ای بخارا شاد باش و دیر زی

همدلی|علی نامجو-مهدی فیضی‌صفت: بیش از دو دهه است دوستداران فرهنگ و هنر با «بخارا» دمخور هستند؛ دوماهنامه‌ای فرهنگی و هنری، حاصل کوشش خستگی‌ناپذیر سردبیرش. سخنی گزافه نیست اگر علی دهباشی را یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های فرهنگی و ادبی چند دهه اخیر بنامیم؛ روزنامه‌نگار و ادب‌پژوهی که در روزگار یکه‌تازی شبکه‌های اجتماعی، ناامید نشد و پا پس نکشید.
فضای مجازی بر سر دنیا، سایه سنگینی انداخته و غبار فراموشی هر روز بیشتر و بیشتر بر تنِ روزنامه‌ها و مجلات می‌نشیند. از سوی دیگر فشارهای اقتصادی، سفره مردم را کوچک‌تر و صفرهای مقابل قیمت نشریات مکتوب را یکی یکی زیاد کرده است؛ در چنین شرایطی تلاش عاشقانه دهباشی، بیش از پیش ستودنی و قابل تقدیر است.
او که پنجه در پنجه کرونا انداخته و چندی است خانه‌نشین شده، با مصائب و مشکلات بسیاری برای ادامه حیات «بخارا» دست و پنجه نرم می‌کند، اما عزتمندانه، لب فروبسته و ترجیح می‌دهد دست یاری به سوی هیچ فرد و نهادی دراز نکند. با این وجود تنی چند از هنرمندان کمر همت بستند و نمایشگاهی برگزار کردند. قرار است بخشی از عواید حاصل از فروش تابلوهای مشاهیر هنر در این نمایشگاه را به خرید نسخه‌هایی از شماره نوروزی مجله «بخارا» اختصاص دهند؛ تا هم کمکی به علی دهباشی برای زنده نگه داشتن دسترنجِ ارزشمندش باشد و هم علاقه‌مندانی که توان خرید «بخارا» را ندارند، از مطالعه‌اش در ایام نوروز لذت ببرند. بخارا اگرچه در زمانه ما با نام علی دهباشی عجین شده است، اما در این روزگار دشوار چه دعایی بهتر از شعر رودکی بزرگ گویای این درخواست ماست:«ای بخارا شادباش و دیر زی»

کوهستانی: همه دوست دارند در کنار علی دهباشی باشند

کامران کوهستانی، استاد انجمن خوشنویسان ایران درباره برگزاری نمایشگاه تابلوهای هنرمندان و مشاهیر هنر ایران در «هتل موزه بین‌المللی نیلو» تهران به «همدلی» گفت: «خوشحال و خرسندیم در خدمت اهل قلم و پژوهشی هستیم که به نمایشگاه آمدند. نام این نمایشگاه، «ای بخارا» است؛ به منظور همدلی و همراهی با مجله «بخارا» که بیش از 20 سال است برای جامعه فرهنگی ایران منتشر می‌شود. استاد [فاضل] جمشیدی فراخوان داد و توانستیم تعدادی آثار از مجموعه‌داران، کلکسیونرها و هنرمندان مختلف سراسر کشور در زمینه خط نقش فارسی را جمع کنیم تا بتوانیم نمایشگاهی برای همدلی با مجله «بخارا» و آقای دهباشی عزیز داشته باشیم.»
مشاهیر هنر در حالی برای تمدید حیات مجله وزین «بخارا» گام برداشتند که علی دهباشی، سردبیر مجله و یکی از چهره‌های پُرتلاش عرصه فرهنگ، هنر و رسانه با وجود مشکلات فراوان، از هرگونه دریافت کمک اعلام بی‌نیازی کرد. کوهستانی در این باره نیز گفت: «البته آقای دهباشی، مستغنی هستند، ولی ما اصرار داشتیم در کنار او باشیم. همه هنرمندان دوست داشتند در کنار آقای دهباشی و همدل با مجله «بخارا» باشند. چند خط، چندین تابلو و چند شیوه در این نمایشگاه عرضه شده است؛ خط ریحان، محقق، نستعلیق و شکسته در قالب‌های چلیپا، قطعه‌نویسی، کتابت و سیاه‌مشق که هر کدام جلوه‌های بصری و احوالات خاص خود را دارند.»
او در ادامه یادآور شد: «همان‌طور که کارشناسان و صاحب‌نظران می‌دانند روند خوشنویسی معاصر در این سال‌ها به گونه‌ای بوده که خط فارسی در اقصی نقاط دنیا، جلوه‌های خود را نمایان ساخته و انرژی حروف توانسته تأثیری بر مخاطب جامعه جهانی در زمینه تجسمی بگذارد. با وجود این‌که خط فارسی و نستعلیق متعلق به کشور ما بوده، به گونه‌ای به زبان جهانی هنر وصل شده و اکنون در چند موزه بزرگ دنیا از آثار خوشنویسی و کالوگرافی ما نگهداری می‌شود. با وجود این‌که از لحاظ مفهوم و موضوع نمی‌توانند خط ما را بخوانند، ولی خط فارسی با عناصر زیبایی‌شناسانه‌ای که در همه هنرها مشترک است، مثل تعادل، توازن، ریتم و‌هارمونی، اشتراک پیدا کرده و به زبان جهانی هنر متصل شده است. خوشنویسی ما از این بابت توانسته مخاطب زیادی را در اقصی نقاط جهان داشته باشد.»
کوهستانی در ادامه گفت: «یک‌سری مخاطب خوب در داخل کشورمان داریم که این تابلوها را تهیه می‌کنند و به منازل خود می‌برند. هر کدام از این آثار، پنجره‌ای از فرهنگ و هنر ایران هستند، چرا که شعرهایی از شعرای بزرگ نوشته و با تزیین و نقوش ایرانی آراسته می‌شود و به همراه خط زیبای فارسی، پنجره‌ای از فرهنگ و هنر برای معرفی عناصر فرهنگی دیرپای ایران عزیز است.»
او با اشاره به همدلی هنرمندان برای کمک به یکدیگر گفت: «هنرمندان همواره همراه با جامعه حرکت کرده و سعی می‌کنند مشکلات و معضلات اجتماعی را با به تصویر کشیدن درد و آلام جامعه و انتخاب اشعار مناسب، به نقش دربیاورند. مردم صاحبدلی هم داریم که طالب داشتن این آثار هستند و آنها را به منازل خود می‌برند. بیش از یک سال است که جامعه ما و جامعه جهانی درگیر بیماری کرونا است. برگزاری همایش و نمایشگاه، کار بسیار دشواری بوده، با این حال هنرمندان سترگ و بزرگی از فراخوان استاد جمشیدی برای نمایشگاه «ای بخارا» استقبال کردند و سطح کیفی و اندیشه‌ای نمایشگاه نیز بسیار بالا است؛ از سیاه‌مشق‌های استاد رضا معافی، تابلوهای استاد کابلی، استاد امیرخانی، چلیپای استاد کیخسرو خروش، استاد سبزه‌کار و دیگر هنرمندان بزرگ معاصر. این استادان، خودشان برای این جریان‌سازی و نمایشگاه خوب و باکیفیت، آثاری تقدیم کردند، یا کلکسیونرها و مجموعه‌داران، از تابلوهایی که داشتند، به این جریان بخشیدند تا بتوانیم نمایشگاه باکیفیتی را داشته باشیم.»
کوهستانی در انتهای سخنانش خاطرنشان کرد: «اکثراً وقتی نمایشگاه حمایتی یا مناسبتی و قدردانی شکل می‌گیرد، کارهای پراکنده و متفرقه‌ای از جاهای مختلف جمع می‌شود که ارزش بصری و هنری ندارد، ولی خوشبختانه این نمایشگاه از لحاظ بصری، هنری و کیفی در سطح بسیار بالایی قرار دارد و حتی تعدادی آثار در این نمایشگاه دیدم که برای اولین بار به نمایشگاه درآمده است. جای بسی خوشحالی و خرسندی است که آقای جمشیدی توانسته نمایشگاهی چنین درخور و سزاوار برپا کند. من و همسرم نیز پنج اثر در نمایشگاه داریم. همسرم؛ رفعت بانو موسوی، استاد تذهیب، نقوش و نگارگری است.»

جمشیدی: با عواید حاصله «بخارا» می‌خریم و هدیه می‌دهیم

فاضل جمشیدی، خواننده، جامعه‌شناس و بانی برگزاری نمایشگاه تابلوهای هنرمندان و مشاهیر هنر ایران، درباره انتخاب هتل نیلو تهران به عنوان محل برگزاری این نمایشگاه، به «همدلی» گفت: «سال‌ها بود این هتل را می‌شناختم. با مدیر هتل؛ زنده‌یاد دکتر احمدی رفیق بودم. همیشه در جلسات و حتی گفت‌وگوهای دوستانه می‌گفتم: دکتر، هتل شما قابلیت‌های زیادی دارد. بچه‌های خوب، حرفه‌ای، کاربلد و مهربانی مشغول به کار هستند. اتاق‌ها و فضای خوبی هم موجود است و استاندارد بالایی دارد. دکتر احمدی نیز می‌گفت: هر استفاده‌ای می‌خواهی انجام بده. میهمان بیاور یا نمایشگاه برگزار کن. بعد از فوت نابه‌هنگام دکتر احمدی، فکر کردم سال 1400 در این هتل، کارهای ارزشمندی انجام دهیم. اولین کاری که انجام دادیم، این بود که به یاد دکتر احمدی عزیز و به بهانه سپاس از زحمات علی دهباشی و ارزشمندی کار او در انتشار مجله «بخارا»، تصمیم گرفتیم به نام «ای بخارا» با همکاری عزیزان در هتل و خارج از هتل، کاری انجام دهیم. با آقای کامران کوهستانی و همسرش، بانو رفعت موسوی و آقای علیرضا مرعشی مشورت کردیم. آقای مرعشی پیشنهاد داد نمایشگاه را در گالری در منزل خودش برپا کنیم، اما گفتم در هتل برگزار شود. به این بهانه شروع کردیم و امیدواریم که ان‌شاءالله کار موفقی باشد.»
او درباره احتمال برگزاری نمایشگاه‌های مشابه در این هتل و البته چرایی انتخاب هتل نیلو، ادامه داد: «مجموعه‌داران مختلفی گفتند که دوست داریم آثاری را که داریم بفروشیم و بخشی از عوایدش را صرف خرید مجله بخارا کنیم. هتل نیلو، دولتی نیست. ما هم معمولاً نمی‌توانیم با دولت کار کنیم، چون دولت متصدی خوبی نیست، اما بخش خصوصی به راحتی کار می‌کند و می‌توان با این بخش به خوبی همکاری کرد. انتظار زیادی نیز از سوی بخش خصوصی وجود ندارد. همچنین اگر هتل بخواهد هزینه زیادی از ما بگیرد، نمی‌توانیم کاری از پیش ببریم، چون همیشه برای برگزاری هر نمایشگاه، انگیزه‌ای اجتماعی داریم.»
جمشیدی با اشاره به لزوم حضور هنرمندان در نمایشگاه «ای بخارا» گفت: «هنرمندانی که می‌توانند اثرگذار باشند، بهتر بوده و هست در این نمایشگاه حضور یابند، حتی منتقدان و جامعه‌شناسان می‌توانستند به نمایشگاه بیایند. خیلی‌ها در شرایط کرونا اعتقاد دارند اصلاً نباید کار کرد. در سوی مقابل بعضی‌ها معتقدند که می‌شود با شرایط محدود به انجام کار پرداخت. می‌خواهیم این پارادوکس را با حضور نقطه اپتیموم اعضا برگزار کنیم. انتقاد ما این بود که کاش برنامه‌های خود را جابه‌جا می‌کردند و در روز افتتاحیه حضور پیدا می‌کردند، ولی گفتند روز جمعه به دیدن آثار می‌آییم.»
او ادامه داد: «تلاش می‌کنیم تعدادی از نسخه‌های نوروزی «بخارا» را با عوایدی تهیه کنیم که از برگزاری نمایشگاه به دست می‌آید و به دست افرادی برسانیم که توان خرید این نشریه را ندارند. «بخارا» نشریه گرانی است و در توان خیلی از علاقه‌مندان نیست که این مجله را بخرند. ما چندین نسخه می‌خریم و هدیه می‌دهیم. فقط یک نفر گفت 20، 30نسخه را تقبل می‌کنم. برخی از دانشگاه‌ها در سراسر کشور نیز سفارش داده‌اند. مجله «بخارا» حجیم است و مخاطب خاص دارد. معتقدم اگر 100 یا 200 نسخه بخریم و به دست مخاطب برسانیم، اتفاق خوبی خواهد بود. سعی می‌کنیم به ازای هر تابلو که می‌فروشیم، 20درصد مبلغ را به خرید مجله «بخارا» اختصاص دهیم.»
او با اشاره به حضور تنی چند از چهره‌ها در نمایشگاه گفت: «دکتر علیزاده از مسئولان وزارت علوم، دکتر شهیدزاده، دکتر علیرضا سینا، دکتر صالحی، علیرضا مرعشی، هوشنگ اکبری، ایرج جمشیدی، حسام‌الدین صحرایی، خانم یلدا یزدانی شاعره و مجتبی سبزه از خوشنویسان آمدند. همچنین میهمانان دیگری نیز حضور داشتند.»
جمشیدی در پایان گفت: «من در زندگی‌ام به دنبال نتیجه نیستم و فقط به تلاش‌هایم فکر می‌کنم. دم عید بود و دیدم مجموعه‌داران علاقه‌مندی می‌خواهند تابلوهای خود را به فروش برسانند. روزهای منتهی به عید را بهترین فرصت دانستم و نمایشگاهی برگزار کردیم؛ تا هم یادی از دکتر احمدی کنیم و هم برای سال آینده تمرینی کرده باشیم.»
همکاران فاضل جمشیدی در نمایشگاه خوشنویسی «ای بخارا» به منظور همراهی با مجله «بخارا»؛ حسن نوری خوشنویس،‌هانیه فرجی مدیر هنری خانه دوست، رفعت موسوی هنرمند تذهیب‌کار، علیرضا مرعشی فعال فرهنگی، مجید داوودی چاپگر و کامران کوهستانی خوشنویس بودند. جمشیدی در پایان با یادی از بنیان‌گذار هتل نیلو؛ زنده‌یاد دکتر مهدی احمدی و فرزندش دکتر آرش احمدی، از مدیریت هتل، بهزاد خوانساری و همسرش روژا صدرآرا تشکر کرد.