رسانه ملی در چالش با مرجعیت و اعتبار

همدلی| گروه سیاسی: صدا وسیما در تدارک راه‌اندازی 200 کانال تلویزیونی محلی برای گرم کردن فضای انتخاباتی  مجلس یازدهم و انتخابات خبرگان رهبری است. رئیس صداد و سیما گفته است؛ راه‌اندازی کانال‌ها به تعدا نامزدهای انتخاباتی و حوزه‌های انتخابیه است. به این ترتیب صدا و سیما می‌خواهد فرصت‌های رقابتی را برای نامزدها در تبلیغ و تبیین دیدگاهایشان فراهم کتند. در نگاه اول ممکن است چنین ابتکاری مورد پسند و استقبال باشد اما وقتی ده‌ها کانال تلویزیونی و رادیویی در سراسر کشور و بیرون از آن در چارچوب سازمان صدا و سیما مشغول به کار است، همچنین هریک از استان‌های کشور دارای کانال استانی مخصوص به خود است، چه نیازی به افزایش 200 کانال تلویزیونی است؟ آیا چنین اقدامی به گرمی بازار انتخابات می‌انجامد؟ شور انتخاباتی ایجاد می‌کند؟ نامزدهای تأئید صلاحیت شده ممکن است آنچه را بگویند که هزینه‌اش تا لحظه رأی گیری به رد صلاحیت آنان بینجامد؟ مهم‌تر این که آیا صدا و سیما دارای نفوذ ، اعتبار و تأثیر گذاری لازم در ایجاد شور انتخاباتی هست؛ آن هم هنگامی که این رسانه ملی مدت‌هاست که به تریبون یک سویه یک جریان سیاسی تبدیل شده و بی رودربایستی سمپاتی‌هایش را نسبت به یک جریان و مخالفت‌هایش را به دیگر جریان ‌ها و نحله‌های سیاسی - فکری به شکل روشن بروز داده است. بسیاری ناظران براین عقیده‌اند که شوربختانه رسانه ملی مدت‌هاست که با ورود جانبدارانه به رقابت‌های سیاسی از قامت «شریک منصف» و «ناظر بی‌طرف» به عنوان شاخصه‌های اصلی رسانه ملی فاصله گرفته است. در این ارتباط خبرگزاری «شفقنا» با دو فعال رسانه‌ای گفت‌وگو کرده است. «محمد مهاجری» و «جلال خوش‌چهره» هریک نظرات خود را در این باره بیان کرده‌اند.
وقتی مرجعیت رسانه‌ای آسیب دیده است
«محمد مهاجری» فعال رسانه‌ای با انتقاد به این اقدام معتقد است؛ صدا و سیما در این زمینه مرجعیت خود را از دست داده است و مخاطبی ندارد که برنامه و کانالی برای این کار تدارک ببیند‌. حتی اگر رقابتی هم باشد و کاندیداها از گروه‌های مختلف تایید صلاحیت شده باشند، باز هم به نظرم اتفاق خیلی جذابی نخواهد افتاد.
مهاجری در ارزیابی خود نسبت به این اقدام صدا و سیما به شفقنا می گوید: به نظرم اقدام صدا و سیما در راه اندازی ۲۰۰ کانال تلویزیونی برای انتخابات مجلس یک اقدام پَسینی است. یعنی در صورتی این کانال‌ها می‌توانند تاثیر گذار و ورود به عرصه انتخابات داشته باشند که امکان رقابت در انتخابات وجود داشته باشد و بعد بر اساس رقابتی که وجود دارد، رسانه‌ها می‌توانند بر روی این موج سوار شوند‌.مهاجری بیان می‌کند: مثلا اگر قرار باشد همه نمایندگان مستقل و منتقد دولت رد صلاحیت شوند یا افراد معروف و مشهورشان‌ رد صلاحیت شوند و جریان خالص ساز موفق شود، فقط تعدادی نامزد متعلق به خود را وارد عرصه کند و بعد برای اینکه یک رقابت قلابی شکل بگیرد، خب در این صورت رسانه چه کاری می‌تواند انجام دهد؟ در واقع رسانه اینجا کار مضحک و خنده‌داری را شروع خواهد کرد که جز از بین رفتن سرمایه و افزایش هزینه‌ها هیچ سودی نخواهد داشت.این فعال رسانه‌ای با اشاره به وضعیت اعتماد مخاطبان به صدا و سیما توضیح می‌دهد: به نظرم صدا و سیما در این زمینه مرجعیت خود را از دست داده است و مخاطبی ندارد که برنامه و کانالی برای این کار تدارک ببیند‌. حتی اگر رقابتی هم باشد و کاندیداها از گروه های مختلف تایید صلاحیت شده باشند، باز هم به نظرم اتفاق خیلی جذابی نخواهد افتاد. چون صدا و سیما در فعالیت‌های تبلیغات سیاسی محلی از اعراب ندارد.او توصیه می‌کند: به نظرم اگر صدا و سیما هیچ کاری درباره انتخابات انجام ندهد، سنگین‌تر خواهد بود. اگر صدا و سیما می‌خواهد وارد این عرصه شود، باید تلاشی برای بازیابی اعتماد از دست رفته داشته باشد. وقتی در صدا و سیما حتی تحمل مجری‌های برنامه های کودک را ندارند، واقعا صحبت از راه اندازی کانال‌های تلویزیونی برای نمایندگان مضحک خواهد بود‌. وقتی نمی‌توانند حتی یک برنامه در شبکه افق که مربوط به فلسطین بود و تاب و تحمل میهمانان این برنامه را نداشتند، پس صحبت از عدالت رسانه‌ای برای نمایندگان بیشتر رویا پردازی است.
مهاجری می گوید: به نظرم در حال حاضر نمایندگان مجلس و نامزدهای انتخابی در جریان هستند که فضای مجازی بستر بسیار خوبی برای  تبلیغات است و عمده تبلیغات از این کانال انجام می‌شود.
مرز میان رقابت واقعی و تبلیغات کم اثر
«جلال خوش چهره» فعال رسانه‌ای و روزنامه نگار نیز معتقد است: افزایش کانال تلویزیونی در این وضعیت اقتصادی شوک آور است. چون به هرحال هزینه‌های آن باید در نظر گرفته شود، چون از جیب مردم داده می‌شود و به نفع صدا و سیما کم می‌شود، در حالیکه بودجه امسال این رسانه افزایش داشته است.جلال خوش چهره در بیان تحلیل خود نسبت به این اقدام صدا و سیما به شفقنا می‌گوید: اگر بپذیریم قرار است انتخابات آزادی صورت بگیرد و نه مثل آنچه که در دوره اخیر به ویژه در چارچوب خالص سازی همه را از تیغ می‌گذرانند و فقط یک جریان باقی می‌ماند، اگر  خلاف این رویه باشد و در یک انتخابات آزاد، یعنی افکار متفاوت با جایگاه‌های طبقاتی متفاوت بتوانند یک رقابت برابر با هم داشته باشند، در این صورت هر چقدر ابزارهای این رقابت را بالاتر ببرند، بهتر است.
یک هزینه اضافه
خوش‌چهره ادامه می‌دهد: اما با توجه به اینکه ما رقابت جدی را نمی‌بینیم یا زمینه‌های رقابت آزاد بین اندیشه‌های مختلف با طرز تلقی‌ها و جایگاه‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی متفاوت که بتوانند از یک موقعیت و فرصت برابر برخوردار باشند، شاهد نیستیم، قاعدتا هر آنچه بخواهد بر ابزارهای تبلیغاتی و رقابتی اضافه شود، یک هزینه اضافه است.خوش چهره با بیانی انتقادی می‌گوید: صدا و سیما در حال تلاش برای گسترش فضای انتخاباتی است، در حال حاضر رسانه ملی تعداد زیادی کانال تلویزیونی و رادیویی، حتی رسانه مکتوب و مجازی دارد که در استان‌ها به شکل local در حال فعالیتند، قاعدتا نیازی به راه اندازی کانال جدید با هزینه کلان در این وضعیت اقتصادی ندارد که شکل بگیرد.او با ابراز این ادعا که مشکل رسانه ملی این است که مدت‌هاست تبدیل به رسانه حزبی و جناحی و بلندگوی یک جناح شده است، می گوید: به همین خاطر رسانه ملی تاثیر و نفوذ خود را بر افکار عمومی از دست داده است. همچنین کم توجهی از سوی افکار عمومی نسبت به رسانه ملی به حدی است که در بزنگاه‌های حساس، شاهدیم که صدا و سیما فاقد توان برای ایجاد یک هیجان عمومی و بسیج عمومی در میان مردم است.او ادامه می دهد: مشکل بزرگ صدا و سیما این است که سفره‌اش گسترده است و هزینه آن بسیار بالاست. در این حال برای مثال توجه کنید که شبکه «الجزیره» تعداد کارمندانش نزدیک هزار و خورده ای است، اما در صدا و سیما نزدیک به ۳۰ هزار و خورده ای نیرو دارند، ولی تاثیر گذاری آن به مراتب بیشتر از صدا و سیماست، زیرا که دارای  مرجعیت و نفوذ در میان مخاطبانش است.این روزنامه نگار  در ارزیابی دیگر خود نسبت به راه اندازی کانال‌های تلویزیونی برای انتخابات معتقد است: در تسویه‌های کلانی که صورت گرفته، مجریان هم به همان میزان افت کرده‌اند، کم سوادی، ادبیات خشن و گاه دور از ادب و بیشتر روی اعصاب مخاطب بودن از ویژگی‌های آنان است، تا اینکه بتوانند فضا را تلطیف کنند یا نگاه مثبتی بر حوزه انتخاباتی داشته باشند.خوش‌چهره ادامه می‌دهد: افزایش کانال تلویزیونی در این وضعیت اقتصادی شوک آور است. چون به هر حال هزینه‌های آن باید در نظر گرفته شود، چون از جیب مردم داده می شود و به نفع صدا و سیما پرداخت می‌شود، در حالیکه بودجه امسال این رسانه افزایش داشته است.او در پایان می‌گوید: مشکل این است که  ما رقابت به معنای واقعی در انتخابات را نداریم. اینجا بیشتر  تلاش صدا و سیما برای جاگیری در این مساله است که هر کس سهم خود را در یک طیف بگیرد و این با رقابت کاملا فرق می کند.  بعید است صدا و سیما در این زمینه بتواند کار تاثیر گذاری انجام دهد.