مجید انصاری:
طرح عفاف و حجاب قابلیت اجرا ندارد
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با تأکید بر اینکه طرح عفاف و حجاب در زندگی تمام ملت ایران مستقیم تأثیر دارد، میگوید: گستره این قانون به گونهای است که حتما میان اقشار و آحاد جامعه با یکدیگر تشنج و درگیری به وجود خواهد آورد؛ و از این رهگذر آثار زیانبار این قانون به مراتب بیش از خیرات احیانا باحجاب شدن داوطلبانه یا اجباری یک عدهای خواهد بود. برای مثال برای نگهبان وزارتخانه یا شرکت گفته اگر کسی فاقد این پوشش بود، باید از ورود او جلوگیری کند. آیا یک نگهبان این اقتدار را دارد؟! اگر جلوی فردی را گرفت یا او درگیر نخواهد شد؟! اگر درگیر شدند و یکی از آنها صدمه دید چه کسی جوابش را خواهد داد؟
حجتالاسلام و المسلمین مجید انصاری در گفتوگو با جماران میگوید: من در دو بخش به طور اختصار مطالبی را عرض میکنم و اظهار نظر کارشناسی راجع به محتوای آن نیازمند به وقت موسعی هست.
بخش اول صحبت من راجع فرآیند بررسی این قانون است. ابتدا در قالب لایحهای از سوی دولت در 15 ماده که در شش صفحه بود، تقدیم مجلس شد ولی مصوبهای که کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی تصویب کرده و برای شورای نگهبان و هیأت عالی مجلس ارسال شده 70 ماده در 23 صفحه است و بسیاری از مواد دارای تبصرهها و بندهای متعددی هستند و در حقیقت یک قانون مفصل و جامعی شده است. حدود صلاحیت مجلس در تغییر لوایح، بر اساس برخی نظرات حقوقی و حتی شورای نگهبان، این طور نیست که هیچ محدودیتی نداشته باشد و باید چهارچوب اصلی لایحه حفظ شده باشد و از دید من این مصوبه مسائل متکثر و متعددی را اضافه کرده که اساسا در لایحه دولت نبوده و اگر میخواست به این گستردگی در دولت مورد توجه بگیرد حتما بخشهای مختلف آموزشی، فرهنگی و اقتصادی دولت و همه ارکان و اجزای دولت و وزارتخانهها باید درگیر بحثهای کارشناسی این لایحه میشدند؛ که نشده است. این نقیصهای است؛ گرچه ممکن است بر اساس آییننامه داخلی مجلس خیلی مغایرتی به چشم نخورد.
نکته دوم که مهمتر از این مسأله است، درست است طبق اصل 85 قانون اساسی مجلس میتواند در موارد ضروری تصویب طرحها یا لوایح را به کمیسیونهای خودش واگذار کند و نهایتا بعد از پایان مهلت آزمایشی مجلس باید آن را تصویب کند، اما سؤال اینجا است که اولا کدام ضرورت اقتضا کرده که این قانون مهم به جای تصویب در مجلس به یک کمیسیون داده شود؟!
وی در ادامه میگوید: ممکن است دوستان مجلس بگویند ضرورت این موضوع، سرعت عمل بوده است. اولا قبلا هم در این زمینه طرحی در مجلس بوده و مطابق آن دولت لایحهای داده است. مجلس چهار سال فرصت داشته این موضوع را بررسی و قانونگذاری کند؛ چرا خودش را در تنگنای زمان قرار داده و در سال پایانی دارد به این موضوع میپردازد؟ ثانیا مجلس میتوانست با جلسات فوقالعاده این مسأله را رسیدگی کند. همین طوری که در برنامه هفتم شاهد هستیم دو شیفت و سه شیفت کار میکنند و برنامه هفتم که مفصلتر از این هم هست و لایحهای که از سوی دولت به مجلس رفته 115 ماده دارد و در 148 صفحه کتاب به مجلس فرستاده شده و مجلس شاید حجم لایحه را دو برابر افزایش داده است.
از دید بنده این لایحه یا طرح قانونی در زندگی تمام 85 میلیون نفر ملت ایران مستقیم تأثیر دارد. یعنی تمام زنان و مردان کشور درگیر با این قانون هستند؛ صبح که از خانه بیرون میآیند تا شب که بر میگردند، در محیط کار، مدرسه، دانشگاه، بازار، مزرعه، فرودگاه، خودرو، قطار، مترو و همه جا این قانون سرک کشیده و برای آن حکم تعیین کرده است. قانونی که به زندگی آحاد ملت ایران، هر روز و هر شب، بستگی پیدا کرده و مرتبط میشود به تمام اتباع خارجی که به ایران سفر میکنند و از زمانی که وارد فرودگاه ایران میشوند تا زمانی که ایران را ترک میکنند مشمول این قانون شدهاند و در مواردی برای آنها جرمانگاری شده و برای مسئولین کشور در زمینه کنترل اتباع خارجی وظایف سنگینی را وضع کرده، من قانونی به این گستردگی و فراگیری سراغ ندارم.
به چه مناسبت چنین قانونی را طبق اصل 85 به نوعی مخفیانه و در سکوت تصویب کردند؟! این اشکال بسیار بزرگی به این قانون است و به نظرم به هیچ وجه این عمل مجلس از حیث نحوه بررسی این قانون قابل توجیه نیست.
پیشبینی میشود که شورای نگهبان نظرات نهایی خودشان را چند روز دیگر برای کمیسیون مجلس بفرستند و علی القاعده اگر کمیسیون آنها را برطرف کند، قانون دائمی میشود و اگر مواردی را برطرف نکرد و اصراری شد، ممکن است به مجمع تشخیص مصلحت نظام بیاید.
میخواهم از شورای محترم نگهبان درخواست کنم در همین فاصله زمانی محدود به نظر کارشناسان و خصوصا حقوقدانان برجسته و دستگاه قضایی کشور و همچنین فعالان اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی توجه کنند. نمیشود به نظرات اکثریت قاطع یک ملت در تصویب یک قانون بی توجه باشیم. ممکن است شورای نگهبان بگویند وظیفه ذاتی ما فقط تطبیق با موازین شرع و قانون اساسی است، از دید بنده به عنوان کسی که سالیان زیادی از عمرم را در کار قانونگذاری و وضع مقررات در مجلس، دولت و مجمع تشخیص مصلحت گذراندهام، این قانون اشکالات اساسی دارد که احتیاج به وقت موسعی دارد ولی من به چند مورد کلی آن اشاره میکنم.
مسأله اول همین است که فرآیند قانون اساسی این موضوع طی نشده است. یعنی این مسأله از موارد ضرورت مصداق اصل 85 نیست. درست است که مجلس تشخیص داده ولی ما در گذشته مواردی داشتهایم که شورای محترم نگهبان مصوبه مجلس را به دلیل اینکه مصداق اصل 85 نبوده رد کرده است. با توضیحی که عرض کردم، موضوع به این گستردگی و اهمیت، مصداق اصل 85 نبود؛ بلکه ضرورت در تصویب علنی و رسمی آن بود. در واقع این یک نکته شکلی در رسیدگی است.اما از جهت کلی ما اگر به تأثیرات جامع یک قانون نگاه کنیم، ممکن است با نظر تسامحی بگوییم اجزای یک قانون با ظواهر شرع و قانون اساسی مغایرت ندارد؛ ولی مجموع این قانون تأثیرات مخربی بر باور و دینداری مردم و حتی عمل کردن به همین واجب شرعی حجاب داشته باشد، خلاف شرع است. الآن اکثریت کارشناسان حوزه و دانشگاه و علوم اجتماعی و کارشناسان میگویند این قانون به این شکلی که نوشته شده، اگر بخواهد اجرا شود تأثیرات بسیار مخربی بر دینداری مردم، تقابل مردم با حکومت و تنفر جوانان و جامعه جهانی از این نوع نگاه به شریعت اسلام خواهد داشت.
ما شاهد بودهایم که نگاه یک جانبه و سطحی و تصلبی سلفیگری جریاناتی مثل داعش، القاعده و طالبان چه تأثیر مخربی بر تخریب اسلام در دیدگاه جهانیان گذاشته است. حضرت امام بارها تأکید میکردند و به شورای محترم نگهبان هم در نامههایی نوشتهاند که نگذارید اسلام متهم به بی کفایتی شود و خودتان مسائل را بررسی کنید. باید آثار میانمدت و درازمدت اجرای این قانون بر جامعه و حتی بر همین رعایت حجاب و پوشش را دید که آیا مثبت خواهد بود یا منفی؟ از دین من منفی است.
نکته بعدی از دید بنده، گرچه به تشخیص همکاران عزیزمان در هیئت عالی نظارت احترام میگذاریم و رأی اکثریت حتما بر رأی یک فرد تقدم دارد ولی شخصا عقیده من این است که این قانون به شکلی که نوشته شده به هیچ وجه قابلیت اجرا ندارد و بر خلاف سیاستهای کلی قانونگذاری است. چون یکی از ارکان سیاستهای کلی قانونگذاری این است که باید مصوبات قابلیت اجرا، اثربخشی و ارزیابی داشته باشد. اگر بخواهد آن طوری که در مواد این قانون آمده بر اجرای آن سختگیری شود، به تشکیل هزاران و بلکه میلیونها پرونده خلاف با عناوین مختلف مجرمانه برای شهروندان منتهی خواهد شد.
وی میگوید: به هر حال من ضمن احترام به اصل مسأله حجاب و کسانی که دغدغه حجاب را دارند که بالأخره حکم قرآن و دین خدا است، میدانم افراد باحجاب برخی برخوردهایی هستند که عملا آنها را در برابر افراد با سلیقه دیگر جامعه قرار میدهد و نوعی دوگانگی باحجاب و بیحجاب دارد تشدید میشود.
وی میگوید: من شخصا تردیدی ندارم این قانون با این شکلی که نوشته شده قابلیت اجرا ندارد و دیر یا زود همین مجلس یا دوره آینده مجلس ناگزیر از اصلاح اساسی این قانون خواهند بود؛ چه بهتر اینکه قبل از اینکه هزینههای زیادی را برای اجرای ناقص یک قانون بپردازیم، تا هنوز به نقطه اصلی نرسیده، شورای محترم نگهبان و خود مجلس و بعد هم در دولت برای تدوین آییننامههای اجرایی آن فکری کنند و به خصوص از قوه محترم قضائیه و شخص آقای اژهای که حقیقتا جای تشکر دارد از برخی اقدامات اصلاحی که ایشان انجام داده و میدهد، تا دوباره ما ناگزیر از مشکلات و مسائلی نشویم که معصوم(ع) نقل شده «مؤمن از یک سوراخ دو بار گزیده نمیشود».