتشسوزی در فضای سبز میشود.»
در واقعهاشمی با بیان نکتهای که خیلی از کارشناسها هم آن را تایید کردهاند در تلاش بود که سوءظنها به پرونده آتشسوزیها را بر طرف کند. اما برخلاف او اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست در گفتوگو با روزنامه خراسان عنوان کرده:«احتمال این که آتشسوزیها در بوستانهای تهران غیرعمد باشد، زیر صفر درصد است و به نظر من صددرصد این آتشسوزیها تعمدی است. در بوستانهای مختلف در زمان آتشسوزی شاهدانی وجود دارند که افراد را حین ارتکاب جرم دیدهاند و حتی در برخی از موارد بوی نفت حس شده است و همه اینها نشاندهنده تعمدی بودن آتشسوزیها در بوستانهاست که میتواند دلایل متفاوتی داشته باشد. غیرممکن است که این آتشسوزیها طبیعی باشد.»
همچنین در همین باره استاندار تهران در حاشیه برگزاری پنجمین جلسه ستاد مدیریت بحران استان، به موضوع آتشسوزیهای اخیر واکنش نشان داده، آن طور ایسنا نقل کرده انوشیروان محسنی بندپی ضمن تاکید مجدد بر همان استدلال آقای هاشمی(رئیس شورای شهر تهران) یعنی رشد علفها در کنار خشکی هوای این موقع سال در تهران که منجر به آتشسوزی میشود، از موارد عمدی بودن آتشسوزیها یاد کرده است. بندپی در پاسخ به خبرنگاران عنوان کرده:«البته مواردی از آتشسوزیها نیز به صورت عمدی صورت گرفته که مسببان حادثه دستگیر شدهاند. این آتشسوزیها در مجموع حدود 25مورد بوده که حدود سه تا چهار مورد آنها عمدی بوده که قطعا مسببین به مجازات خود خواهند رسید.»
اما در کنار دلیلی مانند رشد علوفهها و همچنین موارد عمدی، بیتردید موارد سهوی هم سهمی در آتشسوزیهای اخیر داشته است. در همین رابطه عضو دیگر شورای شهر تهران با انتقاد از صدا و سیما عدم توجه به اطلاع رسانی کافی را یکی از دلایل حوادث پیش آمده عنوان کرده، به گزارش «پانا» زهرا نژادبهرام در جلسه شورای شهر تهران نوک پیکان انتقادات خودش را به سوی تلویزیون نشانه گرفته و گفته که «با توجه به گسترش آتشسوزیها انتظار میرود رسانه ملی با تولید محصولات رسانهای و کلیپهای آموزشی به شهروندان آموزشهای لازم ارائه دهد. متاسفانه صدا و سیما به وظایف آموزشی خود عمل نمی کند.» نکتهای که «محمد درویش»، کارشناس محیط زیست هم با اشاره به آن از صداوسیما خواسته که با ساختن ویدئو کلیپهای جذاب به شکل غیرمستقیم آموزش در خصوص محیط زیست را جدی بگیرد.
حالا به دنبال حوادث اخیر قرار بر این شده که بوستانهای جنگلی تهران تجهیز شود، آن طور که «ایلنا» گزارش داده، «زهرا صدراعظم نوری»، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری تهران روز گذشته به این خبرگزاری گفته که «برای ۱۳ بوستان جنگلی و بزرگ سطح شهر تهران تمهیدات و دستورالعملهای لازم منظور شد. همچنین تجهیزات آتشنشانی مربوط به آتش فراهم و مقرر شد، در مناطقی که از بوستانهای جنگلی برخوردار هستند، این تجهیزات توزیع شود.» اما مسئله عمدی بودن یا عمدی نبودن آتشسوزیها تنها به بوستانها و پارکهای تهران برنمیگردد، در خصوص به آتش کشیده شدن جنگلها و مراتع هم چنین فرضیههایی مطرح است. «محمد درویش»، کارشناس محیط زیست در ویدئویی که در صفحه شخصی خود در فضای مجازی منتشر کرده با واکنش به این مسئله عنوان کرده «بیشتر از اینکه دنبال تئوری توهمگونه باشیم، اینکه آیا در آتشسوزیهای اخیر عمدی وجود دارد و مثلا میخواهند سرزمین ما را آتش بزنند یا اینکه میخواهند با این آتشها توجه ما را به جایی دیگر معطوف کنند؛ باید دنبال واقعیت باشیم.»
واقعیتی که «درویش» از آن صحبت میکند در میان دانستههای ما، و چه باید کردهای ما جا دارد. او هم مانند سایرین معتقد است بارشهای اخیر در یکی دو سال گذشته که حدود 30الی 70درصد از میانگین بارش کشود بیشتر بوده سبب شده پوشش گیاهی وسیعی در جنگلها و مراتع ایجاد شود، پوششهایی که به دنبال گرم شدن هوا خشک شده و عرصه محیط زیست را به تعبیر ایشان تبدیل به «انبار باروت» کرده است. در چنین وضعیتی هر اقدامی چه از روی عمد و چه از روی سهو میتواند منجر به آتشسوزیهای گسترده شود.
«درویش» در این پیام تصویری ضمن اینکه دلیل آتشسوزیهای اخیر در پارک جنگلی چیتگر یا آتشسوزی حوالی زندان اوین را مشابه آنچه توصیف کرد میداند، یادآور میشود وجود پوشش گیاهی انبوه به دلیل بارشهای گسترده، و همچنین وجود اقدام عمدی برای به آتش کشیدن آنها از جمله مواردی است که جزء دانستههای ما است. او معتقد است با شروع ماه آینده در تیرماه با موارد بیشتر آتشسوزی روبهرو خواهیم شد که تا حوالی آبان ماه میتواند بارها و بارها تکرار شود پس بهتر است از الان به فکر چارهای برای کار باشیم.
او با طرح این پرسش که «با وجود اینکه ما همه اینها را میدانیم چرا کاری برایش انجام نمیدهیم؟» نسبت به بلاتکلیفی دستگاههای مختلف در خصوص اقدامات امدادی انتقاد میکند. او در این باره میگوید:«چرا همچنان نیروهای مسلح ما میگویند که خاموش کردن آتش در شمار وظایفی که برای ما تعریف شده است نیست. آنها معتقدند هر سازمانی که نگران آتش گرفتن جنگلها است ابتدا باید برای هر ساعت پرواز هلیکوپترهای ما بیست میلیون به حساب بریزد تا ما بتوانیم پرواز کنیم. ما باید این مشکلات را حل کنیم.»
وی ادامه میدهد:«یا باید سازمانهای متولی محیط زیست کشور مجوز یک یگان هوایی مختص اطفاء حریق داشته باشند و برای چنین کاری نیرو تربیت کنند، یا اگر دستورالعملهای نیروهای مسلح چنین اجازهای نمیدهد حداقل در ستاد نیروهای مسلح چنین یگانی تعریف و تجهیز شود. ما نیاز به هواپیماهای آب پاش حرفهای داریم که اصطلاحا به آنها «کانادایر» گفته میشود. هلیکوپترها نمیتوانند به آتش نزدیک شوند چرا که گردش پرههای آن بدتر اکسیژن به آتش میرساند از ارتفاع بالا هم اگر آب را رها کنند احتمال اینکه آب پودر یا تبخیر شود زیاد است و اینکه ممکن است آب در موقعیت درستی هم تخلیه نشود.»
درویش معتقد است کار دیگری که لازم است در این شرایط انجام شود استقرار یگانهای متخصص و تجهیز شده با آتشکوبها و دمندهها و لباسها و دستکشهای ضد حریق است که به کمک جامعه محلی و کمکهای داوطلبانه بتوانند در همان ساعتهای ابتدایی آتشسوزی شروع به خاموش کردن آن کنند. به گفته دوریش این نیروها باید در مناطقی که سازمان جنگلها با استفاده از تجربیات چند ده ساله خودش پهنه بندی کرده و میداند چه مناطقی در جنگلهای ما به آتشسوزی آسیب پذیر هستند مستقر شوند.
خبرهای پُر تکرارِ آتشسوزیهای اخیر کافی بود که صحبت از عمدی بودن آنها در شهر بپیچد، حدس و گمانهایی که پای خود را به استوری اینستاگرامها باز کرد و واکنشهای فضای مجازی را به دنبال داشت. گروهی هم درِ گوشی به یکدیگر میگفتند که «کار کارِ خودشان است تا حواس مردم را به جای دیگر پرت کنند، تو گویی که خبری است!»، پرسشی که خود را از لایکهای فضای مجازی برون کشید و به جهت کنجکاوی مردم وارد شورای شهر و استانداری تهران شد تا متولی اداره آنها را مجبور به واکنش کند. محسنهاشمی، رئیس شورای شهر تهران در جلسه یکشنبه گذشته این شورا در واکنش به آتشسوزیهای سریالی بوستانهای پایتخت گفت:«آتشسوزیها دلیل مشخصی دارد و آن میزان بارشهای امسال بود که موجب رشد علفها و گیاهان خودرو شد و در ادامه با گرم شدن هوا و خشک شدن علفها ما شاهد این هستیم که با کوچکترین جرقهای باعث ایجاد آتشسوزی در فضای سبز میشود.»
در واقعهاشمی با بیان نکتهای که خیلی از کارشناسها هم آن را تایید کردهاند در تلاش بود که سوءظنها به پرونده آتشسوزیها را بر طرف کند. اما برخلاف او اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست در گفتوگو با روزنامه خراسان عنوان کرده:«احتمال این که آتشسوزیها در بوستانهای تهران غیرعمد باشد، زیر صفر درصد است و به نظر من صددرصد این آتشسوزیها تعمدی است. در بوستانهای مختلف در زمان آتشسوزی شاهدانی وجود دارند که افراد را حین ارتکاب جرم دیدهاند و حتی در برخی از موارد بوی نفت حس شده است و همه اینها نشاندهنده تعمدی بودن آتشسوزیها در بوستانهاست که میتواند دلایل متفاوتی داشته باشد. غیرممکن است که این آتشسوزیها طبیعی باشد.»
همچنین در همین باره استاندار تهران در حاشیه برگزاری پنجمین جلسه ستاد مدیریت بحران استان، به موضوع آتشسوزیهای اخیر واکنش نشان داده، آن طور ایسنا نقل کرده انوشیروان محسنی بندپی ضمن تاکید مجدد بر همان استدلال آقای هاشمی(رئیس شورای شهر تهران) یعنی رشد علفها در کنار خشکی هوای این موقع سال در تهران که منجر به آتشسوزی میشود، از موارد عمدی بودن آتشسوزیها یاد کرده است. بندپی در پاسخ به خبرنگاران عنوان کرده:«البته مواردی از آتشسوزیها نیز به صورت عمدی صورت گرفته که مسببان حادثه دستگیر شدهاند. این آتشسوزیها در مجموع حدود 25مورد بوده که حدود سه تا چهار مورد آنها عمدی بوده که قطعا مسببین به مجازات خود خواهند رسید.»
اما در کنار دلیلی مانند رشد علوفهها و همچنین موارد عمدی، بیتردید موارد سهوی هم سهمی در آتشسوزیهای اخیر داشته است. در همین رابطه عضو دیگر شورای شهر تهران با انتقاد از صدا و سیما عدم توجه به اطلاع رسانی کافی را یکی از دلایل حوادث پیش آمده عنوان کرده، به گزارش «پانا» زهرا نژادبهرام در جلسه شورای شهر تهران نوک پیکان انتقادات خودش را به سوی تلویزیون نشانه گرفته و گفته که «با توجه به گسترش آتشسوزیها انتظار میرود رسانه ملی با تولید محصولات رسانهای و کلیپهای آموزشی به شهروندان آموزشهای لازم ارائه دهد. متاسفانه صدا و سیما به وظایف آموزشی خود عمل نمی کند.» نکتهای که «محمد درویش»، کارشناس محیط زیست هم با اشاره به آن از صداوسیما خواسته که با ساختن ویدئو کلیپهای جذاب به شکل غیرمستقیم آموزش در خصوص محیط زیست را جدی بگیرد.
حالا به دنبال حوادث اخیر قرار بر این شده که بوستانهای جنگلی تهران تجهیز شود، آن طور که «ایلنا» گزارش داده، «زهرا صدراعظم نوری»، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری تهران روز گذشته به این خبرگزاری گفته که «برای ۱۳ بوستان جنگلی و بزرگ سطح شهر تهران تمهیدات و دستورالعملهای لازم منظور شد. همچنین تجهیزات آتشنشانی مربوط به آتش فراهم و مقرر شد، در مناطقی که از بوستانهای جنگلی برخوردار هستند، این تجهیزات توزیع شود.» اما مسئله عمدی بودن یا عمدی نبودن آتشسوزیها تنها به بوستانها و پارکهای تهران برنمیگردد، در خصوص به آتش کشیده شدن جنگلها و مراتع هم چنین فرضیههایی مطرح است. «محمد درویش»، کارشناس محیط زیست در ویدئویی که در صفحه شخصی خود در فضای مجازی منتشر کرده با واکنش به این مسئله عنوان کرده «بیشتر از اینکه دنبال تئوری توهمگونه باشیم، اینکه آیا در آتشسوزیهای اخیر عمدی وجود دارد و مثلا میخواهند سرزمین ما را آتش بزنند یا اینکه میخواهند با این آتشها توجه ما را به جایی دیگر معطوف کنند؛ باید دنبال واقعیت باشیم.»
واقعیتی که «درویش» از آن صحبت میکند در میان دانستههای ما، و چه باید کردهای ما جا دارد. او هم مانند سایرین معتقد است بارشهای اخیر در یکی دو سال گذشته که حدود 30الی 70درصد از میانگین بارش کشود بیشتر بوده سبب شده پوشش گیاهی وسیعی در جنگلها و مراتع ایجاد شود، پوششهایی که به دنبال گرم شدن هوا خشک شده و عرصه محیط زیست را به تعبیر ایشان تبدیل به «انبار باروت» کرده است. در چنین وضعیتی هر اقدامی چه از روی عمد و چه از روی سهو میتواند منجر به آتشسوزیهای گسترده شود.
«درویش» در این پیام تصویری ضمن اینکه دلیل آتشسوزیهای اخیر در پارک جنگلی چیتگر یا آتشسوزی حوالی زندان اوین را مشابه آنچه توصیف کرد میداند، یادآور میشود وجود پوشش گیاهی انبوه به دلیل بارشهای گسترده، و همچنین وجود اقدام عمدی برای به آتش کشیدن آنها از جمله مواردی است که جزء دانستههای ما است. او معتقد است با شروع ماه آینده در تیرماه با موارد بیشتر آتشسوزی روبهرو خواهیم شد که تا حوالی آبان ماه میتواند بارها و بارها تکرار شود پس بهتر است از الان به فکر چارهای برای کار باشیم.
او با طرح این پرسش که «با وجود اینکه ما همه اینها را میدانیم چرا کاری برایش انجام نمیدهیم؟» نسبت به بلاتکلیفی دستگاههای مختلف در خصوص اقدامات امدادی انتقاد میکند. او در این باره میگوید:«چرا همچنان نیروهای مسلح ما میگویند که خاموش کردن آتش در شمار وظایفی که برای ما تعریف شده است نیست. آنها معتقدند هر سازمانی که نگران آتش گرفتن جنگلها است ابتدا باید برای هر ساعت پرواز هلیکوپترهای ما بیست میلیون به حساب بریزد تا ما بتوانیم پرواز کنیم. ما باید این مشکلات را حل کنیم.»
وی ادامه میدهد:«یا باید سازمانهای متولی محیط زیست کشور مجوز یک یگان هوایی مختص اطفاء حریق داشته باشند و برای چنین کاری نیرو تربیت کنند، یا اگر دستورالعملهای نیروهای مسلح چنین اجازهای نمیدهد حداقل در ستاد نیروهای مسلح چنین یگانی تعریف و تجهیز شود. ما نیاز به هواپیماهای آب پاش حرفهای داریم که اصطلاحا به آنها «کانادایر» گفته میشود. هلیکوپترها نمیتوانند به آتش نزدیک شوند چرا که گردش پرههای آن بدتر اکسیژن به آتش میرساند از ارتفاع بالا هم اگر آب را رها کنند احتمال اینکه آب پودر یا تبخیر شود زیاد است و اینکه ممکن است آب در موقعیت درستی هم تخلیه نشود.»
درویش معتقد است کار دیگری که لازم است در این شرایط انجام شود استقرار یگانهای متخصص و تجهیز شده با آتشکوبها و دمندهها و لباسها و دستکشهای ضد حریق است که به کمک جامعه محلی و کمکهای داوطلبانه بتوانند در همان ساعتهای ابتدایی آتشسوزی شروع به خاموش کردن آن کنند. به گفته دوریش این نیروها باید در مناطقی که سازمان جنگلها با استفاده از تجربیات چند ده ساله خودش پهنه بندی کرده و میداند چه مناطقی در جنگلهای ما به آتشسوزی آسیب پذیر هستند مستقر شوند.