مصادیق مجرمانه انتشار اطلاعات شهروندان

بررسی جرم افشای اطلاعات خصوصی و اسرار افرادبه موجب 744 قانون مجازات اسلامی  تغیر اطلاعات افراد برابر قانون مذکور تا یک سال حبس و جزای نقدی را در پی خواهد داشت و همچنین برابر   ماده 16 قانون جرایم رایانه‌‌‌ای ‌هرکس به وسیله سامانه ‎های رایانه ‎ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون(۵.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا چهل میلیون (۴۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.همچنین ماده 146 قانون آیین دادرسی کیفری بیان می‌‌کند؛ بازپرس موظف است از اوراق، نوشته‏‌ها ‌و سایر اشیای متعلق به متهم، فقط آنچه راجع به جرم است تحصیل و در صورت لزوم به شهود تحقیق ارائه می‌‌شود. براین اساس وی مکلف است در مورد سایر نوشته‌ها ‌و اشیای متعلق به متهم با احتیاط رفتار کند تا موجب افشای مضمون و محتوای غیر مرتبط آنها با جرم نشود، در غیر این صورت وی به جرم افشای اسرار محکوم می‌‌شود. پس میتوان از مفهوم و منطوق مواد قانونی مذکور و سایر قوانین و دلایلی که عرضافشای اسرار و اطلاعات خصوصی افراد وجود خارجی دارد.اما افشای این اطلاعات فقط به این موارد محدود نمی شود. از عناوین مشابه افشای اطلاعات خصوصی جرم افشای اسرار تجاری و جرم افشای اسرار حرفه‌‌‌ای ‌مانند افشار اسرار بیمار توسط پزشک می‌‌باشد که موضوع آن‌ها ‌اطلاعات تجاری و یا اطلاعاتی است که شخص به واسطه ی حرفه و شغلش به آن دسترسی پیدا کرده است.برای نمونه ماده 648 قانون مجازات اسلامی بیان می‌‌دارد؛ اطباء و جراحان و ماماها و داروفروشان و کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می‌‌‌شوند هر گاه در غیر از موارد‌ قانونی، اسرار مردم را افشا کنند به سه ماه و یک روز تا یک سال حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم‌می‌ شوند.لازم به ذکر است افشای اطلاعات و اسرار تجاری در فضای مجازی نیز به موجب ماده 64 قانون تجارت الکترونیک جرم انگاری گردیده است. این ماده مقرر می‌‌دارد به منظور حمایت از رقابتهای مشروع و عادلانه در بستر مبادلات الکترونیکی، تحصیل غیر قانونی اسرار تجاری و اقتصادی بنگاه‌ها ‌و موسسات برای خود و یا افشای آن برای اشخاص ثالث در محیط الکترونیکی جرم محسوب و مرتکب به مجازات مقرّر در این قانون خواهد رسید.همچنین بر اساس ماده 46 قانون بازار اوراق بهادار،  هـر شخصـي كـه اطلاعات نهانی مربوط به اوراق بهادار موضوع اين قانون را كـه حسـب وظيفـه در اختيـار وی قـرار گرفته به نحوی از انحا به ضرر ديگران يا به نفع خود يـا بـه نفـع اشخاصـي كـه آنهـا بـه هـر عنـوان نمايندگي داشته باشند، قبل از انتشار عمومي مورد استفاده قرار دهد يا موجبات افشا يا انتشـار آنهـا را در غير موارد مقرر فراهم نمايند به حبس تعزيری از 3 ماه تا 1 سال يا به جزای نقـدی معـادل دو تا پنج برابر سود به دست آمده يا زيان متحمل شده، يا هردو مجازات محكوم خواهد شد.اگر بصورت آکادمی یا همان دانشگاهی بخواهیم بحث کنیم میتوان عناصر تشکیل دهنده جرم افشای اطلاعات خصوصی را به شرح ذیل معروض داشت  
عنصر قانونی : جرم افشای اطلاعات مواد 744 قانون مجازات اسلامی و ماده 146 آیین دادرسی کیفری می‌‌باشد. لازم به ذکر است عنصر قانونی افشای طالاعات خصوصی در حرفه‌ها ‌مشاغل ماده 648 قانون مجازات اسلامی می‌‌باشد.
عنصر مادی : افشا و اعلام سر به دیگران بصورت شفاهی یا از طریق وسایل کتبی اعم از مطبوعاتی و غیرمطبوعاتی. لازم به ذکر است تعداد اشخاصی که سر برای آنان افشا می‌شود، شرط نیست. همچنین افشا باید دارای فضوح کامل باشد.
عنصر معنوی: جرم افشای اسرار از جرایم عمدی بوده و تحقق عمد ناظر به آن است که مرتکب، سرّی را که باید نزد او محفوظ بماند، آگاهانه بازگو کند.لازم به ذکر است برای تحقق جرم افشای اطلاعات خصوصی و اسرار، افشای سر نباید به موجب قانون تجویز شده باشد  صراحتا در ماده ۷۴۵ قانون مجازات اسلامی انتشار اسرار خصوصی، فیلم یا عکس افراد تا ۲سال حبس پیش بینی شده است .البته اسرار خصوصی در قانون ایران به صورت مشخص تعریف نشده‌اند و صرفا در ماده ۸ قانون «احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی» نامه‌ها، عکس‌ها، نوشته‌ها و فیلم‌های خصوصی را از مصادیق بارز آن دانسته‌ است.در رویه قضایی و نظام عرفی، دایره اسرار خصوصی از این هم وسیع‌تر است و نسخه‌های پزشکی، احکام دادگاه‌ها و اسناد مالی هم در این زمره قرار می‌گیرند.تهدید به انجام عملی که ممکن است موجب ضرر آبرویی یا شرافتی یا افشای اسرار خانوادگی شود، خواه تهدید کننده به این واسطه، تقاضای مال به قصد اخاذی کرده یا نکرده باشد، که این خود جرم مستقلی است.البته در کشور ما قانونگذار افشای اسرار مردم را از سوی اشخاصی که به مناسبت شغل و حرفه شان اسرار مردم را به دست می‌‌آورند، جرم میداند و مرتکب را قابل تعقیب و مجازات می‌شناسد؛ زیرا در این گونه مشاغل مردم به واسطه نیازشان به این افراد مراجعه میکنند و باید به این افراد اطمینان داشته باشند و بر مبنای همین اطمینان راز و اسرار خود را بیان کنند تا از راهنمایی‌‌های ‌آنان در جهت حل مشکل خود برخردار شوند و اگر قرار باشد پزشک یا هر شخص دیگری که از اسرار مردم آگاه میشود آن را به دیگران بازگوکند موجب بی اعتمادی مردم میشود.برابر قانون مجازات اسلامی، پزشکان، جراحان، ماماها و دارو فروشان و کلیه کسانی که به مناسبت شغل و یا حرفه شان محرم اسرار مردم میشوند، هرگاه در غیر از موارد قانونی اسرار مردم را افشا نمایند به سه ماه و یک روز تا یک سال حبس یا جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ریال محکوم می‌شوند.