نامزدی آزاد، دخالت ممنوع

همدلی| به نظر می‌رسد انتخابات ریاست جمهوری1400 نسبت به بقیه ادوار از نظر تعداد نامزدهای نظامی متفاوت باشد. البته حضور نظامیان یا افرادی با سابقه نظامی در انتخابات ریاست جمهوری ایران مسبوق به سابقه است، ولی این بار نظامی‌ها جدی‌‌تر و جلوتر از بقیه وارد میدان شدند. تا به حال دو مقام نظامی در حالی که هنوز یونیفورم سازمانی خود را نیز بر تن دارند، فعالیت‌های انتخاباتی خود را شروع کرده و وارد عرصه رقابت سیاسی شدند. در واکنش به این فعالیت‌ها نیز از ماه‌ها پیش در فضای سیاسی انتقادات مختلفی نسبت به کاندیداتوری نظامیان مطرح شده است، اما تاکنون این انتقادات کارساز نبوده و نظامیان نیز مسیر خود را در سیاست ادامه می‌دهند. منتقدان می‌گویند که بر اساس نظرات امام خمینی(ره) نظامیان نباید در هیچ شکلی در سیاست دخالت کنند. منتقدان در واقع با طرح این سخنان تلاش می‌کردند تا به نوعی از تأیید صلاحیت نظامیان جلوگیری کنند، اما سخنان دیروز سخنگوی شورای نگهبان نشان داد که در انتخابات 1400 نیز نظامیان کاندیداها خواهند بود و با سایرین رقابت خواهند کرد.
دیروز عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان تکلیف انتقادات مختلف را روشن و یک خبر انتخاباتی را اعلام کرد. او در پاسخ به سوالی مبنی بر ‌‌این‌که آیا دیدگاه امام خمینی(ره) در مورد فعالیت سیاسی نظامیان تاثیری در تصمیم اعضای شورا برای بررسی صلاحیت کاندیداهایی با سابقه سیاسی خواهد داشت؟ گفت:«اگر رویه شورا را بررسی کنید منع قانونی برای حضور افرادی که سابقه نظامی دارند وجود نداشته و در ادوار مختلف افراد نظامی حضور داشتند و آنچه که قانون لحاظ کرده عدم منع ورود این‌گونه افراد است. البته دخالت نظامیان که سوگیری داشته باشند قطعا منع شده است. صرف نامزدشدن برای انتخابات منع قانونی نداشته است.»
اظهار نظر کدخدایی این پرسش را مطرح می‌کند که چگونه ممکن است کاندیداتوری یک نظامی سوگیری سیاسی تلقی نشود؟ تاکنون سردار حسین دهقان و سردار سعید محمد رسما اعلام کاندیداتوری کرده‌‌‌اند. دهقان از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و وزیر دفاع در دولت اول روحانی است. او چند ماهی است که تحرکات انتخاباتی خود را با تیم همراهش شروع کرده است. سعید محمد نیز که تا هفته پیش فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء را برعهده داشت چند ماهی می‌شود که در حال چانه‌زنی انتخاباتی است. او هفته گذشته مسئولیت خود را در سپاه واگذار کرد، ولی همچنان به عنوان مشاور فرمانده سپاه حضور دارد. هرچند که او تلاش کرده با انتشار چند عکس بدون لباس نظامی از خود به نوعی نشان دهد که حالا و فعلا نظامی نیست. نسبت به این اتفاق نیز انتقادها از سعید محمد زیاد شده است. برخی می‌گویند یک نظامی زمانی می‌تواند در انتخابات شرکت کند که از ساختار نظامی جدا شود و دوباره نتواند به آن برگردد، این در حالی است که سعید محمد حتی جدا هم نشده و فقط فرماندهی قرارگاه خاتم را واگذار کرده است.

 حضور نظامیان در غیاب رقبا

غلامرضا ضریفیان فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با انصاف‌نیوز درباره چرایی انتقادها به حضور نظامیان در انتخابات گفته: «حضور در صحنه‌ سیاست‌ورزی حق هر انسانی است و قانون این اجازه را می‌دهد که هر کسی خودش را در معرض انتخاب شدن قرار دهد؛ ولی حضور نظامی‌ها در غیاب رقبای جدی این مسئله را تداعی می‌کند که این امکان حضور برای عده‌ای مهیا است و برای عده‌ای مهیا نیست. این نگاهی است که در درونش نوعی بی‌عدالتی سیاسی متصور است و اینجا است که درمورد حضور یک نظامی در صحنه‌ی سیاست‌ورزی کمی حساسیت پیدا می‌شود. تا قبل از این اتفاق، دیدگاه نسبت به حضور یک نظامی در عرصه‌ی انتخابات -چه بخواهیم و چه نخواهیم، چه از نظر نظام بین‌الملل و چه از نظر بخشی از نگاه‌های داخلی- این خواهد بود که عرصه‌ سیاست‌ورزی کلان کشور نباید عرصه‌ یک نگاه صنفی آن هم صرفا با یک گرایش نظامی باشد.» اصلاح‌طلبان معتقد هستند که عرصه انتخابات برای تنها بخشی از جریان سیاسی کشور مهیا شده است و بخش قابل توجهی از جمله اصلاح‌طلبان‌‌‌ نمی‌توانند کاندیدای مطلوب خود را در رقابت سیاسی انتخابات ریاست جمهوری داشته باشند.

 بازگشت به لباس نظامی

مصطفی کواکبیان دبیر کل حزب مردم‌سالاری نیز در این باره به تازگی تأکید کرده:«این انقلاب هرچه دارد به وجود پر برکت‌‌‌ اندیشه‌های امام راحل است. اما بعضی وقت‌ها که بعضی‌ها حرف‌های‌‌‌ بی‌ربطی می‌زنند. مثلا در خصوص ورود نظامی‌ها به انتخابات ریاست جمهوری، صریح بند (ل) وصیتنامه امام این است که نباید وارد شوند و حتی کلیپ سخنان رهبر انقلاب هم پخش شد که ایشان هم گفتند ما همان روش را داریم. ولی بعضی‌ها می‌گویند از قرارگاه خاتم استعفا داده‌‌‌اند؛ این معنی ندارد، باید از کل نهاد نظامی استعفا بدهد و بعد هم دیگر برنگردد.» امام خمینی(ره) درباره فعالیت سیاسی نظامیان بارها هشدار داده بود. از جمله در جایی ایشان می‌فرمایند:«برای سپاهی‌ها جایز نیست که وارد بشوند به دسته بندی و آن طرفدار آن یکی، آن یکی طرفدار آن یکی، به شما چه ربط دارد که در مجلس چه می‌گذرد؟ در امر انتخابات باز هم به من اطلاع دادند که بین سپاهی‌ها باز صحبت هست، خوب انتخابات در محل خودش دارد می‌شود، جریانی دارد، به سپاه چه کار دارد که آنها هم اختلاف پیدا بکنند، برای سپاه جایز نیست این، برای ارتش جایز نیست این. سپاهی را از آن تعهدی که دارد، از آن مطلبی که به عهده اوست باز می‌دارد و همین طور ارتش را. (صحفیه امام، جلد 19، ص 12)» همچنین امام در جای دیگری می‌فرمایند:«من عرض می‌کنم به همه این قوا و به فرماندهان این قوا که این افراد در هیچ یک از احزاب سیاسی، در هیچ یک از گروه‌ها وارد نشوند. اگر ارتش یا سپاه پاسدار یا سایر قوای مسلحه در حزب وارد بشود، آن روز باید فاتحه آن ارتش را خواند، در حزب وارد نشوید، در گروهها وارد نشوید، اصلا تکلیف الهی– شرعی همه شما این است که یا بروید حزب یا بیایید ارتش باشید، مختارید از ارتش کناره‌گیری کنید بروید در حزب، میل خودتان، اما هم ارتش و هم حزب معنایش این است که ارتشی باید از ارتش اش دست بردارد، بازی‌های سیاسی باید توی ارتش هم وارد بشود، در هر گروهی که وارد هستید، باید از آن گروه جدا بشوید. ولو یک گروهی است که بسیار مردم خوبی هم هستند، ولو یک حزبی است که بسیار حزب خوبی هست. لکن اصل وارد شدن در حزب برای ارتش، برای سپاه پاسداران برای قوای نظامی و انتظامی وارد شدنش جایز نیست، به فساد می‌کشد اینها را و من عرض می‌کنم که کسانی که در راس ارتش هستند و کسانی که در راس سپاه پاسدارن هستند، موظف هستند که ارتش را و سپاه را و سایر قوای مسلح را از احزاب کنار بزنند و اگر کسی در حزب هست، باید او را از ارتش بگیرید یا در آنجا یا در اینجا و همین طور سپاه پاسداران و همین طور سایر قوای مسلح باید وارد در جهات سیاسی نشوند تا انسجام پیدا بشود. 
اگر وارد بشود بالاخره به هم خواهید زد خودتان را و بالاخره در مقابل هم خواهید ایستاد و نظام را به هم خواهید زد و اسلام را تضعیف خواهید کرد، تکلیف همه شما این است که با هم باشید بدون ‌‌این‌که در یک حزب یا در گروهی وارد شده باشید، هر گروهی می‌خواهد باشد، باید شما مستقل بدون ‌‌این‌که پیوند به یک گروهی داشته باشید مستقل باشید و از حزب الله تعالی شانه. (صحیفه امام، جلد 16، ص 110 و 111 )»