فرمول خودروسازان برای دورزدن قیمت مصوب

همدلی|  فاطمه آقایی‌فرد: بخت با اسامی برندگان قرعه‌کشی طرح پیش‌فروش خودرو این‌بار گویا یار نبود؛ چرا که نگاهی به فهرست قیمتی محصولات ارائه شده از سوی ایران‌خودرو حکایت از این دارد که خودروهای این شرکت این‌بار با شیب تندی نسبت به 60 روز گذشته افزایش یافته و برندگان باید هزینه بیشتری نسبت به افرادی که در ماه‌های گذشته برنده این قرعه‌کشی‌ها بودند پرداخت کنند. این موضوع باعث شده تا طرح  فروش به صورت قرعه‌کشی از سوی یکی دو غول خودروسازی داخلی،‌ این‌بار با حاشیه‌هایی همراه شود. روز گذشته در حالی ایران‌خودرو از آغاز فروش فوق‌العاده چهار محصول این شرکت خبر داد که تغییرات قیمتی قابل‌توجهی در فهرست نمایش داده شده، توجه اذهان عمومی را به خود جلب کرد. اولین طرح پیش‌فروش محصولات ایران‌خودرو در سال جاری در نوروز و سپس اواخر فروردین بود که خبرساز شد و دومین دور آن تا اواسط اردیبهشت ادامه یافت. در آن زمان قیمت‌های اعلام شده افزایشی نسبت به گذشته نداشت و حتی بر اساس مصاحبه رئیس شورای رقابت، خودروسازان منتظر تورمی بودند که از سوی بانک مرکزی قرار بود اعلام شود. در طرح فروش فوق‌العاده محصولات این شرکت در نوروز امسال، سه خودرو پژو پارس بنزینی، پارس تی‌یوفایو و سمند ال‌ایکس برای قرعه‌کشی عرضه شده بودند که قیمت آن‌ها نسبت به فهرست کنونی اعلام شده از سوی ایران‌خودرو قابل‌توجه است؛ به‌طوری‌که در اوایل سال جاری این شرکت برای برندگان قرعه‌کشی،  پارس بنزینی را با قیمتی در حدود 122میلیون تومان، پارس تی‌یو‌فایو را با 127میلیون و  سمند ال ایکس را 117میلیون تومان عرضه کرد. حالا اما در طرح کنونی، اگرچه برخی از خودروهای قبلی برای پیش‌فروش به قرعه گذاشته نشده‌اند، اما در چند موردی که قیمت آن‌ها برای فروش اعلام شده تغییرات قیمتی قابل‌توجهی را می‌توان دید؛ به عنوان مثال در حالی خودروی پارس تی‌یوفایو در آغاز سال جاری با قیمت حدود 127 میلیون تومان عرضه شد که حالا نگاهی به جدول شرایط فروش فوق‌العاده در مرحله شانزدهم این شرکت حکایت از رسیدن قیمت این محصول به حدود 145میلیون تومان دارد. یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد که افزایشی در حدود 14درصدی در قیمت این محصول در کمتر از دو ماه اخیر صورت گرفته است؛ افزایشی که بدون تغییرات خاص کیفیتی و حتی اتفاق خاصی در این محصول روی داده و هیچ مقام مسئولی در زمینه این رشد قیمتی اظهارنظری ارائه نکرده است. البته پارس تی‌یوفایو ارزان‌ترین خودروی ارائه شده از سوی این شرکت در طرح فروش فوق‌العاده اخیر است که داستان رشد قیمتی آن در کمتر از دو ماه اخیر، با واکنش‌های زیادی همراه شده و در سه محصول دیگر قیمت‌ها از 180میلیون تومان تا 390میلیون تومان متغیر است که بی‌شک مقایسه این قیمت‌ها با اواخر سال گذشته یا حتی اوایل امسال، تغییرات قابل‌توجهی را به نمایش می‌گذارد. 

جهش قیمت خودرو در پی مجوز شورای رقابت برای گرانی

حدود دو هفته از اردیبهشت امسال گذشته بود که ماجرای مجوز افزایش قیمت خودرو در صدر اخبار رسانه‌های داخلی قرار گرفت. خودروسازان که هر بار دلار را سپری برای اخذ مجوز گرانی قرار می‌دادند این‌بار اما با وجود سیر نزولی و ریزش قیمت ارز، به صراحت از صدور محوز برای افزایش قیمت خودرو از سوی شورای رقابت حکایت کردند. آن‌روزها شورای رقابت در نهایت بعد از کش‌و‌قوسی چند ماهه در اعلام قیمت‌های جدید نظر خود را اعلام کرد و در نهایت براساس تصمیم این شورا، قرار شد تا تمامی کسانی که تا پایان سال ۹۹ برای خرید خودرو ثبت نام کرده بودند و پیش پرداخت داشتند مشمول دریافت سود نشوند. البته تورم اعلام شده از سوی بانک مرکزی یکی از مهمترین توجیهات نهادهای تصمیم‌گیر در این زمینه بود؛ بطوریکه براساس تورم بخشی یک ساله اعلام شده توسط بانک مرکزی و پس از کسب تورم‌های اعمال شده قبلی در سه ماهه اول و دوم سال ۹۹ و پس از اعمال متغییرهای کیفیت و بهره وری نهایتا برای شرکت ایران خودرو به طور متوسط ۸.۲ درصد و برای شرکت سایپا به طور متوسط ۸.۹ درصد افزایش قیمت تعیین شد. این تصمیم منجر به این شد تا قیمت‌های فوق برای تمامی خودروهای مشمول دستورالعمل قیمت گذاری شورا، تا پایان شهریور ۱۴۰۰ اعمال و اجرا شود و حالا گویا بعد از گذشت حدود دو هفته در حال تاثیرگذاری بر بازار خودرو است. موضوع افزایش قیمت خودرو که بارها در زمان افزایش عجیب نرخ ارز، خبرساز شده بود، در حالی حالا همزمان با کاهش نرخ دلار صورت گرفته که یکبار یکی از منابع آگاه در شورای رقابت در پاسخ به  این پرسش که در شرایط کاهش نرخ ارز چرا قیمت خودروها افزایش یافته می‌یابد گفته بود:« فقط نرخ ارز در این موضوع دخیل نیست بلکه نرخ تورم ۶ ماهه دوم سال ۹۹ برای خودروسازان لحاظ شده و بر اساس آن قیمت خودروها افزایش یافته است». 

امکان افزایش ظرفیت تولید 

پس از گذشت ۱۹ روز از تصویب مجوز شورای رقابت برای افزایش قیمت محصولات خودروسازان داخلی، بالاخره روز شنبه، افزایش به‌طور متوسط هشت درصدی برای محصولات گروه صنعتی ایران‌خودرو اعمال شد و لیست قیمت جدید محصولات این گروه صنعتی مشخص شد و در راستای اجرایی شدن این مصوبه افزایش قیمت، بابک رحمانی- معاون بازاریابی و فروش گروه صنعتی ایران‌خودرو- با بیان این‌که قیمت محصولات ایران خودرو بطور میانگین هشت درصد افزایش یافته است، اظهار کرد: «با اعمال افزایش قیمت طبق مصوبه ابلاغ شده از سوی شورای رقابت، امکان افزایش ظرفیت تولید و عرضه به بازار فراهم خواهد شد». وی افزود: «قیمت برخی از محصولات ایران خودرو فاصله قابل توجهی با بازار دارند که این مابه‌التفاوت نصیب واسطه‌گران و دلالان می‌شود؛   لذا قیمت‌های جدید محصولات، ‌ هر چند که هزینه‌های تولید را پوشش نمی‌دهد اما این فاصله را به نفع مصرف‌کننده واقعی کاهش خواهد داد. تعیین قیمت کارخانه‌ای محصولات به گونه‌ای که بهای تمام شده تولید را پوشش داده و سود معقولی را نیز نصیب خودروساز کند،   لازمه تولید اقتصادی است». رحمانی با بیان این‌که میزان افزایش تصویب شده هزینه‌های تولید را جبران نمی‌کند، گفت: «اما تبعیت از قانون مصوب از سوی نهادهای مرتبط، ما را ملزم به فروش با قیمت‌های تعیین شده می‌کند. طبق ابلاغیه شورای رقابت، قیمت محصولات ایران‌خودرو با میانگین هشت درصد افزایش یافته که در این میان بخشی از محصولات کمتر از این عدد و بخشی نیز با هدف حذف رانت بازار و کاهش زیان‌دهی تولید، بالاتر از این عدد افزایش یافته‌اند؛ قیمت بخشی از تولیدات نیز افزایشی نداشته است».  معاون بازاریابی و فروش ایران خودرو، ضمن اشاره به ابلاغیه شورای رقابت، خاطرنشان کرد:«این ابلاغیه مربوط به تورم سال گذشته بوده و افزایش هزینه‌های سال جاری از قبیل دستمزد، تورم تامین قطعه و مواداولیه در آن لحاظ نشده است. محاسبات صورت گرفته طبق ابلاغیه شورای رقابت براساس تعداد خودروهای تولیدی براساس برنامه مصوب تولید محاسبه شده و میانگین متوسط وزنی در ماه‌های آینده قابلیت رصد و پایش توسط سازمان‌های نظارتی را نیز خواهند داشت». 

اجرای یک مصوبه پرحاشیه

افزایش قیمت خودرو در سال گذشته هر سه ماه یک بار بود، که پس از افزایش قیمت فصل پاییز، به صورت شش ماهه قیمت خودرو در شورای رقابت مورد بازنگری قرار گرفت و حالا با مجوز شورای رقابت به میزان بالاتر از هشت درصد برای محصولات ایران‌خودرو باید اعمال شود که گویا نگاهی به قیمت‌های جدید پیش‌فروش محصولات این شرکت می‌توان ارقامی بالاتر از این هشت درصد درباره افزایش قیمت را دید. به عبارت ساده‌تر، در حالی نهادهای قانون‌گذار از افزایش هشت درصدی محصولات شرکت‌های خودروسازی حکایت می‌کنند که میان اعداد رسمی و برآوردهای سرانگشتی تفاوت قابل‌توجهی را می‌توان دید که این موضوع با اعتراض گسترده نیز همراه شده؛ «افزایش 8.2 درصدی می‌شود  10میلیون نه 18میلیون تومان»، «تا به حال 20 بار در این قرعه‌کشی‌ها ثبت‌نام کردم، آنقدر برنده نشدم که خودرو باز هم گران شد»، «این طوری فایده ندارد باید ماشین به اندازه متقاضیان تولید کنند تا هر فرد به اندازه نیاز خود ماشین بخرد» و ...، این واکنش‌ها همچنان ادامه دارد.  از سوی دیگر اعتراض به قیمت‌های اعلام شده در حالی است که با وجود صدور مجوز هشت درصدی برای گرانی محصولات ایران‌خودرو یکی از محصولات این شرکت، در حدود 14 درصد گران‌تر شده؛ به‌طوری‌که قیمت پارس تی‌یوفایو از 127 میلیون تومان به 147 میلیون رسیده است. هر چه که هست به نظر می‌رسد مانند بسیاری از بخش‌های دیگر اقتصادی در این حوزه نیز هرج و مرج قیمتی داریم که البته دو خودروساز هم مستثنی از این نبوده و با دور زدن شورای رقابت با فرمول خودشان اضافه قیمت داشته‌اند. البته ناگفته نماند که افزایش قیمت‌های اعلام شده از روز شنبه برای محصولات سایپا نیز اعمال شد و به این ترتیب قیمت کارخانه خودرو شاهین 24 میلیون و 241 هزار تومان افزایش یافت. 
پیش از این این تصور شده بود که قیمت خودرو بیش از 9درصد افزایش پیدا نمی‌کند اما بیان متوسط قیمتی آن هم از سوی شورای رقابت، ظاهرا دست خودروساز را برای افزایش بیشتر قیمت‌ها باز شده است. در مجموع از چند روز گذشته فاز افزایش قیمت‌ها در شرکت‌های خودروساز کلید خورد و باید دید در روزهای آینده وضعیت بازار خرید و فروش خودرو با این رشد قیمت‌ها به چه شکل خواهد شد؟