طعم تلخ غذاهای دریایی در کام اقشار ضعیف

همدلی| در روزهایی که تورم همچنان دو رقمی است و انتظارات تورمی بالا در نتیجه کسری بودجه و نوسانات نرخ ارز، مهم‌ترین کانالی است که هر یک ریال پایه پولی و نقدینگی جدید را با شدت بیشتری به تورم تبدیل می‌کند، بسیاری از کالاهای اساسی از سبد خرید اقشار ضعیف و حتی متوسط حذف شده و گویا مهم‌ترین مواد مورد نیاز بدن افراد مدت‌هاست که تبدیل به کالاهای لوکس شده و از لیست خرید به بیرون رانده شده‌اند. تورم در آذر امسال بود که بر اساس آمار رسمی با 1.5درصد افزایش نسبت به دومین ماه پاییز امسال به حدود 30.5درصد رسید، این رشد در حالی بود که پیش‌بینی کارشناسان حکایت از تداوم تورم دو رقمی در سال آینده و حتی رشد سطح عمومی قیمت‌ها در سال 1400 دارد. قیمت مرغ از ابتدای سال جاری تاکنون 9 بار رشد را تجربه کرد. در آخرین روزهای پاییزی سال جاری رئیس اتحادیه مرغ و ماهی از کاهش 70درصدی تقاضای مرغ خبر داد و به مهر گفت: «کسانی هم که همچنان تقاضای خرید دارند به دنبال مرغ دولتی هستند و همین منجر به ایجاد صف‌های طولانی شده است». مهدی یوسف‌خانی همچنین در همان‌روزها به نکته قابل‌توجهی در پی این گرانی‌ها اشاره کرد و در گفت‌وگویی با ایلنا از سه برابر شدن تقاضای خرید ضایعات مرغ خبر داد و گفت: «با افزایش قیمت مرغ، مصرف آلایش مرغ از جمله سنگدان، دل، جگر و پای مرغ را دست کم سه برابر افزایش داده است». 
این صحبت‌ها به کنار، حالا در تازه‌ترین گزارش مرکز آمار، گفته می‌شود که سرانه مصرف برخی از خوراکی‌ها از جمله آبزیان طی چند سال اخیر به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته و گویا مصرف ماهی از رژیم غذایی بسیاری از دهک‌های درآمدی پایین به کلی پاک شده است. بر اساس برآورد مرکز آمار از مقدار مصرف سرانه کالاهای اساسی، مصرف مواد خوراکی ضروری مردم در دولت‌های یازدهم و دوازدهم سقوط شدیدی را تجربه کرده و بر همین اساس گزارش نود اقتصادی حکایت از این دارد که گرانی سرسام‌آور ماهی و آبزیان در هفت سال اخیر، مصرف این خوراکی‌ها را به نصف پایان دولت دهم رسانده است. در حالی گزارش‌ها حکایت از حذف آبزیان از سبد غذایی دهک‌های درآمدی پایین را دارند که گفته می‌شود مهم‌ترین منبع تهیه پروتئین توسط اقشار ضعیف، تخم‌مرغ است که این کالای اساسی نیز از مدت‌ها پیش در گیر گرانی‌های بی‌سابقه شده و به نظر می‌رسد در صورت تداوم گرانی‌های اخیر، تخم‌مرغ نیز از سبد گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه به کلی حذف شود و معلوم نیست در صورت این اتفاق، دهک‌های درآمدی پایین با توجه به گرانی‌هایی که در بازار گوشت قرمز و سفید مشاهده می‌شود از کدام مسیر برای جایگزینی پروتئین‌های مورد نیاز خود استفاده خواهند کرد. چرا که در 10سال اخیر رشدهای فزاینده‌ای در قیمت تخم‌مرغ مشاهده شده. روز گذشته بود که برخی از روزنامه‌ها به گرانی‌های عجیب موجود در این بازار با وجود تولید بیش از ظرفیت و حتی صادرات این محصول اشاره کردند. توجه به قیمت تخم‌مرغ در رسانه‌های مجازی و کاغذی در حالی است که ستاد تنظیم بازار در مصوبه مهرماه قیمت هر شانه 30عددی تخم‌مرغ را حداکثر 31هزار تومان اعلام کرد، اما بر اساس برخی از گزارش‌های میدانی گفته می‌شود قیمت تخم‌مرغ به 50هزار تومان نیز این‌روزها رسیده است. 
این افزایش قیمت در حالی است که بر اساس برآوردها دهک‌های ضعیف سالانه 330عدد و خانواده‌های مرفه 170تخم‌مرغ در سال مصرف می‌کنند که بی‌شک این گرانی‌ها در کنار افزایش عجیب آبزیان برای اقشار ضعیف شکننده‌تر است. بر اساس برخی از گزارش‌های غیررسمی، قیمت بسیاری از کالاهای اساسی از جمله شیر، روغن، گوشت، مرغ و ماهی به قدری در ماه‌های اخیر رشد کرده که برخی از خانواده‌ها در یکسال اخیر حتی یکبار هم سراغ این کالاها نرفته‌اند. در این میان خطرات کاهش مصرف آبزیان یکی از مهم‌ترین هشدارهایی است که از سوی متخصصان تغذیه در پی گرانی‌های اخیر شنیده می‌شود. به گفته متخصصان تغذیه، ماهی حاوی بسیاری از مواد مغذی است که بدن بیشتر انسان‌ها فاقد آنهاست و در کاهش خطرات حمله قلبی و سکته مغزی تاثیر دارد. نکته قابل‌توجه در گرانی‌های موجود در بازار تخم‌مرغ و ماهی، صادرات این محصولات و تکرار این گرانی‌هاست. واقعیت این است که حذف آبزیان در کنار سایر محصولات پروتئینی از سبد خرید اقشار ضعیف و گاهی متوسط در حالی است که به گفته مدیر کل شیلات، هرمزگان، به عنوان یکی از استان‌های جنوبی کشور، رتبه اول صادرات آبزیان را به خود اختصاص داده است. کمتر از یک ماه پیش بود که مدیرکل شیلات هرمزگان در یک نشست خبری، گفت: «هرمزگان رتبه اول صادرات آبزیان به کشورهای آسیایی و اروپایی را دارد که باید به بازارهای جهانی (قاره‌های آفریقا و آمریکا) نیز گسترش یابد». آبزیان و تخم‌مرغ  جزء کالاهایی هستند که به واردات و نرخ ارز وابسته نیستند، اما با این همه طی نوسانات ارز در سال‌های اخیر بیشترین گرانی‌ها را تجربه کرده و حتی کار به جایی رسیده که از سبد غذایی افراد نیز حذف شده‌اند. بر همین اساس،‌ می‌توان گفت مزیتی که می‌توانست از محل صادرات در بازگشت ارز در خدمت اقتصاد باشد  کمتر شامل حال کشور شده است، یعنی ما فقط در حال پس دادن هزینه صادرات به جای منفعت بردن از آن هستیم. وقتی کالایی که وابسته به واردات نیست و اتفاقا تولید آن در کشور به حدی رسیده که پا به بازارهای جهانی هم گذاشته، اما همچنان درگیر گرانی است، این نشان می‌دهد که بخش زیادی از این گرانی‌ها به عدم نظارت ارتباط دارد.