فرار به جلوی شورای حکام

همدلی|   از جلسه شورای حکام که از روز دوشنبه آغاز شده و تا آخر هفته ادامه خواهد داشت، خبرهای خوشی در مورد ایران گزارش نمی‌شود. با این‌که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در همه گزارش‌های خود درخصوص برنامه هسته‌‌ای ایران، تایید کرده است که هیچ انحرافی در این فعالیت‌ها وجود نداشته است، اما خبرهای متفاوتی از احتمال صدور قطعنامه‌‌ای ضد ایرانی در روزهای آینده از سوی اولین جلسه شورای حکام پس از قدرت گرفتن بایدن، منتشر شده است. پیشتر ایران، در اقدامی پیش‌دستانه دعوت اتحادیه اروپا برای شرکت کردن در نشستی با حضور اعضای اصلی توافق هسته‌‌ای و آمریکا را رد کرده بود و زمان برگزاری جلسه پیشنهادی توسط هماهنگ‌کننده اروپایی برجام را نامناسب خوانده بود. با این وجود آمریکا همچنان بر موضع خود پافشاری می‌کند و راه حل میانجی‌گرایانه اروپا را بهترین فرصت برای آغاز دوباره مذاکرات رو در رو با ایران می‌داند.
در همین حال، خبرگزاری فرانسه به نقل از برخی منابع ادعا کرد که تروئیکای اروپایی این هفته قطعنامه‌ای را به رای خواهند گذاشت که تعلیق بازرسی‌های دیدبان‌ هسته‌ای سازمان ملل توسط ایران را محکوم می‌کند. در نسخه‌ای از این قطعنامه که به اطلاع خبرگزاری فرانسه رسیده است، نگرانی‌های جدی درخصوص تصمیم ایران مبنی بر توقف اجرای برخی تعهدات مرتبط با بازرسی، ابراز شده و از ایران خواسته شده است که سریعا تعهداتش را اجرا کند. به گفته برخی منابع این قطعنامه در جلسه شورای حکام مطرح خواهد شد و انتظار می‌رود که توافقی که مورد حمایت آمریکا نیز هست، روز جمعه به رای گذاشته شود.
از سوی دیگر، اگنس واندرمول سخنگوی وزارت خارجه فرانسه در اظهاراتی از تصمیم ایران مبنی بر رد پیشنهاد اتحادیه اروپا برای شرکت در مذاکرات هسته‌ای با حضور آمریکا اظهار تاسف کرد. به گزارش نشنال‌پست، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه مدعی شد که این کشور در جهت یافتن راه حلی برای خروج از این بن بست تلاش خواهد کرد. او در سخنان خود گفت: «ما آماده همکاری با شرکایمان در برجام و ایالات متحده هستیم تا به راه حلی دست یابیم که اجازه دهد ایران به تعهدات هسته‌ای خود احترام بگذارد و ایالات متحده نیز به توافق هسته‌ای 2015 بازگردد.»
روزنامه فایننشال تایمز پس از رد شدن دعوت اتحادیه اروپا برای مشارکت در نشستی با حضور اعضای اصلی توافق هسته‌‌ای و آمریکا از سوی ایران، به نقل از یک مقام ارشد ناشناس آمریکایی نوشت:«ما فکر نمی‌کنیم که باید اقدامی برای بازگرداندن ایران به میز مذاکره انجام دهیم.» فایننشال تایمز افزود که این مقام آمریکایی رد کردن این دعوت از سوی ایران را بخشی از یک رقص دیپلماتیک تلقی کرده و گفته است: «من فکر نمی‌کنم که در مذاکره بسته است.»
این در حالی است که پیشتر محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان در گفت‌وگو با خانه ملت به تلاش برای صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام اشاره کرده و توضیح داد:«اروپایی‌ها، حرکت غلطی را با حمایت از آمریکا در شورای حکام شروع کرده‌اند. ما فکر می‌کنیم که این حرکت باعث به هم ریخته شدن شرایط خواهد شد.» همچنین سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه، در چهارمین دور رایزنی‌های سیاسی ایران و اتریش ضمن انتقاد شدید از عدم اقدام موثر طرف‌های اروپایی در زمینه اجرای تعهداتشان، هرگونه تلاش برای تصویب قطعنامه در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را غیرسازنده و تهدید کننده فضای ایجاد شده برای دیپلماسی، به ویژه بعد از توافق اخیر ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارزیابی کرده بود.
میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در وین، روز گذشته با اشاره‌ای کلی به محور مذاکرات پیرامون برنامه هسته‌ای ایران در جلسه اخیر شورای حکام سازمان ملل، گفت که کشورش در تلاش است وضعیت موجود درباره برنامه هسته‌ای ایران بهبود یابد. این نماینده روسیه در صفحه توئیترش درباره برگزاری جلسه شورای حکام نوشت: «طرح اصلی جلسه فعلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این است که آیا مباحثات بعدی منجر به بهبود وضعیت پیرامون برنامه هسته‌‌ای ایران می‌شود یا آن را بدتر خواهد کرد. جواب این را طی دو روز خواهیم دانست. روسیه در هر صورت فعالانه و به نفع سناریوی اول در تلاش است.»
وزارت امور خارجه اتریش نیز روز گذشته در صفحه توئیترش اعلام کرد: «پیتر لااونسکی قائم مقام وزارت امور اروپایی و بین‌الملل اتریش در گفت و گوی خود با عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه ایران، حمایت اتریش از توافق هسته‌‌ای را اعلام کرد و خواستار اجرای کامل آن شد.» وزارت امور خارجه اتریش در این پیام اضافه کرده است که لااونسکی همچنین از تفاهم نامه فنی اخیر آژانس با ایران به منظور فراهم کردن زمان بیشتری برای دیپلماسی استقبال کرده است.
در همین زمینه علی ربیعی سخنگوی دولت روز گذشته با تأکید بر این‌که که سیاست فشار حداکثری امروز شکست خورده و برای آمریکا راهی جز بازگشت به برجام نمانده است، اعلام کرد:«اقدام خلاف انتظار ایران پنجره‌های فرصت را به سرعت می‌بندد.» ربیعی در پاسخ به پرسشی درباره واکنش جمهوری اسلامی به قطعنامه‌ ضدایرانی که در میان اعضای شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سوی آمریکا توزیع شده، اظهار کرد: «توقف اجرای پروتکل الحاقی بر اساس قانون مصوب مجلس اقدامی توازن‌بخش برمبنای بند ۳۶ برجام بود که به یک طرف حق می‌دهد در صورت عدم پایبندی طرف‌های دیگر به تعهدات خود، متقابلاً تعهداتش را به طور جزئی یا کلی متوقف کند.»
او با تأکید بر این‌که ما همچنان به برجام پایبندیم و در صورت ازسرگیری تعهدات سایر طرف‌ها، به سرعت و بدون فوت وقت تمامی تعهدات خود از جمله اجرای کامل پروتکل الحاقی را از سر خواهیم گرفت، تصریح کرد: «توافق اخیر صورت‌گرفته بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای نشان دهنده حسن نیت ایران و ثبات قدم ما برای اطمینان‌بخشیدن به جامعه بین‌المللی درباره تعهد خدشه‌ناپذیر ما در صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای است.»
سخنگوی دولت با بیان این‌که ما انتظار داریم که این حسن نیت با حسن نیت متقابل از سوی اعضای شورای حکام مواجه شود، گفت: «از نظر ما با توافق صورت گرفته، هیچ دلیلی برای نگرانی از توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی وجود ندارد. با این حال، اگر آمریکا واقعا دلیلی برای نگرانی دارد باید با بازگشت به تعهداتش در برجام زمینه برای عمل متقابل ایران فراهم و این نگرانی مصنوعی را برطرف کند. ما برای اعلام موضع و گام‌های جبرانی عجله نداریم اما هر اقدام مثبت یا منفی را با اقدامی متناظر و متناسب و در زمان و به شیوه مقتضی پاسخ خواهیم داد.» ربیعی تاکید کرد: «در پاسخ به زمزمه کشورهای اروپایی، نماینده کشورمان طی بیانیه‌ای اعلام کرده است که در صورت تصویب هر قطعنامه‌ای علیه ایران، قطعا واکنش مناسب و تصمیم مقتضی اتخاذ خواهد شد؛ از جمله بازنگری در بیانیه مشترک اخیر بین آژانس و سازمان انرژی اتمی.»
علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی نیز روز یکشنبه درخصوص احتمال صدور هرگونه قطعنامه ضدایرانی در نشست شورای حکام هشدار داد که در صورتی که شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نسبت به اقدام ایران مبنی بر توقف پروتکل الحاقی قطعنامه‌ای را علیه کشورمان صادر کنند، ایران واکنش مناسبی را خواهد داشت و در این راستا نامه‌ای هم ارسال شده است.
در همین حال سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در کنفرانس خبری روزانه‌اش مواضع این کشور را درباره مذاکرات احتمالی با ایران بیان کرد. به گزارش پایگاه اینترنتی وزارت امور خارجه آمریکا، ند پرایس سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور روز گذشته در یک کنفرانس خبری درباره مذاکرات احتمالی با ایران گفت: «از نظر ما بهترین موقعیت ایران و آمریکا برای مذاکره پیرامون مسیر دیپلماتیک رو به جلو، در چارچوب مذاکرات گروه ١+۵  است که اروپایی‌ها برای میانجیگری در خصوص آن پیشنهاد داده‌اند.» پرایس ادامه داد: «ما درباره شکل و چارچوب این مذاکرات سرسخت نیستیم. بر این عقیده‌ایم که دیپلماسی مهم‌ترین ابزار اطمینان یافتن از این است که به طور دائمی و به گونه‌‌ای که قابل راستی‌آزمایی باشد، از دست‌یابی ایران به یک سلاح هسته‌‌ای ممانعت شده است.»
به هر روی به نظر می‌رسد که قطعنامه احتمالی علیه ایران، بیش از هر چیز ناشی از فشارهای آمریکا در این زمینه باشد. برخی خبرگزاری‌ها اطلاع داده‌اند که دیپلمات‌های آمریکایی در روز پنجشنبه گذشته، پیش‌نویس قطعنامه‌‌ای را توزیع کرده‌اند که اعتراض آمریکا را تشریح می‌کند و از ایران می‌خواهد به طور کامل با بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند. بلومبرگ نوشته در این سند آمده است که رئیس جمهور بایدن روشن کرده است که اگر ایران به اجرای کامل تعهداتش در برجام برگردد، آمریکا هم چنین خواهد کرد. کارشناسان معتقدند که ارائه چنین قطعنامه‌ای هرگونه امکان بهره‌گیری از ظرفیت دیپلماسی برای دستیابی به توافق در خصوص برجام را به محاق می‌برد. این گونه رفتارها از نظر کارشناسان تداوم راهبرد فشار حداکثری ترامپ در برابر ایران و نقض آشکار وعده‌های دولت بایدن محسوب می‌شود.
به هر روی احتمال تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی که از هفته پیش مطرح شد، بسیار جدی‌تر شده است، چرا که تروئیکای اروپا با حمایت از موضع آمریکا پیش‌نویس این قطعنامه را به نمایندگان ۳۵ کشور عضو شورا ارائه دادند و گفته شد این قطعنامه در روز جمعه در شورای حکام به رای گذاشته می‌شود. در این میان رویترز از ارسال نامه‌ای از سوی ایران به شورای حکام خبر داده که در آن اعلام شده در صورت تصویب قطعنامه، به تفاهم انجام گرفته با رئیس آژانس بین‌المللی اتمی پایان خواهد داد.