«فیلمفارسی چیست» دوباره به بازار کتاب آمد

کتاب «فیلمفارسی چیست» مجموعه‌ای از گفت‌وگوها، مقالات و میزگردهایی است با گردآوری حسین معززی‌نیا که پس از ۱۵سال به همت نشر هرمس دوباره منتشر شده است. این اثر بر مبنای این پرسش که «فیلمفارسی چیست؟» شکل گرفته است.
کلمه‌ای که سال‌‏هاست در نقدها و مقالات مربوط به سینمای ایران به کار برده می‌شود. این کلمه در دهه‌‏های پیشین توسط یکی از اولین منتقدان ایرانی وارد ادبیات سینمایی ما شده و تا امروز بیش از هر کلمه و تعبیر دیگری، در مقالات و اظهارنظرهای شفاهیِ اغلب صاحب‏‌نظران سینمای ایران به کار گرفته می‌شود، اما مفهوم این کلمه و مصادیقش از وضوح کامل برخوردار نیستند و در بسیاری از موارد معانی کاملاً متفاوتی را به ذهن متبادر می‏‌کنند.
 اثر پیش رو سعی در توضیح این مفهوم در خلال گفت‬‬‬‬‌وگوها و مقالات متعدد دارد. در توضیح پشت جلد این کتاب در‬ باب‬ اهمیت مفهوم فیلمفارسی نوشته شده است: «مبحث فیلمفارسی از هر جنبه که مورد ارزیابی واقع شود مقولۀ مهمی است و همواره می‏‌تواند توضیح ‏دهندۀ بسیاری از مشکلات و روشن‌‏کنندۀ راه‌‏های مقابله با خطاها و بی‌‏خردی‌های مرسوم در سینمای ایران باشد.» حسین معززی‌نیا نویسنده، منتقد فیلم، مدرس سینما و مستندسازی است که کتاب‌های «درباره ابراهیم حاتمی کیا» و «سینما و افق‌های آینده» از دیگر تألیفات اوست.
معززی نیا در قسمتی از مقدمه این اثر در توضیح اصطلاح فیلمفارسی می‌نویسد: «اگرچه در معنای این کلمه اختلاف‌نظر وجود دارد، در فیلمفارسی نامیدنِ بخش عمدۀ تولیدات سینمای ایران (از آغاز تاکنون) اغلب منتقدان هم نظرند. یعنی تقریباً بدیهی انگاشته شده که بخش اصلی فیلم‌های تاریخ سینمای ایران با تبعیت از قواعد فیلمفارسی ساخته شده‌اند.
 بنابراین، در آغازِ یک رشته مباحث تئوریک در خصوص مسائل و وقایع سینمای ایران، برگزیدن مفهوم فیلمفارسی به‌عنوان اولین موضوع، ضروری به نظر می‌رسد.»
 نویسندۀ کتاب پیش رو با اشاره به اینکه این کتاب یک اثر کامل و جامع دربارۀ پدیدۀ فیلمفارسی با همۀ دامنه‌ها و تأثیراتش نیست، در بخشی از کتاب می‌نویسد: «قطعاً پدیده‌ای این همه دیرپا و چندلایه، در کتابی با این بضاعت، به تمامی تعریف نمی‌شود و بحث درباره‌اش پایان نمی‌پذیرد.
 خصوصاً که بدقولی و بی‌حوصلگیِ تعدادی از نویسندگان و دست‌اندرکارانی که قرار بود رأی و نظرشان در این مجموعه قرار گیرد، امکان کامل‌تر شدن کتاب را منتفی کرد.
ازسوی دیگر، مباحث تئوریک سینمای ما هیچ‌گاه به شکل منطقی و مداوم طرح نشده و گاه چنان تشتتی در اظهار نظرها دیده می‌شود که حیرت‌انگیز است. کتاب حاضر نیز از این پراکندگی برکنار نمانده و بخشی از نوشته‌ها و گفته‌هایی که خواهید خواند، در تعارض با یکدیگر شکل گرفته‌اند.
 این وضعیت نتیجۀ منطقی شرایط نقادی و نظریه‌پردازی در سینمای ماست و همچنین نتیجۀ طبیعیِ پرداختن به موضوع خطیری که تاکنون به طور جدی مورد بحث و تحلیل واقع نشده است.» در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم: «نباید تصور کرد که تمام دوران سینمای گذشته فیلمفارسی است.
فیلمفارسی را من در مورد فیلم‌هایی به کار می‌بردم که وقتی می‌بردند پیش پخش‌کننده، می‌پرسید چند تا دعوای کافه‌ای دارد. در ابتدا که به ایران آمدم، اصطلاح «نوار متحرک» را در مورد این فیلم‌ها به کار بردم، اما بعد دیدم که این یک عنوان ترجمه‌ای از زبان فرانسه بود.
 بعد فکر کردم باید ترکیبی ساخت برای بیان، سینمای بی‌ارزش و بی‌اهمیتی که بعد از نمایش باید نگاتیو را در زباله دانی می‌انداختند؛ آن سری فیلم‌هایی که اصلاً نباید پایه و مبنای سینمای ایران محسوب شوند.
آن جماعت دوربین را به ایران آورده بودند و دوربین برایشان وسیله‌ای برای تغذیه و معاش شده بود. البته قطعاً درآن دوران فیلم‌هایی ساخته شد که مشمول این عنوان نبودند و فیلم‌های خوبی محسوب می‌شوند.»
 «فیلمفارسی چیست» با گردآوری حسین معززی‌نیا در ۳۶۶صفحه و با بهای ۲۶۰هزار تومان به همت نشر هرمس وارد بازار کتاب شده است.