پرسه ۳میلیونی سگ‌های ولگرد

همدلی| این روزها درباره سگ‌های ولگرد و راه و روش‌های مواجهه با فزونی جمعیت آن‌ها زیاد گفته و شنیده می‌شود، اما انتخاب درست کدام است؟ عقیم‌ کردن یا معدوم کردن؟
مواجهه با سگ‌های بلاصاحب تبدیل به مسئله‌ای سخت برای انسان‌ها شده است، مسئله‌ای که جنبه‌های متفاوت وگاهی متضاد دارد، از غذارسانی گرفته تا عقیم کردن یا معدوم کردن این حیوان کلی مواجهه‌های اخلاقی ایجاد می‌کند. این سگ‌ها در شهر و در حاشیه شهرها، حتی در نواحی کوهستانی تردد دارند، و گاهی هم به انسان‌ها حمله می‌کنند، این را آمارهای پزشکی قانونی می‌گوید، به گزارش این سازمان از ابتدای فروردین تا پایان شهریور امسال ۷۸۴ مصدوم ناشی از گازگرفتگی سگ برای معاینه و تعیین خسارت به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کردند، متاسفانه در این مدت ۵ نفر نیز به دلیل گازگرفتگی سگ جان خود را از دست دادند. اما این مواجهه فقط مربوط به انسان‌ها نیست، طوری‌که‌ کارشناس‌های محیط زیست معتقدند سگ‌های ولگرد می‌توانند تهدیدی برای طبیعت باشند.عباس محمدی، کارشناس و فعال محیط زیست دراین‌باره می‌گوید: «سگ اصولاً حیوانی دست‌آموز است و در جنگل و مناطق طبیعی چیزی به‌نام سگ وحشی وجود ندارد، هرآن‌چه از سگ در طبیعت وجود دارد سگ‌های خانگی یا گله هستند که رها شده‌اند و توله‌های آن‌ها به دنیا آمده‌اند. سگ‌ها قدرت تکثیر زیادی دارند، در وضعیت عادی می‌توانند ۷ الی ۸ توله به‌دنیا بیاورند، و اگر شرایط تغذیه خوبی داشته باشند تولد ۲۰ توله در سال دور از انتظار نیست، درصورتی‌که سایر حیوانات مانند گوشت‌خواران بزرگ و علف‌خواران به سختی سالی دو توله به‌دنیا می‌آورند.»
او ادامه می‌دهد: «وقتی تعداد سگ‌ها زیاد شود تعادل طبیعت را بهم می‌زنند، تکثیر حیوانات دیگر را متخل می‌کنند، از خزندگان مانند مار گرفته تا کبک مورد حمله سگ قرار می‌گیرند، حتی به محیطبانان هم حمله می‌کنند. مقاله‌های زیادی وجود دارد که می‌گوید فقط صرف حضور سگ در جنگل سبب استرس پرندگان می‌شود و آن‌ها تخم جوجه‌های خود را رها می‌کنند.»
چالش غذا دادن به سگ‌های ولگرد
حالا دوباره به ماجرای سگ‌های ولگرد برگردیم، به این بخش از یادداشت دکتر آخانی در سفری که او به پاریس داشت توجه کنید، «بعد از ۳۳ سال من مجددا به پاریس آمدم، تحولاتی که در این مدت در این شهر اتفاق افتاده شبیه یک انقلاب است ... محیط‌های طبیعی در حال گسترش است. هدف ایجاد کریدورهای طبیعی و بازسازی محیط‌های زندگی گیاهان خودرو و جانوران خود زی است. جانور هم سگ و گربه ولگرد نیست. حتی یک سگ و گربه ولگرد در شهر وجود ندارد. جانوران همان موجودات خود زی مانند پرندگان هستند که غذای خود را خود تامین می‌کنند.»به‌گفته کارشناسان یکی از عوامل افزایش جمعیت این سگ‌ها غذارسانی توسط انسان به آن‌ها است، محمدی با بیان این‌که «در کشورهای پیشرفته اگر کسی به حیوانات ولگرد غذارسانی کند جریمه دارد.» ادامه می‌دهد: «غذارسانی به سگ‌های ولگرد سبب تکثیر آن‌ها شده است، من سال‌ها است که به کوهستان می‌روم، طی ۳۰ سال گذشته اصلاً به یاد ندارم که در کوه مانند این سال‌ها سگ وجود داشته باشد، امروز شما هر کوهستانی که می‌روید تعداد زیادی سگ ولگرد می‌بینید، درحالی که در گذشته این تعداد سگ وجود نداشت.»
معدوم می‌کنند چون راهی ندارند
با تکیه به آن دو واقعه تاریخی در چین و استرالیا و البته توضیحات کارشناس محیط زیست، سگ‌های ولگرد در همه جا از جمله ایران دشمن طبیعی ندارند، بنابراین بهبود شرایط تغذیه آن‌ها توسط غذارسانی به‌کمک انسان‌ها سبب شده جمعیت آن‌ها افزایش پیدا کند، به‌گفته محمدی «حداقل سه میلیون سگ ولگرد در ایران سرگردان هستند.» اما با این جمعیت چه باید کرد؟
عباس محمدی می‌گوید: «روزانه صدها مرغ، گوسفند و گاو در ایران برای تغذیه کشته می‌شوند، اما درباره سگ‌ها تعصب خاصی ایجاد شده است، درحالی‌که اگر مردم تصاویر کشتارگاه‌های گاو، گوسفند و مرغ را ببینند هم، همین‌قدر احساسات‌شان جریحه‌دار می‌شود و شاید دیگر نتوانند لب به گوشت بزنند، من خودم سال‌هاست مقدار بسیار کمی گوشت مصرف می‌کنم چراکه به تعبیری آن را ظلم به حیوانات می‌دانم، اما این فیلم‌ها درباره کشتارگاه‌هایی که گفتم بخش نمی‌شود چراکه مربوط به تغذیه است.» او ادامه می‌دهد: «دستورالعمل معدوم کردن حیوانات وجود دارد، داروهایی هست که حیوان بدون درد و با ترحم می‌میرد، در همه کشورهای توسعه یافته همین کار را انجام می‌دهند مثلاً در استرالیا کانگاروها را معدوم می‌کنند چون راه دیگری ندارند.»
راه و روش دیگر...
آیا راهی جز معدو کردن وجود ندارد؟ یکی از روش‌های کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد عقیم کردن آن‌ها است، در گزارش‌ها آمده که سلسله اقداماتی نظیر جمع‌آوری سگ‌ها، عقیم‌سازی، واکسیناسیون و رهاسازی آنها در محل زندگی قبلی، اگر به صورت همزمان انجام شود، نسبت به سایر روش‌ها، همچون کشتار، مؤثرتر به نظر می‌رسند. هیچ راه حلی وجود ندارد که از طریق آن بتوان یک شبه معضل سگ‌های ولگرد خیابانی را برطرف کرد؛ اما با عقیم‌سازی، جمعیت پایدار این سگ‌ها غیر مولّد و غیر هار می‌شوند و به مرور زمان مشکلات مربوط به آنها کاهش می‌یابد.