“تدبير و اميد” در شركت ملی نفت ايران ماندگار شد

شركت ملي نفت ايران، به عنوان سردمدار توليد نفت و گاز در كشور، نقش كليدي در توسعه اقتصادي، سياسي و اجتماعي كشورمان بازي مي كند و از همين روي بخش مهمي از اهداف توسعه اي و اقتصادي ايران بر مبناي فعاليت هاي انجام شده در اين شركت بزرگ ملي تعريف شده است.
اين شركت طي هفت سال حيات دولت تدبير و اميد كه در حصار محدوديت هاي فزاينده ناشي از تحريم هاي يكجانبه غرب رقم خورده، افت و خيزهاي فراواني را تجربه كرده است؛ با اين وجود پايبندي به دو اصل خودباوري و تكيه بر توان داخلي باعث شد تا اين شركت بار ديگر بتواند همچون گذشته با قامتي افراشته از سيلاب حوادث بيرون آيد و با برنامه ريزي دقيق، اين شرايط بحراني را به فرصتي براي رشد و ارتقاي فعاليت هاي داخلي صنعت نفت و تعالي شركت هاي خصوصي فعال در عرصه نفت و گاز كشور بدل سازد.
شركت ملي نفت ايران به منظور تحقق اهداف تعريف شده در سند چشم انداز توسعه، دستيابي به حداكثر توليد صيانتي نفت و گاز- با محوریت میادین مشترک- را به عنوان اولویت کاری خود قرار داده است و اسناد چشم انداز خود را بر مبنای همین اولویت تنظیم کرده است؛ دستیابی به این هدف علاوه بر اینکه نويدبخش فردايي تازه در عرصه تعاملات بين المللي است، فصل نويني را در توسعه فعاليت هاي اقتصادي و سياسي اين مرز و بوم مي گشايد. چشم انداز توسعه اي صنعت نفت كشورمان، هدف‌گذاری براي افزایش ظرفیت تولید روزانه به ۴,۷ میلیون بشکه نفت، ۱.۳ میلیارد مترمکعب گاز و ۱.۱ میلیون بشکه مایعات و میعانات گازی را در افق هاي فراروي برنامه پنجساله ششم توسعه ترسیم کرده است و بر همین مبنا از ابتدای آغاز به کار دولت دوازدهم، افزایش ظرفیت تولید با اولویت میدان‌های مشترک نفت و به موازات آن افزایش ضریب بازیافت از میدان‌های نفت و گاز به عنوان 2 برنامه راهبردی شرکت ملی نفت ایران معرفی شد.
بر این اساس مقرر شد تا  تمامي ميدان هاي مشترك تا پايان دولت دوازدهم تعیین تکلیف شوند. توسعه میدان های مشترک به عنوان اولویت اول کاری شرکت ملی نفت ایران در حالی مطرح می شود که اين شركت به عنوان بازوي توليد و توسعه صنعت نفت تاكنون توانسته است به بخش عمده اي از اهداف خود در حوزه ميدان هاي مشترك گازي پارس جنوبي، ميادين نفتي غرب كارون و ميادين مشترك نفتي و گازي در حوزه فراساحلي جامه عمل بپوشاند. از سوي ديگر، مطالعات انجام شده روی میدان‌های نفتی و گازی ایران، نویدبخش این واقعیت است که امکان افزایش ذخایر نفتی ایران به میزان حداقل ۱۰ درصد طی سال های آتی وجود خواهد داشت.
پتانسیلی که با گشایش های علمی و پژوهشی و اعتماد به توانمندي شركت هاي داخلي در حوزه افزایش ضریب برداشت، سهم صنعت نفت ایران را از خوان گسترده منابع هیدروکربوری جهان بیشتر می کند. در اين ميان عملكرد اين شركت طي دولت هاي يازدهم و دوازدهم بر موفقيت هاي چشمگيري در اين عرصه دلالت مي كند كه با وجود تنگناها و فشارهاي يكجانبه غرب در دوره پسابرجام و محدوديت هاي ناشي از سنگ اندازي در صادرات نفت و گاز تا تهيه و تامين تجهيزات اساسي صنعت نفت ايران و جلوگيري از انجام همكاري هاي مشترك در انتقال دانش و فناوري و بسياري از موارد ديگر، حاصل شده است.
به طوري كه تنها در حوزه پارس جنوبي، با تعيين تكليف فاز 11 و اتمام بخش فراساحل فازهاي 13 و 14 در سال گذشته، روند توسعه فازهاي 28 گانه اين ميدان بزرگ مشترك گازي به سرانجام رسيده و راه براي دستيابي به ظرفيت توليد روزانه يكهزار ميليون مترمكعب گاز در كشور هموار شده است. دولت تدبير و اميد در مدت حيات خود اجرا و تكميل 18 فاز متعارف پارس جنوبي را محقق ساخته كه اين امر به افزايش 2.5 برابري ظرفيت توليد گاز از بزرگترين ميدان مشترك گازي جهان انجاميده است. در عين حال با آغاز رسمي عملیات احداث خط لوله انتقال نفت گوره به جاسک و همچنين آغاز عملیات احداث پایانه صادراتی نفت خام در منطقه مکران كه در راستاي تبديل جاسك به پايانه مهم صادراتي در كشور صورت گرفته است، راه براي توسعه همه جانبه ميادين نفتي مشترك در غرب كارون باز شده و قرار است اولين محموله نفت ايران تا پايان امسال از پايانه جديد جاسك صادر شود. افتتاح فاز اول طرح توسعه لايه نفتي پارس جنوبي در دولت يازدهم و افزايش پنج برابري ظرفيت توليد نفت خام از ميدان هاي مشترك غرب كارون در دولت تدبير و اميد و همچنين دستيابي به ظرفيت 400 هزار بشكه اي توليد نفت در اين ميادين، ديگر اقدامات شاخص در حوزه ميدان هاي مشترك بوده است كه در عمل به تعهد تعيين تكليف تمامي ميدان هاي مشترك گازي و نفتي تا پايان دولت دوازدهم انجام شده است. در حوزه اكتشاف نيز طي همين مدت شاهد دستاوردهاي قابل توجهي بوده ايم؛ كشف ميدان نفتي مينو و همچنين ميدان بزرگ نفتي نام آوران؛ با ذخيره 53.3 ميليارد بشكه نفت درجا؛ به همراه كشف ميدان بزرگ گازي ارم با ذخيره 540 ميليارد مترمكعب گاز درجا عامل موثري در ارتقاي رتبه ايران در جامعه جهاني بوده است؛ به طوري كه اين اكتشافات رتبه ايران را به جايگاه نخست اكتشاف منابع هيدروكربوري در سال 2019 ارتقا داده است كه در تنگناي تحريم هاي غرب، بسيار قابل توجه و تامل برانگيز است. آنچه در ادامه مي آيد، گزيده اي از مهمترين دستاوردهاي شركت ملي نفت ايران در دولت تدبير و اميد است كه با وجود تمامي محدوديت هاي ناشي از تحريم محقق شده است.
كسب رتبه اول اكتشاف هيدروكربوري در جهان
شركت ملي نفت ايران در مسير تحقق برنامه هاي اكتشافي خود به عنوان پله نخست فعاليت هاي صنعت نفت كشورمان در حوزه بالادستي به دستاوردهاي قابل توجهي دست يافته است و در نتيجه آن توانسته است به بيش از 130 درصد از تعهدات اكتشاف نفت و 170 درصد از تعهدات اكتشاف گاز، در نيمه نخست برنامه پنجساله اكتشاف دست يابد. مديريت اكتشاف شركت ملي نفت ايران موفق شده است از زمستان سال ۱۳۹۷ تاکنون، سه اکتشاف را در كارنامه خود ثبت كند. اين اكتشافات كه با کشف میدان نفتي مینو در جزیره مینو در جوار شهر آبادان آغاز شد، در نهايت در تابستان سال گذشته به كشف ميدان گازي ارم انجاميد. ميدان گازي ارم در فاصله ۲۰۰ کیلومتری جنوب شیراز قرار دارد و از ذخايري معادل ۱۹ هزار میلیارد فوت مکعب (معادل يك فاز پارس جنوبي) گاز درجا برخوردار است و بهره برداري از آن مي تواند ۴۰ میلیارد دلار درآمد عايد كشورمان كند.
كشف مخزن بزرگ نفتي «نام آوران» در آبان ماه گذشته نيز كه از حجمي معادل ٥٣ میلیارد بشکه ذخیره نفت درجا، برخوردار است و دومین مخزن بزرگ کشف ‌شده در ایران به شمار مي رود، دستاورد ديگري است كه دركارنامه اكتشافي شركت ملي نفت ايران ثبت شده است.
حجم اكتشافات انجام شده طي 2 سال گذشته در شركت ملي نفت ايران باعث شده تا اين شركت بتواند با كشف در مجموع 4.973 ميليارد بشكه معادل هيدروكربور مايع ذخيره قابل برداشت، جایگاه نخست اكتشاف را در بین شرکت‌های بزرگ نفتی دنیا در سال 2019 از آن خود كند؛ افتخاري كه در تاريخ صنعت نفت ايران ماندگار خواهد بود.

پايان كار توسعه پارس جنوبي و دستيابي به ظرفيت توليد روزانه هزار ميليون مترمكعب گاز

پارس جنوبي، به عنوان مهمترين و بزرگترين پروژه تاريخ صنعت نفت ايران، ماحصل بيش از دو دهه تلاش شبانه روزي در سنگر نفت است و امروز كه به مدد همين تلاش ها، تكميل طرح هاي مربوط به فازهاي 28گانه اين ميدان مشترك در ايستگاه پاياني قرار گرفته است، گام هاي عملي در مسير ايجاد ظرفيت توليد روزانه هزار ميليون مترمكعب گاز در كشور طي آينده اي نزديك برداشته شده است. بنابر برنامه ريزي انجام شده، با توسعه کامل فازهای تعریف شده در پارس جنوبی، ظرفیت تولید گاز از این میدان مشترک به بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعب در روز و میعانات گازی افزون بر یک میلیون بشکه در روز خواهد رسيد. این موضوع در راستای انجام تکالیف افزایش تولید نفت و گاز خواهد بود که از محورهای تخصصی اقتصاد مقاومتی در حوزه نفت و گاز به شمار مي رود. طي 7 سال گذشته، شركت ملي نفت ايران موفق شده است تا 18 فاز متعارف پارس جنوبي را تكميل و آماده بهره برداري كند؛ اين در حالي است كه هشت فاز اسمي 12، 15 و 16، 17 و 18، 19، 20 و 21 (معادل 11 فاز استاندارد) در دولت يازدهم به سرانجام رسيده كه خود به تنهايي بيش از نيمي از تعداد فازهاي بهره برداري شده طي 2 دهه گذشته است و نقش كليدي در افزايش 2.5 برابري ظرفيت توليد گاز از بزرگترين ميدان مشترك گازي جهان و پيشي گرفتن از قطر در برداشت گاز از اين ميدان براي نخستين بار در تاريخ صنعت نفت داشته است.
در عين حال با راه اندازي فازهاي 13 و 22 تا 24 پارس جنوبي در سال 97 كه همزمان با فعاليت دولت دوازدهم اتفاق افتاد و همچنين با راه اندازي اولين رديف پالايشگاهي فاز 14 كه پيش بيني مي شود تا پايان امسال به انجام برسد و در نهايت اتمام مرحله اول توسعه فاز 11 براساس برنامه مصوب در سال 1400، فرآيند توسعه اي ميدان گازي مشترك پارس جنوبي به خط پايان خواهد رسيد.
تا پايان سال گذشته همچنين بهره برداري نهايي از 39 سكوي توليدي اين ميدان مشترك محقق شده كه گام بلندي در مسير دستيابي به اهداف توليد گاز در كشورمان به شمار مي آيد. توسعه اين فازها در حالي صورت مي گيرد كه ميزان درآمدزايي ناشي از طرح هاي توسعه يافته فازهاي مختلف پارس جنوبي در دولت تدبير و اميد بالغ بر 30.8 ميليارد دلار در سال تخمين زده مي شود كه خود به منزله افزايش قدرت اثرگذاري صنعت نفت ايران در بازارهاي جهاني گاز خواهد بود.
در ادامه فعاليت هاي توسعه اي پارس جنوبي، پيش بيني مي شود ساخت مخازن متمركز ذخيره سازي پارس جنوبي و قشم كه پيشتر به شركت نفت و گاز پارس سپرده شده بود، تا پايان امسال به بهره برداري برسد. با اجراي اين طرح كه در محدوده منطقه پارس يك (عسلويه) در حال انجام است، ذخيره سازي ميعانات گازي توليدي پالايشگاه ها ممكن مي شود. در عين حال با آغاز بهره برداري از پروژه بندر خدماتي صادراتي تنبك در منطقه كنگان نيز امكان صادرات گاز مايع و گاز توليدي پالايشگاه هاي مستقر در منطقه پارس 2 (كنگان) فراهم مي شود.

توسعه لایه نفتی پارس جنوبی

توسعه لایه نفتی میدان پارس جنوبی، به عنوان یکی از مهم‌ترین برنامه‌های شرکت ملی نفت ایران در دولت اول تدبير و اميد در دستور كار قرار گرفت و با بهره برداري از فاز اول این طرح که در فروردين ماه سال 1396 انجام شد، ضمن ايجاد ظرفيت توليد روزانه ۳۵ هزار بشکه نفت خام، درآمد سالانه 510 ميليون دلار محصولات توليدي براي كشورمان فراهم شد.
نكته قابل توجه در اين بين آن است كه فرآيند توسعه و توليد از اين لايه توسط شناور پالايشي FPSO براي اولين بار در ايران و با استفاده از فناوري بالا انجام شد كه در نوع خود بي نظير است.

توسعه غرب كارون، محور تحقق اقتصاد مقاومتي در نفت

توسعه میدان‌های مشترک غرب کارون به دلیل همپوشانی منابع هیدروکربوری آن با کشور عراق، یکی دیگر از اهداف مهم توسعه‌ای در شرکت ملی نفت ایران است که ظرفیت تولید نفت خام کشور را به طور چشمگیری افزایش داده و موجب تقویت جایگاه کشور در بازارهای بین‌المللی انرژی خواهد شد. روند پرشتاب توسعه اين ميدان ها باعث شده كه طي 7 سال حيات دولت تدبير واميد، توليد نفت در غرب كارون تا 5 برابر افزايش يابد كه دستاوردي است ستودني و قابل تحسين.
توليد نفت از اين ميدان ها در حالي صورت مي گيرد كه بخشي از افزایش تولید روزانه نفت میدان آزادگان جنوبی با استفاده از دستگاه فرآورش سیار (Skid Mounted) به میزان 40 تا 50 هزار بشکه انجام شده بود كه روشي تازه در توليد مقرون به صرفه نفت بوده و با عقد قراردادهاي مربوط به ساخت اين دستگاه با مراكز علمي و پژوهشي، مقرر شده است تا اين شيوه در ديگر ميدان‌های مشترک نيز عملياتي شود. از ديگر اولويت هاي توسعه اي شركت ملي نفت ايران در راستاي افزايش ظرفيت توليد، انتقال و صادرات نفت در منطقه غرب كارون مي توان به توسعه فاز نخست ميدان هاي آزادگان جنوبی، یاران جنوبی و فاز دوم میادین یادآوران و آزادگان شمالی، طرح خطوط لوله و تاسیسات جانبی و طرح احداث خط لوله انتقال نفت گوره- جاسک و پایانه جاسک اشاره كرد كه در مجموع طرح یکپارچه توسعه میدان های مشترک نفتی غرب کارون را شامل مي شود. در ميان طرح هاي معرفي شده در اين حوزه، طرح توسعه ميدان نفتي يادآوران، همزمان با دولت يازدهم و در بهمن 1394 به اتمام رسيد. اين طرح كه ظرفيت توليد نفت در كشور را به ميزان 130 هزار بشكه در روز افزايش مي دهد، در نهايت توليد تجمعي 202 ميليون بشكه اي نفت را در پي خواهد داشت.
ايجاد بستر مناسب براي اشتغال 1500 نفر به صورت مستقيم و 6000 نفر نيز به صورت غير مستقيم به همراه صرفه جويي 40 ميليون دلاري ارزي، از ديگر دستاوردهاي اجراي اين طرح است.
انجام طرح توسعه ميدان هاي نفتي ياران شمالي و جنوبي در آبان 95 و مرداد 99 نيز دستاورد ديگري است كه به افزايش ظرفيت 55 هزار بشكه اي توليد روزانه نفت و 28.5 ميليون بشكه اي توليد تجمعي نفت خواهد انجاميد. اين طرح ها در مجموع براي حدود 600 نفر به صورت مستقيم و 2700 نفر به صورت غير مستقيم ايجاد اشتغال كرده است. انجام كليه فعاليت هاي طرح توسعه ميدان نفتي ياران جنوبي توسط پيمانكار داخلي و همچنين استفاده از تجهيزات اندازه گيري سرچاهي و عقد قرارداد ساخت پمپ SRP با دانشگاه شهيد چمران اهواز در طرح توسعه ميدان نفتي ياران شمالي، از ويژگي هاي بارز اين طرح در راستاي بهره مندي از ظرفيت هاي داخلي و تحقق اقتصاد مقاومتي در صنعت نفت است.
در ادامه دستاوردهاي ناشي از فعاليت هاي توسعه اي در منطقه غرب كارون، مي توان از اتمام طرح توسعه ميدان نفتي آزادگان شمالي در فروردين 95 ياد كرد كه ضمن افزايش 75 هزار بشكه اي ظرفيت توليد روزانه نفت، توليد تجمعي 108 ميليون بشكه اي را در پي داشته است. اين طرح همچنين از صرفه جويي 550 ميليون دلاري برخوردار بوده است. قابل ذكر است كه طرح توسعه ميدان نفتي آزادگان جنوبي كه از تيرماه 1394 آغاز شده است، همچنان در دست اجراست و مقرر شده است تا ظرفيت توليد از فاز نخست اين ميدان تا پايان سال به 140 هزار بشكه در روز برسد. در ادامه طرح توسعه اين ميدان همچنين مرداد ماه امسال قراردادهاي تكميل توسعه ميدان آزادگان جنوبي و احداث واحد فرآورش مركزي (CTEP) با شركت پتروپارس امضا شد كه با هدف توليد روزانه 320 هزار بشكه نفت خام و 200 ميليون فوت مكعب گاز و همچنين فرآورش 320 هزار بشكه نفت در روز انجام شده است. از ديگر افتخارات دولت تدبير و اميد در حوزه غرب كارون مي توان از توليد زودهنگام طرح توسعه ميدان نفتي آذر در ارديبهشت ماه 96 نام برد كه كه ظرفيت توليد نفت را به ميزان روزانه 30 هزار بشكه ارتقا داده و با تكميل طرح تا پايان امسال، اين ميزان به 65 هزار بشكه در روز بالغ خواهد شد. در اجراي اين پروژه كه بنابر پيش بيني اوليه حدود 125 ميليون يورو صرفه جويي ارزي در پي دارد، بيش از 75 درصد كالاها از طريق سازندگان و تامين كنندگان داخلي تامين شده است.
طرح احداث نيروگاه غرب كارون و تاسيسات جانبي آن نيز به عنوان يكي ديگر از طرح هاي تعريف شده در حوزه توسعه اين ميدان ها معرفي شده كه فاز اول آن در شهريورماه امسال به اتمام رسيده و پيش بيني مي شود فاز نهايي آن نيز تيرماه 1400 به مدار آيد.
اين نيروگاه تامين 500 مگاوات برق براي ميدان هاي نفتي غرب كارون را بر عهده داشته و با بهره برداري نهايي از آن، امكان جايگزيني مصرف سوخت هاي فسيلي در تامين انرژي برق فراهم مي شود. پيش بيني مي شود، اين نيروگاه در مجموع 280 هزار مگاوات/ ساعت برق را وارد چرخه مصرف كند و صرفه جويي 2.5 ميليون يورويي را در پي داشته باشد.

احداث خط لوله گوره- جاسك و پايانه صادراتي مكران؛ يك تير و چند نشان

يكي از مهمترين طرح هاي در دست اقدام شركت ملي نفت ايران در مسير توسعه همه جانبه صنعت نفت، طرح استراتژیك و ملی انتقال نفت خام گوره به جاسك و ساخت پايانه صادراتي بندرجاسك است كه با هدف توسعه ميدان هاي مشترك غرب كارون، افزايش ظرفيت ذخيره سازي نفت خام و تعريف شاهراه جديد صادراتي نفت ايران در دستور كار قرار گرفته است.
عمليات اجرايي اين طرح پراهميت كه امكان انتقال یك میلیون بشكه نفت خام سبك و سنگین صادراتی در روز از طریق یك خط لوله با طول تقریبی هزار كیلومتر و با ساخت تلمبه خانه هاي بین راهی و ایستگاه هاي توپکرانی به همراه پست ها و خطوط انتقال برق را فراهم مي كند، تيرماه امسال با دستور رئیس جمهوری رسما آغاز شد.
اين پروژه كه هم اكنون به عنوان استراتژيك ترين طرح دولت مطرح است و به دليل حجم بالاي پيمانكاران ايراني حاضر در آن، از آن به عنوان ايراني ترين طرح صنعت نفت نيز ياد مي شود، ضمن توانمندسازي پيمانكاران و سازندگان داخلي و ارزآوري قابل توجه، بستر مناسبي براي ساخت تجهيزات راهبردي در صنعت نفت فراهم مي كند كه تا پيش از اين از خارج از كشور تامين مي شده است؛ به عنوان نمونه مي توان از ایجاد زنجیره تولید لوله NACE متناسب با نفت اسیدی و ساخت مواد اوليه پوشش لوله FBE نام برد که با اعتماد به سازندگان داخلي و برای نخستین بار در داخل كشور اتفاق افتاده است.
در اجراي اين پروژه همچنين احداث خطوط 42 اینچ انتقال نفت خام از تلمبه خانه گوره به پایانه جاسک به طول تقریبی یکهزار کیلومتر نیز هم اكنون از طرف 6 پیمانکار خصوصی در حال انجام است. مبداء این خط لوله منطقه گوره شهرستان گناوه استان بوشهر است که پس از عبور از استان های بوشهر، فارس و هرمزگان از ۶۰ کیلومتری غرب شهر جاسک به ترمینال و تأسیسات دریایی صادرات و واردات که احداث آن برنامه ریزی شده است، متصل می شود. 
در محل اراضی غرب جاسک نیز احداث ۲ پالایشگاه و سه مجتمع پتروشیمی در دستور کار است که از سوی سرمایه گذاران بخش خصوصی انجام می شود و در كنار احداث مخازن ذخیره سازی نفت خام كه از سوی یک پیمانکار ايراني و در قالب يك پروژه B.O.T در حال انجام است، اعتبار قابل توجهي را براي صنعت نفت كشورمان حاصل مي كند. به دنبال تجربه اين موفقيت ها، ساخت و تأمین50 الکتروموتور غول‌آسا و بزرگ به دست سه شرکت پمپ ساز ايراني نیز رکورد جدیدی است که در اجرای طرح ملی و استراتژیک انتقال نفت خام از گوره به جاسک به ثبت می رسد. در عين حال مقرر شده است تا افزون بر ساخت، کار بهره‌برداری از این پمپ ها نيز به مدت پنج سال به عهده شرکت های ایرانی طرف قرارداد گذارده شود تا تضمینی برای کیفیت تولید این الکتروموتورها باشد.
در همين حال مقرر شده است تا با هدف تشویق شرکت‌های سازنده تجهیزات داخلی در حوزه‌های مختلف، این سیاست جدید یعنی مدیریت بهره‌برداری از تجهیزات به مدت محدود به سازندگان ديگر تجهیزات صنعت نفت نيز تسری پیدا کند. در كنار تمامي اين فعاليت هاي توسعه اي، اتصال خط انتقال ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار بشکه‌ای میعانات گازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس به خط نفت، ابتكاري است كه امكان صدور میعانات گازی را از طریق پايانه جاسک ميسر مي سازد. با ساخت پايانه جديد صادراتي در منطقه مكران، جاسك به بندر جديد صادراتي نفت ايران بدل مي شود كه علاوه بر اهميت سوق الجيشي، امكان اشتغالزايي گسترده در مناطق محروم جنوب كشور را فراهم مي سازد. بندری که با اجرای پروژه های نفتی، امکان انتقال روزانه یک میلیون بشکه نفت خام سنگین از منطقه گوره به جاسک در استان هرمزگان، امکان پهلوگیری کشتی های بسیار بزرگ با ظرفیت 2 میليون تن و ذخیره سازی 10 میلیون بشکه نفت خام را پیدا خواهد کرد.