کارکرد حکومت محلی باز

حکومت محلی در ایران با هدف تحقق نظام نامتمرکز حکومتی تحت عنوان شوراهای اسلامی در سال 1377 آغاز شده است. اما کماکان با چالش‌هایی چون؛ عدم اطلاع مردم از عملکرد شورا، نبود بسترهای لازم جهت مشارکت مردم، عدم استقلال مالی شورا و ابهام در بودجه‌بندی، سیاسی شدن شورا، فساد اداری و مالی، عدم مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی و... مواجه است. حکومت (دولت) باز مفهومی با پیشینه قدیمی که در سال‌های اخیر در محافل دانشگاهی و سیاسی به عنوان یک مدل مطلوب حکمرانی، مورد توجه قرار گرفته است. حکومت باز(Open Government) یک شکلی از حکمرانی در اداره امور عمومی است که بر مقوله‌هایی چون؛ شفافیت،(Transparency) پاسخگویی، مشارکت شهروندان، دسترسی آزاد به اطلاعات، تضمین حق استفاده شهروندان از اطلاعات و حفاظت از داده‌های خصوصی تأکید دارد. به مثابه حکومت باز، حکومت محلی باز(local open government) با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات و تأکید بر سه اصل اساسی؛ شفافیت، مشارکت و پاسخگویی نه فقط در زمینه ارائه خدمات محلی، توسعه بازار محلی، کیفیت زندگی مردم منطقه(شهروندان) و توجه به موضوعات زیست محیطی و ...، به دنبال فضایی برای مشارکت دموکراتیک و گفت‌وگوی مدنی و ایجاد اعتماد بین مسئولین محلی و مردم است. بالطبع اجرا و پیاده‌سازی این مدل می‌تواند بسیاری از چالش و مشکلات فعلی حکومت محلی در ایران را به حداقل برساند. کارکرد مدل حکومت محلی باز از منظر گالستر (2018) در بخش‌ها و وظایف مختلف سازمان‌های محلی همچون شورای شهر و شهرداری‌ها به شرح زیر است:
بودجه‌بندی حکومت محلی باز: حکومت‌های محلی نمی‌توانند بدون جمع‌آوری مالیات و هزینه کردن آن کار کنند. مردم باید از نحوه هزینه کردن مالیات‌هایی که پرداخت کرده‌‍‌اند، آگاه باشند و بر تخصیص هزینه تأثیر بگذارند. به عبارتی عموم مردم به اطلاعات مربوط به درآمدها و هزینه‌ها حکومت‌های محلی دسترسی داشته باشند. حکومت‌های محلی در دنیا در این مورد پیشگام‌تر از حکومت مرکزی و ملی بوده‌‍‌اند. شاید بهترین مثال بودجه مشارکتی(بودجه مشارکتی پاریس) باشد که به موجب آن به شهروندان قدرت داده می‌شود تصمیم بگیرند که چگونه بودجه مصرف شود.
پیمانکاری حکومت محلی باز: حکومت محلی طیف وسیعی از زیرساخت‌ها، کالاها و خدمات را از طرف شهروندان خود سفارش و تهیه می‌کند. این امر از طریق قراردادها محقق می‌شود. مردم باید بفهمند حکومت محلی چه قراردادی را، با چه کسی و برای چه چیزی امضاء می‌کند. نمونه‌‍‌‌ای مناسب جهت این امر، مشارکت پیمانکاری باز است که انتشار داده‌ها در تمام مراحل قرارداد‌ها، از جمله برنامه‌ریزی، مناقصه، جوایز، اجرا و پیاده‌سازی را ممکن می‌سازد.
انتخابات محلی باز: حکومت محلی یک نهاد مهم دموکراتیک است. انتخابات نقش کلیدی مردم را در مشارکت عمومی و پاسخگویی نشان می‌دهد. مردم باید بتوانند به صحت روند انتخابات اعتماد کنند و برای تصمیم‌گیری آگاهانه به اطلاعات مربوط به انتخابات و کاندیدا‌های حکومت محلی دسترسی داشته باشند.

قانونگذاری محلی باز: حکومت‌های محلی معمولاً مسئول تهیه و اجرای قوانین و آیین‌نامه‌ها هستند. مردم باید بدانند که نمایندگان منتخب آنها چه تصمیماتی می‌گیرند و چرا و چگونه این تصمیم را گرفته‌‍‌اند تا بتوانند آنها را مسئول این تصمیمات بدانند. این امر از طریق ارتباط الکترونیکی جهت شفاف‌سازی و دسترسی آسان به اطلاعات میسر می‌شود.
سیاستگذاری محلی باز: فعالیت حکومت محلی با روند سیاستگذاری و تبدیل اهداف سیاسی به برنامه‌ها و خدمات عملی آغاز می‌شود. مردم باید به روند سیاستگذاری دسترسی داشته باشند تا بتوانند بر تصمیماتی که بر توسعه شهر و زندگی آنها تأثیر می‌گذارد، اثرگذار باشند. سیاست‌هایی که مردم از آن آگاهی نداشته باشند، سبب بی‌اعتمادی آنها به حکومت محلی خواهد شد.
خدمات عمومی محلی باز: یکی از عملکردهای اساسی و مهم حکومت‌های محلی ارائه خدمات عمومی است. سازوکارهای حکومت محلی می‌تواند اطمینان و اعتماد لازم جهت دسترسی شهروندان به خدمات عمومی با کیفیت را ایجاد کند.