خلیفه‌کشی به شیوه مخالفان برجام

 مراجعه رسانه‌‌ها به محمدجواد ظریف برای پاسخ به سوالات بسیاری که درباره عملکردگذشته و آینده او مطرح است، هر روز بیشتر‌ می‌شود. برجام،FATF مخالفان برجام، دولت بایدن و سرانجام احتمال نامزدی او در انتخابات ریاست جمهوری 1400 مواردی است که هر از چندگاهی از وزیرخارجه جمهوری اسلامی پرسیده‌ می‌شود. وی در گفت‌وگوی تازه با مردمسالاری آنلاین به برخی از این سوالات پاسخ داد.که گزیده آن ارائه‌ می‌شود:

 دستاوردهای یک سال اجرای برجام

دوستان ما در بخش اقتصادی می‌توانند تصدیق کنند که ما نزدیک به هشتاد و پنج میلیارد دلار پیشنهاد سرمایه‌گذاری در ایران داشتیم. چقدر را جذب کردیم؟ من متخصص این امر نیستم و نمی‌توانم بگویم که باید همه را جذب می‌کردیم. اما اگر یک مقدار از آن را جذب کرده بودیم، تحریم ایران هزینه‌مند بود و آنقدر ساده نمی‌شد. خب ما این کار را صورت ندادیم. 
در مورد بعضی دیگر هم مثلFATF، وارد دعوایی شدیم که به نتیجه نرسید و تقریبا دو سال را از دست دادیم. خواهش می‌کنم فقط آمار آن دو سال را نگاه کنید. از ۲۶ دی ۹۶ که برجام شروع شد، ما هر سه ماه یک بار، طبق قانون موظف بودیم به مجلس گزارش بدهیم. 
گزارش ۲۶ دی ۹۷ وزارت خارجه به مجلس را مطالعه بفرمایید. ببینید که دستاوردهای یک سال اجرای برجام در همه حوزه‌ها چه بوده است. تمام کشتی‌های ما که داخل تحریم بودند، از تحریم خارج شدند. وضعیت بانک‌ها، میزان تعاملات و همه‌ این‌ها انجام شد و اینها توفیقات برجام بود. 

 برجام تصمیم نظام است

اینها(مخالفان داخلی برجام) ادعا می‌کردند که ما بیش از حد امتیاز دادیم، آنها(اسرائیل، عربستان و ترامپ) هم مدعی بودند که ما بیش از حد امتیاز گرفتیم. نتیجه هم این بود که همه مخالف این توافق بودند. اما واقعیت این است که در واقع بسیاری از نقدهایی که دو طرف به برجام دارند به خاطر این است که هم دوستان ما در داخل و هم برخی مخالفان برجام، یک موجود دیگری از این توافق ساختند و به آن حمله می‌کنند.البته من معتقدم مشکل مخالفان خارجی برجام هیچگاه موضوع هسته‌ای نبوده است.
 هدف آنها امنیتی‌سازی ایران است و بحث هسته‌ای بهانه خوبی برای امنیتی‌سازی و ایجاد اجماع امنیتی علیه ایران بوده است. حالا چون توافق هسته‌ای و برجام این اجماع را به‌هم زد، با آن مخالفند. واقعیت این است که آنها به خاطر این مخالف نیستند که برجام در هسته‌ای چه کاربردی دارد، چرا که هسته‌ای برای آنها موضوعیتی ندارد و ما هم نباید حرف آنها را در حوزه هسته‌ای باور کنیم. آنچه موضوعیت دارد، امنیتی‌سازی ایران است. ممکن است یک نگرانی محدودی راجع به توانمندی هسته‌ای ایران داشته باشند. اما آنها مدل رفتاری ما را دیده‌اند. 
آنها دیده‌اند که ما از سلاح شیمیایی استفاده نکردیم. فتوای رهبری در مورد سلاح هسته‌ای را دیده‌اند. دیدند که ما امکان خرید بمب هسته‌ای داشتیم و این کار را انجام ندادیم. لذا سابقه ما در این زمینه را به خوبی می‌دانند، لذا تمرکزشان بر امنیتی‌سازی است.

 بایدن برخلاف ترامپ توان اجماع‌سازی علیه ما را دارد

ما باید برای برخورد هوشمندانه با این توان اجماع‌سازی، طرح داشته باشیم. ما به همه توان ملی نیاز داریم که اجازه امنیتی‌سازی ایران و اجماع‌سازی علیه ایران را ندهیم. اینها حتما دوست ما نیستند. ما باید بپذیریم که ایالات متحده با ما و با اصل جمهوری اسلامی مشکل دارد، لذا اگر فرصتی پیدا کنند از آن استفاده می‌کنند. ما باید نسبت به توانمندی‌های طرف مقابل آگاه باشیم. همانطور که شما گفتید آقای ترامپ یک ناتوانی‌هایی در اجماع‌سازی بین‌المللی داشت. 
آقای بایدن توانمندی‌هایی در این زمینه دارد. البته اگر آقای بایدن بخواهد سیاست‌های آقای ترامپ را دنبال کند، نتیجه‌اش جز نتیجه آقای ترامپ نخواهد بود، به شرطی که ما درست بازی کنیم. بالاخره کنشگری در هر زمانی ابزار خودش را نیاز دارد و باید هوشمندانه باشد.اصل مصلحت و حکمت که دو اصل از سه اصل سیاست خارجی مقام معظم رهبری است، مبتنی بر این است که با توجه به شرایط، بهترین سیاست‌ها و بهترین روش‌ها را برای رسیدن به اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران استفاده کنید و مانع به ثمر رسیدن اهداف و بهانه‌های طرف مقابل شوید.

 ابزار ما مذاکره است

ما که با آمریکا مذاکره کردیم. یعنی لااقل بنده همانطور که طالبان را دیدم، همانطور هم صدام حسین را دیدم. حتما هم دیدار با صدام حسین صحنه دلپذیری برای من نبود. اما خب این دیدار انجام شد، چون کار ما دیپلمات‌ها همین است. ما ابزارمان مذاکره، بیانیه، سخنرانی و مصاحبه است. ما که نه تفنگ داریم و نه پول داریم. یعنی ابزاری که یک دیپلمات دارد مشخص است.
اصل مذاکره با آمریکا هم انجام شد. بله 30 سال تابو بود. اما هر چیزی که تابو شود، سراب هم خواهد شد. همانطور که بعضی تصور می‌کنند همه خطرات در مذاکره با آمریکاست و بعضی دیگر تصور می‌کنند همه فواید در مذاکره با آمریکاست.
به هر حال با مصلحت‌اندیشی و درایت مقام معظم رهبری این تابو شکسته شد. ما مذاکره کردیم و آمریکایی‌ها از این مذاکره ناکام بیرون آمدند. ما ناکام نشدیم. ما مذاکره را به نتیجه رساندیم، توافقی حاصل شد و این توافق را ما اجرا کردیم. 15 بار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر تعهد ایران تاکید کرد که 5 گزارش آن بعد از خروج ترامپ از برجام بود. لذا ممکن است مذاکره با آمریکا قبلا تابو بود، اما این تابو شکسته شد و نتیجه‌اش عدم اجرای تعهدات از طرف آمریکایی‌ها بود.

حملات به وزارت خارجه بی‌سابقه است

من حدود چهل سال است (از سال 1361 که به عنوان کارمند محلی، وارد نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد شدم)، در وزارت خارجه هستم. هیچ کار دیگری نکردم و بلد هم نیستم. اما در 31 سال از این 39 سال، من هرگز ندیدم که وزارت خارجه در این حد، در داخل مورد هجمه و حمله قرار بگیرد. خب یک بخشی از آن به خاطر برجام و مناسبات داخلی اتفاق افتاد و این باعث ایجاد ابهام در مورد توانمندی سیاست خارجی شد که مورد سوءاستفاده بسیاری قرار گرفت.
اما در مورد خزر که تقریبا بهترین توافق از دید حقوقدانان را نهایی کردیم (توافقی که شجاعت و تخصص زیادی هم از طرف متخصصین حقوقی ما برد) و دستاورد بسیار بزرگی بود، تبدیل شد به حربه‌ای برای سلطنت‌طلبان که مدعی بشوند در زمان شاه نصف دریای خزر مال ما بود و الان ایران چه و چه شده است. در حالی که در زمان شاه به گفته اساتید حقوق بین‌الملل و کسانی که آن وقت بودند، ایران هیچ وقت نتوانست از خزر استفاده کند، هیچ وقت!

 خلیفه‌کشی به سبک مخالفان برجام

اما خلیفه‌کشی که با زدن سیاست خارجی به آن شکل در کشور راه افتاد و مسئولین سیاست خارجی با آن الفاظ و القاب کثیف و غیرقابل پذیرش (علی‌رغم فرمایشات رهبری) مورد حمله قرار گرفتند، وقتی به چین رسید گروه دیگری شروع به حمله کردند.
در مورد خزر سلطنت‌طلبان و در مورد قرارداد با چین، آمریکا و بعضی در داخل شروع کردند. من با اطمینان می‌گویم روزی که قرارداد با چین منتشر شود، خواهید دید که این توافق صددرصد براساس منافع ملی ماست. 
چین قدرت در حال برآمدن است. روابط با چین اصالت دارد، کما این‌که روابط با غرب هم اصالت دارد. من اعتقاد دارم که باید همزمان با شرق و غرب روابط داشته باشیم. چون این روابط یکدیگر را تکمیل و کارآمد می‌کنند. 
من این را به شما عرض بکنم به عنوان یک نکته که هیچ‌یک از ادعاها، در مورد توافق 25 ساله با چین (که هنوز هم نهایی نشده)، درست نیست. متن اول توافق 25 ساله با چین را ما نوشتیم. 
حالا بعضی‌ها می‌گویند نخواندیم، در حالی که متن اول را ما به چینی‌ها دادیم. کما این‌که بسیاری از جملات و متون داخل برجام انشای بنده است. 
اما وقتی یک نفر ادعا می‌کند که ما برجام را نخوانده امضا کردیم و این ادعا را تبدیل کردند به یک تهمت علنی، خب یکی دیگر هم ادعا می‌کند که قرارداد با چین را نخواندیم، در صورتی که این‌طور نبود. نسخه دوم توسط چینی‌ها ارائه شد و نسخه سوم را که دوستان ما با نظرات مختلف تهیه کرده بودند، شخصا در سه ویرایش مختلف خواندم و اصلاح کردم و می‌توانم در مورد آن کاملا به شما اطمینان بدهم. اما وقتی بازار دروغ، تهمت و اتهام در کشور اسلامی رایج شد و کسانی که نماز شبشان ترک نمی‌شود، در تلویزیون نسبت به یک خدمتگزار این کشور چنین دروغ‌هایی را گفتند، باید توقع این باشد که مردم به ما (نه به یک نفر و یک دستگاه که به کل نظام) بی‌اعتماد شوند.

 تصمیم من درباره انتخابات تغییری نکرده 

دوستان و مردم محبت دارند. برخی دوستان اصول‌گرا هم به من چنین لطفی داشتند. البته من هیچ وقت حزبی نبودم، چون کار در وزارت خارجه و سیاست خارجی با کار حزبی کردن، سازگاری ندارد. اما تصمیم بنده و شرایطی که این تصمیم را گرفتم، تغییر نکرده است. 
این‌که من در مورد تقدیر یا خواست خداوند صحبت کردم که من با خواست خداوند جدال نمی‌کنم، در پاسخ به پرسش بود. اما این‌که تصمیم من تغییری کرده باشد خیر، تصمیم من تغییر نکرده، چون شرایطی که من در آن، این تصمیم را گرفتم، کماکان پابرجاست.