نفت در گذرگاه وین

همدلی|  فاطمه آقایی‌فرد: وضعیت نفت این‌روزها در بازارهای جهانی در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. در پی مذاکرات وین و خبرهایی که هرازگاهی درباره پیشبرد گفت‌وگوها در پایتخت اتریش به بیرون درز می‌کند، یکی از بازارهایی که به شدت به این اخبار واکنش نشان می‌دهد، بازار پرتلاطم نفت است. نفتی که حالا سایه مذاکرات سیاسی بیشتر از همیشه روی آن سنگینی می‌کند و حتی نگاه تحلیل‌گران بین‌المللی را هم متوجه خود کرده است. 
برآوردهای کارشناسان نفت در روزهایی که هنوز خبر قطعی درباره وضعیت بازگشت ایران به بازارهای جهانی منتشر نشده، حکایت از اوضاع ناخوش طلای سیاه در دنیا دارد، بطوریکه که بلومبرگ در گزارش اخیر خود به این نکته اشاره کرده و در تارنمای خود می‌نویسد، نفت طی یک ماه اخیر، یکی از بدترین هفته‌های خود را در پی احتمال از میان برداشته شدن تحریم‌های اعمال شده از سوی آمریکا بر ایران، سپری می‌کند. نگاهی به نقش ایران در صادرات نفت به مهمترین کشورهای مصرف‌کننده از قبیل چین نشان از اهمیت قابل‌توجه کشور در این زمینه دارد، بطوریکه آمارها حکایت از ثبت رکوردهای قابل‌توجه در زمینه فروش نفت به این کشور در سال‌های قبل از تحریم دارد، بنابراین اگرچه فروش نفت برای اقتصاد داخلی کشور از اهمیت زیادی برخوردار است و هنوز درصد بسیاری از دخل و خرج کشور از همین راه تامین می‌شود، اما واقعیت این است که گویا ناظران خارجی نیز به اندازه‌ای که این موضوع برای سران کشورما اهمیت دارد، نگران بازگشت ما به بازارهای جهانی و وضعیت نفت در دنیا هستند. 
چرا که از زمان آغاز مذاکرات وین و صحبت‌های امیدوارکننده درباره از میان برداشته شدن تحریم‌ها، قیمت نفت در بازارهای جهانی نیز به این موضوع واکنش مستقیمی را در حال نشان دادن است. آنطور که دو روز پیش خبرگزاری آمریکایی بلومبرگ نوشت، قیمت نفت خام وی‌تی‌آی نیویورک، از یک هفته پیش حدود 2.7 درصد سقوط کرده و این ریزش نشان از این دارد که نفت یکی از بدترین عملکردهای خود را از اوایل آوریل تاکنون ثبت کرده. از سوی دیگر برآوردهای کارشناسان این پایگاه خبری حکایت از این دارد که در پی گمانه‌زنی‌ها درباره بازگشت ایران به برجام، نفت برنت نیز یکی از بزرگترین سقوط خود را از ماه مارس تجربه کرده است. به گفته تحلیل‌گرانی که با گزارش‌های خود را به این پایگاه خبری رسانده‌اند، در پی احتمال بازگشت میلیون‌ها بشکه نفت خام از سوی ایران به بازارهای جهانی، خبرهای رسیده از بازار نفت رنگ و بوی سقوط را به خود گرفته‌اند. از سوی دیگر این خبرگزاری به نقل از رئیس‌جمهور ایران در گزارش دو روز گذشته خود به این نکته اشاره کرده که قدرت‌های جهانی با از میان برداشتن تحریم‌های بزرگ علیه ایران موافقت کرده‌اند و بنابراین در صورت دستیابی به هر گونه توافق هسته‌ای، تحریم‌ها از میان برداشته خواهد شد. 
این پایگاه خبری در ادامه به نقل از یکی از تحلیل‌گران آمریکایی در بازار انرژی می‌نویسد: « با بازگشت ایران به بازارهای جهانی، نگرانی‌هایی درباره افزایش عرضه نفت وجود دارد»؛ به گفته جان کیلدف: « افزایش عرضه نفت به بازارهای جهانی از سوی ایران به معنای این است که نفت دیگر توان رو به بالا رفتن را نخواهد داشت و سقوط می‌کند».   البته نگاهی به نمودار منتشر شده در بلومبرگ درباره قیمت نفت حکایت از این دارد که بعد از آوریل سال 2021، قیمت نفت بیشتر تمایل به رشد منفی داشته؛ بطوریکه در یک ماه اخیر، نزدیک به چهار درصد سقوط را تجربه کرده. پایگاه خبری بلومبرگ در ادامه به نقل از تعدادی از تحلیل‌گران می‌نویسد، برآوردهای کارشناسی نشان می‌دهد که ایران در صورت از میان برداشته شدن تحریم‌ها، تولید خود را به میزان قبل از تحریم‌ها برساند.
 این شبکه خبری می‌نویسد، ایران قبل از اعمال تحریم‌ها روزی در حدود چهار میلیون بشکه نفت به بازارهای جهانی صادر می‌کرد، و پیش‌بینی می‌شود که در صورت از بین رفتن تحریم‌ها حداقل به مدت سه ماه روزانه چهار میلیون بشکه نفت را به بازارهای جهانی ارسال کند. آنطور که بلومبرگ در برآوردهای خود نشان می‌دهد،   تولید نفت توسط ایران در سال جاری افزایش یافته، بطوریکه در یک ماه گذشته، روزانه دو میلیون و 400 هزار بشکه نفت از سوی ایران به بازارهای جهانی صادر شد. البته این آمار در حالی از سوی این خبرگزاری آمریکایی به بیرون درز کرده که در چند سال اخیر آمار دقیقی از سوی وزارت نفت درباره میزان صادرات نفت ایران به بازارهای جهانی منتشر نشده بود، البته برخی از برآوردها حکایت از این داشت که میزان صادرات نفت ایران به 800 هزار بشکه رسیده بود که حالا بر اساس برآوردهای ناظران خارجی افزایش قابل‌توجهی را تجربه کرده و به احتمال زیاد در صورت از بین رفتن محدودیت‌های بین‌المللی، بیشتر هم خواهد شد. از نگاه ناظران خارجی، یکی از نکات کلیدی در میزان افزایش نفت ایران، زمان بازگشت کشور به بازارهای جهانی است؛ یعنی هر چه زودتر این اتفاق بیفتد، عرضه نفت در بازار بیشتر تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. البته صحبت از بازگشت ایران به بازارهای جهانی در حالی است که چند ماه پیش آژانس بین‌المللی انرژی در زمینه وضعیت عرضه و تقاضای نفت گزارش کرده بود: «بازار با کسری سه میلیون و 100 هزار بشکه‌ای نفت روبروست و با توجه به تصمیماتی که فعالان بازار اتخاذ کرده‌اند، حداقل تا نیمه اول امسال افزایشی در میزان عرضه اتفاق نمی‌افتد».
 آن‌روزها در حالی این صحبت‌ها مطرح بود که خبری از بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی نبود و گفته می‌شد با کسری سه میلیون بشکه‌ای نفت احتمال رسیدن نفت به بالای 100 دلار وجود دارد، اما حالا با خبرهایی که در زمینه از میان برداشته شدن تحریم‌ها و بازکشت ایران به بازارهای جهانی وجود دارد، امیدواری برای نفت 100 دلاری تقریبا وعده‌ای باطل به نظر می‌رسد. در همین زمینه بلومبرگ در گزارش اخیر خود می‌نویسد، بازار در حال حاضر با کمبود یک میلیون و 200 هزار بشکه نفت در روز مواجه است، بنابراین حتی در صورت بازگشت ایران به بازارهای جهانی، بازار قابلیت کنار آمدن با این افزایش عرضه را دارد. البته سوالی که تحلیل‌گران خارجی در شرایطی که هنوز وضعیت مذاکرات قطعی نشده، این است که تا چه میزان افزایش تولید نفت ایران می‌تواند تعادل سه ماهه سوم را به چالش بکشاند.