معرکه بخت‌آزمایی به شیوه خودروسازان

همدلی| فاطمه آقایی‌فرد: دو غول خودروسازی ایران در چند روز گذشته در حالی کارهای پیش‌فروش محصولات خود را تمام کردند که این طرح با حاشیه‌ها و انتقادات زیادی همراه بود. سایپا و ایران‌خودرو که بیش از دو هفته از سومین ماه سال را درگیر ثبت‌نام و ارائه کد قرعه‌کشی یا چرخاندن گردونه برای اعلام نفرات برنده بودند، همین دیروز بود که آب پاکی را روی دست میلیون‌ها نفری که در این طرح شرکت کرده بودند ریختند و از میان تعداد بالای درخواست‌ها فقط برای چند هزار نفر پیامکی برای تکمیل مراحل بعدی خرید ارسال کردند. بر اساس آمار در روزهای گذشته حدود پنج میلیون و 273 هزار و 856 نفر برای شرکت در قرعه‌کشی ایران خودرو پیش ثبت نام کرده بودند که از این تعداد چهار میلیون و 744 هزار و 984 نفر وارد مرحله ثبت نام اولیه شدند که بعد از پاکسازی شرکت‌کنندگان و حذف افرادی که شرایط حضور در این طرح را نداشتند، فقط چهار میلیون و 360 هزار و 153 نفر به مرحله فینال راه پیدا کردند؛ این چند میلیون نفر در حالی شانس خود را برای خرید محصولات یکی از بزرگترین شرکت‌های داخلی خودروساز امتحان کردند که در این قرعه‌کشی فقط 15 هزار اتومبیل برای عرضه وارد کار شده بود؛ یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد فقط سه‌دهم درصد از متقاضیان در این طرح پیش‌فروش شانس خرید پیدا کرده و بقیه 99.7 درصد از این مسابقه بازنده بیرون آمدند؛ در صورتی که تعداد افراد شرکت‌کننده را تقسیم بر سه دهم درصد کنیم، عدد خیلی کوچکی روی صفحه نمایش ماشین‌حساب ظاهر می‌شود که شانس افراد شرکت‌کننده برای خرید را به خوبی نشان می‌دهد؛ عددی با این همه صفر در پشت سر 0.000000068804925 که خواندنشان به راستی کار هر کسی نیست؛ بماند که یکی از هفت‌خوان‌ خرید اتومبیل‌های داخلی گذشتن از خطاهای سایت به دلیل ترافیک بالا و دریافت کد قرعه‌کشی برای شرکت در این مسابقه پر هیجان بود و این سختی‌ها با هر بار برنامه این محصولات تکرار می‌شود. اما عرضه پایین در مقابل تقاضای زیاد تنها در محصولات ایران‌خودرو نبود که خیلی‌ها را از مشارکت در این طرح منصرف کرد و درصد بالایی را از این مسابقه بیرون آورد، در روزهای گذشته این موضوع در طرح دیگر پیش‌فروش دیگر غول خودروسازی یا سایپا نیز مشاهده شد و انتقادهای زیادی را با خود همراه کرد. بر اساس گزارش‌ها در حالی یکی از محصولات این گروه خودروسازی سایپا مشتری بیشتری از دیگر برندها داشت که بر اساس برآوردها به ازای هر خودرو بیش از 107 متقاضی وجود داشت؛ بر اساس گزارش‌ها، بیش‌ترین تقاضا برای تیبا و تیبا ۲ بود که هر کدام حدود ۳۲۰هزار متقاضی داشتند، با توجه به ۱۰هزار خودرویی که از طریق شرکت سایپا ارائه شد به ازای هر خودرو بیش از ۱۰۷ متقاضی وجود داشت؛ در واقع عرضه پایین در مقابل تقاضای زیاد پرسشی را به میان مردم آورد که جوابی برای آن وجود نداشت، آیا این میزان تقاضا واقعی بود و افراد با هدفی به جز سرمایه‌گذاری در این گونه طرح‌ها شرکت کردند؟ آنطور که از صحبت‌های کارشناسان برمی‌آید، بسیاری از این تقاضاها برای این است تا افراد بتوانند ارزش پول خود را حفظ کنند؛ کاهش ارزش پول ملی اتفاقی است که در ماه‌های گذشته به اندازه چند سال در اقتصاد کشور رخ داد و باعث شد همه با مفهوم کاهش قدرت خرید به خوبی آشنا شوند و در این میان کالاهایی مانند مسکن و خودرو به جای اینکه استفاده مصرفی برای مردم داشته باشند، مدت‌هاست که تبدیل به سرمایه شده و برای حفظ قدرت خرید در یک گوشه انبار می‌شوند. از دیگر حاشیه‌های پیش فروش محصولات خودرویی جمله‎‌هایی بود که چند روز پیش و با شروع پیش‌ثبت نام این محصولات از زبان رئیس سازمان حمایت شنیده شد؛ چند روز بعد از شلوغی‌ سایت‌های دو غول خودروسازی، اشغال خط‌های مخابراتی پاسخگو برای رفع اشکال متقاضیان و ساعت‌ها پشت خط ماندن افراد برای گرفتن جواب برای شرکت در این طرح بود که عباس تابش گفت: «طرح پیش فروش خودرو توسط کمیته خودرو ارائه شده است و مشابهی در دنیا ندارد. هر طرحی الزاما نباید مشابهی در دنیا داشته باشد و بگذاریم در برخی موارد نیز دنیا از مشابه ایرانی استفاده کند». این جمله رئیس سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان از سوی بسیاری از کارشناسان اقتصادی مورد انتقاد قرار گرفت. میرمحمد حشمتی در گفت‌وگو با «نود اقتصادی» در واکنش به اظهار نظر اخیر معاون وزیر صمت درباره پیش‌فروش خودرو بیان کرد:«ثبت نام پنج تا شش میلیون نفر برای پیش‌فروش خودرو و دادن فقط چند هزار خودرو به متقاضیان، کجایش افتخار دارد؟». این تحلیل‌گر مسائل اقتصادی در ادامه با اشاره به اینکه اختلاف فاحشی بین عرضه و تقاضای خودرو وجود دارد، صحبت‌های خود را این‌طور ادامه داد:«اگر در این طرح و طرح‌هایی مشابه حمایت‌های دولت در کار نبود، آیا واقعا امروز می‌توانستیم به این طرح افتخار کنیم؟ برداشت من از این طرح ثبت نام اخیر این است که ما در صنعت خودرو دچار مشکلات عدیده‌ای هستیم که با حذف مدیریت دولتی و افزایش تولید می‌توان این مشکلات را برطرف کرد». ایجاد طرح‌هایی برای صادراتی کردن محصولات داخلی و افزایش کیفیت تولید هم جهت با تکنولوژی‌های روز دنیا یک بار دیگر بود که در روزهای گذشته از سوی منتقدان مطرح شد.
در این میان برخی از منتقدان از حمایت زیاد دولت از صنعت پرحاشیه و پیر خودرو گله کردند. کاهش عرضه در مقابل تقاضای زیاد؛ آن هم درباره خودروهایی که در مقابل تعرفه‌های بالای گمرکی برای واردات اتومبیل‌های خارجی، به راحتی جولان می‌دهند و تقریبا هیچ رقیبی در میدان ندارند، در حالی مطرح است که حتی خرید این گونه خودروها نیز این روزها همراه با شانس شده و انگار بخت با هر که یار باشد می‌تواند در ایران صاحب خودرو شده یا حتی برای جلوگیری از کاهش ارزش سرمایه‌اش به این محصولات روی آورد؛ این اقبال پایین برای خرید خودرو تا آنجا پیش رفته که مردم در فضای مجازی برای به تصویر کشیدن شانس کم خود ماجرای قرعه‌کشی در خرید خودرو را پیش کشیده و در این باره جمله‌های طنز می‌نویسند.