استراتژی «جنگ و صلح » بایدن در منطقه

همدلی|  امید کوشا:  به نظر می‌رسد خطرهای احتمالی حمله به خاک ایران با رد و بدل شدن پیام‌های پنهانی در این‌باره توانسته این بار نیز دیپلماسی را در کنار اقدامات نظامی در اولویت نگه دارد. آخرین اظهارنظرهای مقام‌های آمریکایی درباره کشته شدن 3 سرباز امریکایی نشان می‌دهد ایالات متحده تمایل چندانی به وسعت دادن به درگیری‌ها ندارد. به رغم فشارهای داخلی روزهای ابتدایی و تلاش تندروهای جمهوری‌خواه اما بایدن مسیر متفاوتی را تا این لحظه در پیش گرفته است؛ مسیری که از یکسو به دنبال عادی‌سازی روابط در منطقه است و از سوی دیگر بحران جنگ را القا می‌کند. مقامات ایالات متحده درگفت وگو با CBS News تایید کرده‌اند که طرح‌هایی برای یک سری حملات در چند روز علیه اهداف - از جمله پرسنل و تاسیسات ایرانی - در داخل عراق و سوریه تایید شده است.  مقامات امریکایی به سی بی اس نیوز گفتند که آب و هوا عامل اصلی در زمان حملات خواهد بود! مقامات واشنگتن می‌گویند ایالات متحده اما توانایی انجام حملات در آب و هوای بد را دارد، اما ترجیح می‌دهد دید بهتری از اهداف انتخاب شده داشته باشد.
احتیاط‌کاری واشنگتن
به نظر می‌رسد اتاق فکر بایدن و کابینه‌اش در تحلیل واکنش‌های احتمالی به اتفاقات اخیر دچار فرایند محتاطانه‌تری شده‌اند که از خبرهای پمپاژ شده به رسانه‌های غربی در یکی - دو روز گذشته کاسته است. تغییر خط حمله به خاک ایران با تحلیل‌هایی که ایران را از گردونه تصمیم گروه‌های مقاومتی در حمله به پایگاه امریکا در اردن کنار می‌گذارد، به صورت یکدست در حال انتشار است. سی‌ان‌ان در گزارشی به نقل از چندین منبع در دولت آمریکا این چنین تحلیل کرده، حمله به پایگاه آمریکا در اردن که به کشته شدن ۳ سرباز آمریکایی منجر شده باعث «غافلگیری» ایران شده و رهبران ارشد جمهوری اسلامی را نگران کرده است.در همین حال یورونیوزنوشته: «مقام‌های آمریکایی می‌گویند هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که این نگرانی و احتیاط فزاینده تهران احتمالا به استراتژی گسترده‌تری برای تغییر در حمایت از گروه‌های نیابتی از سوی جمهوری اسلامی بینجامد. با این حال این تغییر را می‌توان نشان‌دهنده تعدیل‌هایی دانست که از سوی تهران در حال عملی‌شدن هستند. ضمن اینکه به گفته مقام‌های آمریکایی ایران رویکرد مدونی را پی می‌گیرد که برای جلوگیری از جرقه زدن جنگی همه‌جانبه طراحی شده است.»همزمان ابراهیم رئیسی در تازه‌تریم موضع‌گیری خود گفته است: «دشمن» توانایی ندارد علیه ما کاری انجام دهد. او دلیل این ادعای خود را «قدرتمندی نیروهای ایران در حوزه‌های مختلف» عنوان کرده است.
تعلیق وشکاف در تصمیم‌گیری
این طور به نظر می‌آید که تصمیم برای پاسخ در ایالات متحده تبدیل به یک شکاف در تصمیم‌گیری شده است و مسئولان ارشد سرویس‌های اطلاعاتی و مقام‌های نظامی گزینه‌های متعددی را مطرح می‌کنند. این تعدد خبر و موضع‌گیری در دو سوی مشاوران و معاونان بایدن نشان می‌دهد، او برای انتقام باید تصمیم‌های سختی بگیرد، تصمیم‌هایی که هر کدام از آنها هزینه و فایده بسیار بالایی برای او و دموکرات‌ها دارد. اخبار دو روز گذشته این اختلاف را بیشتر نمایان کرده است، چنانکه عده‌ای بر این عقیده‌اند ایران بعد از حمله نیروهای مقاومت به پایگاه امریکایی دچار ضعف شده و عده‌ای بر این عقیده‌اند که این اقدام در مقابل سکوت و تعلل بایدن ایران را وادار به عقب نشینی نخواهد کرد.
چند روز بعد از اینکه ویلیام برنز، رئیس سازمان سیا کلید حل مشکلات امنیتی منطقه را ایران دانسته بود، «نورم رول» تحلیلگر ارشد پیشین سازمان سیا در امور ایران در خصوص این وضعیت به سی‌ان‌ان گفته: «هدف اصلی ایران این است که در آمریکا و به سیاستگذاران ما عدم قطعیت و بلاتکلیفی تزریق کند و تصمیم‌گیری برای اینکه چقدر باید به ایران ضربه بزنیم را دشوار کند.»
نورم رول در تحلیل خود از وضعیت جاری تاکید می‌کند که مطلقا هیچ نشانه‌ای نمی‌بیند که دولت ایران را مجبور به تغییر رویه‌ای کند که تاکنون در پیش گرفته باشد.اما «جاناتان لرد» مدیر برنامه امنیت خاورمیانه در مرکز امنیت جدید آمریکا، با اشاره به اینکه بیانیه کتائب حزب‌الله نشان می‌دهد که چطور انتظار برای پاسخ ایالات متحده باعث عقب نشینی تهران شده است، می‌افزاید: «فکر می‌کنم جالب است که فقط پیش‌بینی یک واکنش بالقوه شدید از سوی  ایالات متحده، تأثیر بازدارنده‌ای بر نیروی نیابتی داشته است، بدون اینکه آمریکا یک گلوله شلیک کند.به نظر می رسد حمله در اردن رویکرد ایران را از اکتبر تضعیف کرده چرا که ایران از اینکه آمریکا و اسرائيل در گوشه رینگ قرار گیرند و به دادن پاسخ قاطع مجبور شوند، استقبال نمی‌کند.»
شرایط پیچیده و دشوار منطقه
همچنین پولیتیکو به نقل ازدو مقام آمریکایی، نوشت: «مسئولان اطلاعاتی به این ارزیابی رسیده اند که تهران کنترل کاملی بر گروه های نیابتی در خاورمیانه، از جمله کسانی که مسئول حمله و کشتن نیروهای ایالات متحده در هفته های اخیر هستند، ندارد.عدم کنترل ایران بر حوثی‌ها و شبه‌نظامیان در عراق و سوریه، گفت وگوها در واشنگتن در مورد چگونگی واکنش به حملات مکرر به ایالات متحده را دشوار کرده است.  یک مقام ایالات متحده می گوید: «این شاید پیچیده‌ترین دوره ای است که من در این منطقه دیده ام.»  پنج شنبه «آستین » وزیر دفاع آمریکا که برای اولین بار پس از چند ماه در نشست خبری پنتاگون صحبت می‌کرد، گفته دولت ایالات متحده در تلافی حمله به پایگاه‌های آمریکا در منطقه، «پاسخی چند لایه» برنامه‌ریزی کرده است.وی تاکید کرد که ایالات متحده همچنان به دنبال اجتناب از درگیری گسترده‌تر در خاورمیانه است. اما همزمان افزود که واشنگتن تمام اقدامات لازم را برای دفاع از آمریکا، منافع و مردم خود انجام خواهد داد.
ادامه حملات در دریای سرخ
در همین حال نگرانی‌ها در دریای سرخ نیزادامه‌دار شده است. با اینکه امریکا و بریتانیا در حملات متعددی از ابتدای سال میلادی سعی بر مهار حوثی‌ها داشته‌اند اما شواهد امر پیداست که این حملات همچنان ادامه داشته است. نگرانی کشورهای مختلف از تنش در دریای سرخ تقریبا همه‌گیر شده است. یکی از کشورهایی که در این تنش‌ها به ویژه تحت تاثیر قرار گرفته هند است، چرا که حوثی‌ها به چندین کشتی که یا خدمه هندی داشته‌اند و یا به سمت هند در حال حرکت بوده‌اند حمله کرده‌اند. در پاسخ دولت هند چندین کشتی جنگی را در دریای عرب مستقر کرده است. همچنین دو غول کشتیرانی دولتی چین نیز مجبور شده‌اند ده‌ها کشتی را از دریای سرخ به مسیری طولانی‌تر در اطراف دماغه امیدنیک در جنوب آفریقا منحرف کنند که باعث افزایش قابل توجه هزینه‌های حمل و نقل می‌شود. پکن هفته گذشته نگرانی‌های خود را در مورد وضعیت اعلام کرد و خواستار پایان دادن به حملات به کشتی‌های غیرنظامی شد.تشدیدها همچنین بر درجات مختلف کنترلی که ایران در واقع بر گروه های نیابتی خود دارد، اثر می‌گذارد. یک مقام آمریکایی که نخواست نامش فاش شود در این خصوص به سی‌ان‌ان ادعا می‌کند: «همه نشانه‌ها حاکی از آن است که ایران هیچ علاقه‌ای به وارد شدن به چرخه تنش با آمریکا و اسرائیل ندارد». این فرد گفته در حالی که ایران می‌داند که حمایت از نیروهای مقاومت برای به چالش کشیدن غرب ارزشش را دارد اما در عین حال باید در نظر گرفت که این گروه‌ها درجات مختلفی از وفادارای را به ایران دارند. در همین حال چندین مقام به سی ان ان گفتند در میان این گروه‌ها، ایران کمترین میزان کنترل عملیاتی را بر حوثی‌ها در یمن دارد.
بایدن همه گزینه‌ها را داغ نگه می‌دارد
همه نشانه‌ها می‌گویند امریکا و متحدانش در منطقه دچار آشفتگی در تصمیم شده‌اند. صداهای متنوعی که از ایالات متحده بیرون آمده بیان روشنی است بر تعلل تیم بایدن برای کاهش التهابات ناشی از کشته شدن سرابازانش در اردن تا بتواند در افکار عمومی خود تخفیف‌های بیشتری برای نحوه واکنش و پاسخگویی بگیرد. اینگونه باید تصور کرد که چرخش رسانه‌ای امریکا در خبرگزاری‌های مهم دنیا برای توجیه نحوه برخورد در آینده و به تعویق انداختن حملات انتقام جویانه مصداق بارز گفته مقام امریکایی در گفت و گو با پولتیکو است که شرایط امروز منطقه را پیچیده‌تر از همه دوره‌ها خوانده است. فعلا تحلیل همه کارشناسان داخلی در ایران نیز بر این پایه استوار است که بایدن ریسک حمله به خاک ایران را نمی‌پذیرد. اما این نکته دور از ذهن نیست که تکرار این اتفاق در آینده می‌تواند اوضاع را از کنترل خارج کند. از سوی دیگر خیز دولت بایدن برای فشارهای اقتصادی بیشتر بر ایران این تعلل و تغییر مواضع را این‌طور به نظر می‌رساند که دموکرات‌ها همچنان نیم نگاهی به فشارهای اقتصادی و تحریم در آینده دارند، فشارهایی که آنها را تا انتخابات آتی از جنگ گسترده‌تر دور می‌کند، اما گزینه جنگ وسیع را برای استفاده داخلی داغ نگه خواهد داشت. دو سویه بالقوه جنگ و بالفعل فشار اقتصادی استراتژی باب طبع دموکرات‌ها تا انتخابات است.، گزینه‌ای که دست آنها را در افکارعمومی باز خواهد گذاشت تا عملکرد تندتری را در شرایط ضروری به نمایش بگذارد، در عین حال که ممکن است هرگز دست به جنگ گسترده‌تر نزند. از سوی دیگر آخرین اخبار از پیشنهادهای روی میز برای آتش بس در غزه نشان می‌دهد بایدن همزمان گزینه صلح و عادی‌سازی روابط را زیر پوست شرایط بحرانی و جنگی به پیش می‌برد. اسرائیل و حماس در حال ارزیابی آتش بس هستند. از سویی دیروز «دیوید ایگناتوس» ستون نویس روزنامه واشنگتن پست از ضرب‌الاجل دو ماهه امریکا به عربستان برای عادی سازی روابط با اسرائیل خبر داده، چنانکه رویترز هم نوشته است: عربستان در تلاش برای توافق دفاعی با واشنگتن قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و مایل به پذیرش تعهد سیاسی اسرائیل برای ایجاد یک کشور فلسطینی است. شواهد نشان می‌دهند که گزینه جنگ و صلح برای پیشبرد اهداف بزرگتری در سمت ایالات متحده در دستور کار است.