محمد قهرمان؛ پرچمدار سبک هندی در دوران معاصر

محمد قهرمان در ۱۰ تیرماه سال ۱۳۰۸ در روستای امیرآباد از حوالی شهرستان تربت حیدریه به دنیا آمد.او دانش‌آموخته رشته حقوق دانشکده تهران است. در کتاب «شناخت‌نامه استاد محمد قهرمان» در این باره از قول خودش آمده است: «حضور در کلاس‌های دانشکده ادبیات ضروری است، ولی دانشکده حقوق چنین نیست. چون به‌ویژه از نظر مادی ترجیح می‌دادم که در دهکده امیرآباد نزدیک تربت پیش مادربزرگم بگذرانم، دانشکده حقوق را ترجیح دادم. همه هم‌کلاسی‌ها جز مهرداد بهار و فرامرز برزگر که به دانشکده ادبیات رفتند، به دانشکده حقوق رفتیم. با رکن‌الدین خسروی همکلاس بودم. آن سال را در تهران ماندم، ولی امتحانات را طبق معمول موکول به شهریور کردم. خسروی هم دنباله‌رو من شده بود. البته سال بعد به دانشکده ادبیات رفت. نفرتی که از درس‌های دانشکده حقوق داشتم سبب شد که دوره سه ساله آن را مشعشعانه در شش سال بگذرانم و رساله‌ام را چهار سال بعد تحویل بدهم.» علاقه محمد قهرمان در سرودن شعر، در غزل و به‌ویژه «سبک هندی» به اندازه‌ای بود که یکی از شعرای بنام غزل‌سرای هندی شد. او زبان بومی تربت حیدریه را به‌خوبی می‌دانست و بسیاری از اشعار وی که به زبان محلی سروده شده‌اند، در ردیف اول شعر بومی قرار دارند. محمد قهرمان صاحب تألیفات ارزنده‌ای از جمله چند مجموعه شعر است. در کارنامه او همچنین تصحیح و چاپ چند دیوان از شاعران مختلف به‌چشم می‌خورد که «تصحیح دیوان صیدی تهرانی»، «تصحیح دیوان صائب تبریزی»، «تصحیح دیوان ابوطالب کلیم همدانی» و «برگزیده اشعار صائب و دیگر شعرای مشهور سبک هندی» به چشم می‌خورد. همچنین «گلشن کمال»، «خلوت خیال»، «صیادان معنی»، «فریاد‌های تربتی»، «خدی خدای خودم»، «مجموعه رنگین گل»، «حاصل عمر»، «دم دربند عشق» و «به خط روشن عشق» از دیگر آثار محمد قهرمان است. محمدرضا شفیعی کدکنی درباره بومی‌سرایی محمد قهرمان گفته است: «حتی ملک‌الشعرای بهار آن خصوصیت یک شاعر محلی را به طور کامل، آن‌گونه که قهرمان دارد، ندارد.» مهدی اخوان ثالث، قهرمان را «یکی از قوی‌ترین و چیره‌دست‌ترین نمایندگان این سبک (هندی) غزل فارسی می‌داند. قهرمان بعد از در گذشت اخوان به‌طور تفننی به سرودن ترانه پرداخت، گرچه این کار را به‌طور حرفه‌ای دنبال نکرد، اما توانست با ساخت تعدادی ترانه آتش عشق خود را بدین هنر فروبنشاند. محمد قهرمان سرانجام در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۲ در هشتادو چهارسالگی درگذشت و در مقبره‌الشعرای آرامگاه فردوسی به خاک سپرده شد.