کنترل دلار؛ دستاورد سازی یا واقعیت اقتصادی؟

همدلی| موضوع تثبیت قیمت دلار یا مهار تورم که در روزهای اخیر از چند تریبون مجزا از سوی طرفداران دولت سیزدهم مطرح شد را می‌توان به مثابه راهبردی تبلیغاتی یا ادعایی جانب‌دارانه در نظر گرفت؛ موضوعی که به اعتقاد برخی رسانه‌ها آخرین حربه تبلیغاتی دولت «ابراهیم رئیسی» در وضعیت بحران‌زده اقتصاد ایران است.
اینکه قیمت دلار از ابتدای امسال در محدوده‌ای مشخص نوسانات ناچیزی دارد، موضوعی است که چرایی آن بارها از سوی کارشناسان اقتصادی بحث و بررسی شده اما اینکه دلار قرار بود ۲۰۰هزار تومانی شود و با لطف و تدبیر دولت فعلی در روندی باثبات نوسان دارد، ادعایی‌ست که راستی آن باید آزموده شود! تجارت‌نیوز در گفت‌وگو با «پیمان مولوی» اقتصاددان این موضوع را مورد بررسی قرار داد.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا ممکن بود دلار ۲۰۰هزار تومان شود و تورم سه رقمی اما تدبیر دولت سیزدهم مانع این موضوع شده، گفت: باید دید تحصیلات افرادی که این ادعا را مطرح می‌کنند، در حوزه اقتصاد است؟ توجه کنید افرادی که در حوزه سیاسی اظهارنظر می‌کنند، لزوما در حوزه اقتصاد، دانش، تجربه و درک به‌روزی ندارند.
مولوی ادامه داد: تورم در ایران هر عددی که باشد مابه‌التفاوت آن با تورم آمریکا، عددی بااهمیت است. به طور مثال در سال گذشته متوسط نرخ دلار در اقتصاد ایران تقریبا ۳۵هزار تومان بود. در سالی که دولت در حال تغییر بود، تورم کشور حدود ۴۰درصد بود. اگر تورم در آمریکا پنج درصد و در ایران ۴۵درصد باشد، یعنی ارزش ریال ۴۰درصد کاهش پیدا خواهد کرد. دقیقا در حال حاضر ما در نقطه کاهش ۴۰درصدی ریال هستیم. برای سال‌های آتی هم همین روند مصداق دارد. تا زمانی‌که تورم وجود دارد کاهش ارزش ریال ادامه‌دار است.
تورم منجر به کاهش ارزش پول ملی می‌شود
این اقتصاددان افزود: اگر در سال ۱۴۰۱، تورم ۲۰۰درصدی بود، احتمال داشت که قیمت دلار به ۱۵۰ تا ۲۰۰هزار تومان برسد اما واقعیت این است که چنین تورمی در کشور نداشته‌ایم. این گزاره که «ما اجازه ندادیم دلار ۲۰۰هزار تومانی شود»، بخشی از آن به تورمی برمی‌گردد که متاسفانه هنوز کنترل نشده اما در نهایت، تورم کار خود را می‌کند و نتیجه خود را روی بازاری مثل ارز خواهد گذاشت. هر اندازه که بانک مرکزی عنوان کند که تورم را قبول ندارم و نرخ ارز را تثبیت می‌کنم، اما چگونه می‌شود در کشوری تورم باشد و کاهش ارزش پول ملی تجربه نشود.
وی اظهار داشت: اگر بخواهیم واقعیت‌های کف بازار را ببینیم، در بسیاری از حوزه‌ها فعالان کسب و کار در تخصیص و دریافت ارز با مشکل روبه‌رو هستند و چرخه‌های عملیاتی آنها، در حال طولانی‌تر شدن است. در سال‌های گذشته، با کنترل واردات در وزارت صمت و همچنین نحوه تخصیص ارز در بانک مرکزی، واردات سرکوب شده است. از ابتدای امسال تا انتهای امسال نزدیک به 1800هزار میلیارد تومان خلق نقدینگی خواهیم داشت یعنی با دلار ۵۰هزار تومانی، این نقدینگی تقاضایی حدود ۳۵ تا ۴۰ میلیارد دلار را ایجاد می‌کند.
دوست نداریم بیش از این فقیر شویم
مولوی در ادامه افزود: با فروش نفت و صادرات غیرنفتی کشور نمی‌توانیم این میزان تقاضا را پوشش دهیم. این موضوع در سمت تقاضا، خود را با تورم نشان می‌دهد. ملک ۵۴درصد رشد کرده، مواد خوراکی، طلا و کالاهای دیگر هم رشد داشته‌اند و تنها چیزی که ثابت مانده دلار است. نکته اساسی این است که چگونه می‌شود رقم دلار را ثابت نگاه داشت؟ دوستان گویا اعتقادی به فنر ارزی ندارند! اما ما دوست نداریم بیش از این فقیر شویم. امیدوارم شاهد روزی که آقای جهانگیری دلار ۴۲۰۰ تومانی را معرفی کرد و ۶ ماه بعد از آن، دلار ۱۸هزار و ۵۰۰ تومان شد،‌ نباشیم. متاسفانه در اقتصاد ایران شاهد تکرار چندین باره این جهش‌های قیمتی بوده‌ایم و تکرار آن، گزاره‌ای قطعی است.
ارزش ریال مستعد کاهش 37درصدی است
این اقتصاددان افزود: تا زمانی که رشد اقتصادی ایجاد نکنیم، این روند ادامه دارد و شاهد چنین پرش‌های قیمتی برای ارز خواهیم بود. رشد اقتصادی هم در گرو رفع تحریم‌هاست. از سوی دیگر اگر یک سیاست پولی منسجم ضدتورمی نداشته باشیم، با روش‌ها‌ی فعلی فقط می‌توانیم جهش دلار را به تعویق بیاندازیم. اگر در سال آینده متوسط قیمت دلار حوالی ۵۰هزار تومان باقی بماند، ما شاهد روند عجیب واگرایی تورم و ارزش پول ملی خواهیم بود. این یعنی سایر دارایی‌ها رشد خواهد کرد و پنجره‌ تبدیل آن دارایی‌ها به دلار برای خروج سرمایه راحت‌تر خواهد شد.
مولوی درباره پیش‌بینی نرخ دلار برای سال آینده گفت: براساس برآوردها، قرار گرفتن متوسط قیمت دلار بین رقم ۴۹ تا ۵۰ هزار تومان در سال جاری قابل پیش‌بینی بود. آنچه به آن تثبیت گفته می‌شود، در واقع متوسط نرخ ارز است.
حال اگر تورم در ایران حدود ۴۰درصد و در آمریکا سه درصد باشد، مابه‌التفاوت آن ۳۷درصد می‌شود و متوسط ارزش ریال به میزان ۳۷درصد، مستعد کاهش ارزش است. این موضوع به همراه آمدن یک جمهوری‌خواه به کاخ سفید و کم‌شدن فروش نفت ایران در سال آینده میلادی، ریسک بزرگی برای اقتصاد ایران خواهد بود. در این صورت دلار همانند الگوی جهش ۴۲۰۰ تومانی به ۱۳هزار تومانی عمل خواهد کرد.