2452
جهت اشتراک در روزنامه همدلی ایمیل خود را ثبت فرمائید
ادامه گفت‌وگوهای در وین، تحت تاثیر پایان توافق ایران با آژانس اتمی قرار گرفت
چالش دوربین‌ها برای مذاکرات هسته‌ای
همدلی| محسن رفیق: ادامه مذاکرات هسته‌ای در وین، تحت تاثیر پایان ضرب‌الاجل ایران به آژانس بین‌المللی اتمی و کاهش تعهدات ایران در همکاری با آژانس قرار گرفته است. مجلس ایران در ماه دسامبر لایحه‌ای را تصویب کرد که اگر اعضای اروپایی برجام، تا ماه فوریه تحریم‌‌های نفتی و بانکی را لغو نکنند، بخشی از تحقیقات سازمان ملل در تاسیسات هسته‌ای‌‌‌اش را به تعلیق در می‌آورد. بر همین اساس، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم تفاهمنامه‌ای سه ماهه با ایران امضا کرد که بر اساس آن، دوربین‌هایی که نظارتهای فراپادمانی را پشتیبانی می‌کنند تا اول خرداد ۱۴۰۰ روشن بماند، اما فیلم دوربین‌ها در داخل کشور حفظ شود. در چارچوب این توافق، فیلم دوربین‌ها تنها در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات وین به آژانس تحویل می‌شود و در غیر آن صورت تصاویر فیلم‌ها برای همیشه پاک خواهد شد؛ توافقی که حالا سه روز از پایان آن گذشته است و صحبت از تمدید دوباره آن شنیده می‌شود.در همین حال، با وجودی که طرفین اصلی مذاکرات یعنی ایران و آمریکا که به طور غیرمستقیم در حال رایزنی با هم هستند همچنان وجود برخی موانع مهم برای دستیابی به توافقی جامع، را متذکر شده‌‌‌‌اند روز گذشته حسن روحانی از آمادگی آمریکا برای لغو تحریمها خبر داد. رئیس جمهور روحانی و در دویست و بیست و هفتمین جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت با تاکید بر پیروزی ملت ایران در جنگ اقتصادی، گفت: «ارقام رشد تولید در بخش‌‌های مختلف صنعتی کشور، بهترین شاهد بر بی‌ثمر بودن سیاست فشار حداکثری آمریکا است که خود آنها را به اعتراف به شکست این سیاست‌‌ها وادار کرده است و با توجه با مذاکرات اخیر انجام شده در وین، به صراحت آمادگی خود را برای رفع تحریمها وفق برجام اعلام کرده‌‌‌‌‌اند. ما به مذاکرات تا توافق نهایی ادامه خواهیم داد.»
این در حالی است که به نظر می‌رسد ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خود را برای تمدید مهلت همکاری توافق شده آماده می‌کنند. در همین زمینه یک مقام مطلع در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی گفته است که با توجه به پایان یافتن ضرب‌الاجل سه ماهه ایران به آژانس، احتمال تمدید مشروط توافق قبلی برای مدت یک ماه وجود دارد. این منبع به نورنیوز گفته است:«بررسی این موضوع ناشی از حسن نیت ایران برای فرصت دادن به روند مذاکرات جاری در وین است و در صورت قطعی شدن این تصمیم انتظار می‌رود طرف‌های مذاکره‌کننده از فرصت مجددی که ایران در اختیارشان قرار خواهد داد استفاده کنند و با پذیرش مطالبات قانونی ایران روند دستیابی به توافق را تسهیل نمایند.»
در همین حال یک دیپلمات ارشد روسیه در وین در واکنش به خبر احتمال تمدید توافق ایران و آژانس از این موضوع ابراز خرسندی و آن را گامی ضروری توصیف کرد. به گزارش ایسنا، میخائیل اولیانوف نماینده روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در توئیتر به خبر تمدید احتمالی توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که ٣١ اردیبهشت ماه منقضی شده است، واکنش نشان داد. او در پیام خود نوشت: «در صورتی که این خبر حقیقت داشته باشد، گامی مثبت و ضروری است. مشتاق شنیدن اعلام رسمی آن هستیم.»
با این وجود برخی نمایندگان مجلس، روز گذشته نسبت به پایان مهلت ایران به آژانس اتمی هشدار دادند و خواستار اجرایی شدن کاهش تعهدات توافق شده از سوی ایران شدند. حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی در اخطاری در جلسه علنی صبح دیروز مجلس، اظهار کرد: «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سه ماه فرصت داشت که به تعهدات خود عمل کند اما این‌گونه نشد و روز گذشته هم فرصت قانونی آنها به اتمام رسید. بر اساس قانون باید کلیه تصاویر و فیلم‌هایی که توسط دوربینهای سازمان انرژی اتمی ضبط شده است، پاک شود و انتظار ما از رئیس سازمان انرژی اتمی این است که هر چه سریع‌تر خبر دهد که فرصت آژانس تمام شده و ذخیره تصاویر و فیلم‌ها پاک شده است. ما به هیچ وجه نباید اجازه دهیم که نحوه اجرای قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریمها مانند قانون اقدام متقابل در اجرای برجام شود چرا که آن قانون به خوبی اجرا نشد.»
این عضو هیات رئیسه مجلس خطاب به رئیس مجلس، گفت: «به رئیس سازمان انرژی اتمی دستور دهید در این زمینه تاخیر نکند و باید ذخایر فیلم‌ها و تصاویر در دوربینهای سازمان انرژی اتمی حذف شود و همه باید بدانند مجلس به اجرای قانون تاکید دارد و مجلس یازدهم مانند مجلس قبلی نیست.» در همین زمینه محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در پاسخ به اخطار علیرضا سلیمی، گفت: «ما مصمم هستیم که قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریمها و صیانت از حقوق ملت ایران در زمان‌های مشخص و بر اساس مصوبات اجرا شود و مقام معظم رهبری هم بارها بر این موضوع تاکید فرمودند.» او اشاره کرد: «فرصت سه ماهه آژانس تا اول خرداد ماه بود و بر این اساس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حق دسترسی به تصاویر و اطلاعات سازمان انرژی اتمی را ندارد و روز گذشته هم در این باره بحث و تصمیم‌گیری شد.» نصرالله پژمانفر، نماینده مردم مشهد و کلات نیز در مجلس نیز روز گذشته با استناد به مصوبه مجلس گفت: « از اول خرداد باید اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و نظارتهای فراتر از پروتکل متوقف می‌شد و نظارت‌ها باید فقط منحصر بر پادمان باشد.» او با بیان این‌که ذخیره‌سازی اطلاعات باید به صورت کامل متوقف شود، تأکید کرد: «آژانس باید به صورت رسمی از طریق سازمان انرژی اتمی موارد مطرح شده را اعلام کند.» پژمانفر همچنین در پایان تذکرش در مورد مذاکرات وین گفت: «تیم مذاکره کننده باید توجه کند که کلیه مباحث مطرح شده در مذاکرات وین در صورتی که مورد تایید مجلس باشد، ارزش دارد، اگر مجلس مفاد مذاکرات را تایید نکند، توافق رسمیت ندارد.»
این اظهارات مقام‌‌های مجلس شورای اسلامی در پی این مطرح می‌شود که پیش‌تر، بنا بر مصوبه مجلس شورای اسلامی در پی تحمیل تحریم‌‌های اقتصادی آمریکا و انفعال کشورهای اروپایی برای عادی‌سازی روابط اقتصادی با ایران، دولت موظف شد تا نظارتهای فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند. پس از ابلاغ این مصوبه، ایران و آژانس طی رایزنی‌هایی به توافق رسیدند اطلاعات دستگاه‌های نظارتی آژانس به مدت سه ماه در ایران و خارج از دسترس آژانس نگهداری شود که در صورت عمل طرف‌های برجام به تعهدات خود بازرسان آژانس می‌توانند به این اطلاعات دست یابند و به کار خود در ایران ادامه دهند و در غیر این صورت دسترسی به این داده‌ها دیگر ممکن نخواهد بود.
در این بازه زمانی، مذاکرات کمیسیون مشترک برجام با حضور آمریکا در وین در راستای احیای توافق هسته‌ای از طریق لغو تحریم‌‌های آمریکا و بازگشت ایران به اجرای تعهدات داوطلبانه‌‌‌اش در جریان بوده است. مذاکرات مستقیم یا غیرمستقیمی میان نمایندگان ایران و آمریکا انجام نشده است و بررسی اقدامات لازم در جهات بازگشت دوجانبه تهران و واشنگتن به برجام در دو کارگروه کمیسیون مشترک برجام انجام می‌شود.
روزنامه گاردین نیز با اشاره به شروع خط و نشان کشیدن‌‌های مجلس برای دولت و روند مذاکرات هسته‌ای در گزارشی و نیز پایان تاریخ تفاهمنامه ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نوشت: «محمدباقر قالیباف رئیس مجلس ایران گفته است که مهلت توافق نظارت سه ماهه میان تهران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پایان رسیده است. این موضوع موجب افزایش تنش‌ها در بحبوحه تلاش‌‌های دیپلماتیک در وین برای حفظ توافق هسته‌ای تهران با قدرت‌های جهانی می‌شود چرا که این اظهارات رئیس مجلس ایران تاییدی بر فرصت رو به پایان آمریکا برای رسیدن به توافق است.» گاردین ادامه داد: «ایران در حال حاضر در سطحی بالاتر از حد مجاز در توافق هسته‌ای اورانیوم را غنی سازی و ذخیره می‌کند و در چنین شرایطی بازرسان بین‌المللی دیگر نمی توانند به تصاویر نظارتی تاسیسات اتمی ایران دسترسی داشته باشند.» این روزنامه افزود: «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال 2017 گفته بود که تحت پروتکل الحاقی، آژانس روزانه صدها هزار تصویر ثبت شده توسط دوربینهای پیچیده نظارتی‌‌‌اش را جمع‌آوری و تحلیل می‌کند. آژانس همچنین گفته بود که 2000 درپوش عایق حرارت را روی تجهیزات مواد و تجهیزات هسته‌ای قرار داده است.» این در حالی است که هم زمان با آماده شدن هیأت‌‌های مذاکره کننده در وین در هفته گذشته برای از سرگیری مذاکرات احیای برجام در وین، دیپلمات‌‌های اروپایی درباره بروز بحرانی جدی در صورت عدم موافقت ایران با تمدید این تفاهمنامه در موعد آن، هشدار داده بودند. بر اساس ضرب‌الاجل ایران، اگر این تفاهمنامه پیش از پایان یافتن مهلت آن تمدید نشود، ایران در جایگاهی قرار می‌گیرد که می‌تواند تصاویر ثبت شده ویدیویی از فعالیت در تاسیسات هسته‌ای‌‌‌اش را حذف کرده و بازرسان هسته‌ای سازمان ملل را درباره آنچه از فوریه در این تاسیسات اتفاق افتاده است، بی‌خبر بگذارند. روزنامه گاردین با اشاره موضوع، می‌نویسد: «چنین رخدادی در عمل به معنای فروریزی آخرین بقایای توافق هسته‌ای و احتمالا از مسیر خارج شدن مذاکرات وین خواهد شد که قرار است هفته آینده از سر گرفته شود.» در همین زمینه یک دیپلمات اروپایی در این باره به گاردین گفت: «بسیار مهم است که ایران به آژانس اجازه دهد نظارت و راستی آزمایی لازمش را انجام دهد.» با این وجود الکساندر شالنبرگ وزیر امورخارجه اتریش در گفت‌وگو با نشریه استاندارد با اشاره به مذاکرات ایران و سایر طرف‌های برجام با هدف احیای این توافق تصریح کرد که زمان در حال اتمام است، اما برخی مسائل مهم همچنان باز و حل نشده است. شالنبرگ همچنین خاطرنشان کرد که از نظر او هر دو طرف، یعنی ایران و آمریکا برای احیای توافق هسته‌ای تلاش سختی می‌کنند هرچند که هنوز گفت‌وگوی مستقیمی میان این دو کشور وجود ندارد.