لزوم توجه به هشدارهای برجامی پاریس

«همکار محترم: شما دوران کاری‌ات در کابینه را با فروش جنگ‌افزار به جنایتکاران جنگی سعودی آغاز کردی. از بیان حرف‌های پوچ و مهمل در مورد ایران دست بردار. برجام به خاطر ایران زنده است و نه سه کشور اروپایی.» گزاره‌های فوق فرازی از سخنان دکتر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان است که در پاسخ به بیانیه اخیر اعضای اروپایی برجام و مشخصا در پاسخ به اظهارات «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه توئیت شده است.
  از منظر علت‌شناسی، این اظهارات دکتر ظریف در واکنش به بدعملی و حتی بی‌عملی تروئیکای اروپایی برجام در شرایط خروج واشنگتن از برجام است، چرا که هیچ یک از ابتکارات پاریس، لندن و برلین نتوانست منجر به نتیجه مطلوب در حفظ و احیای برجام شود. به عبارت دیگر همه شراکت و تلاش‌های تروئیکای اروپایی برجام اجازه نداد که ایران از مزایای پیش‌بینی شده در برجام استفاده کند. آنگونه که از برخی قراین و شواهد پیداست، اعضای اروپایی برجام به جای اتخاذ رویه‌ای مستقل، خود را مقید به تصمیم‌های واشنگتن ساخته و ترس و هراس از واشنگتن اجازه رویکردهای چندجانبه‌گرایی برای حفظ برجام را از آنان گرفت. در واقع در پی بدعملی اروپا بود که تهران کاهش تعهدات برجامی را در دستور کار قرار داد و با تصویب مصوبه‌ای در مجلس تحت عنوان (اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران) و رونمایی از پروژه فردو نشان داد که در پاسخ متناسب و واکنش متقابل در قبال بی‌عملی اروپا دست خالی نیست. در شرایط حاضر نیز فعالیت ایران در مسئله اورانیوم فلزی که از نظر اعضای اروپایی برجام برای استفاده اهداف نظامی دلالت دارد، آنان را بر آن داشت تا از تهران بخواهند که به تعهدات برجامی خود باز گردد.  از منظر نشانه‌شناسی، اصرار و تقاضای اعضای اروپایی برجام بابت بازگشت تهران به تعهدات برجامی و در شرایطی که تهران از پروژه اورانیوم فلزی خود رونمایی کرده است، نشانه خوبی برای ایران نیست. در واقع اصرار ایران در نمایش این پروژه‌ها و رونمایی‌ها، حامل این پیام به اروپا است که تهران نه تنها به تهدید و فشار در مواجهه با اروپا متوسل خواهد شد بلکه می‌تواند در آینده برای اهداف نظامی نیز از آن استفاده کند. در واقع تهران در شرایط حاضر به گونه‌ای رفتار می‌کند که گویی در پی اتخاذ تدابیر شدید دفاعی است و نمایش همین رفتار‌ها، سبب نگرانی اروپا شده و آنان را بر آن داشته که به جای احیای برجام در صدد آنچه که آنها مدعی‌اند مهار ایران و مطالبات فرابرجامی نظیر: تعدیل در فعالیت‌های منطقه‌ای ثبات‌زدا و تعدیل در برنامه‌های موشکی بالیستیکی باشند. حال و اگر چه تهران در این رونمایی‌های جدید هسته‌ای به دنبال خروج از برجام نیست و حفظ برجام به جای خروج از آن برایش اهمیت دارد و این رونمایی‌های جدید را فقط به صرف برقراری موازنه تهدید و موازنه وحشت به اجرا در می‌آورد، اما نباید از هشدار‌های برجامی پاریس، آن هم با هدف احیا و حفظ برجام غافل ماند. واقعیت آن است که نقش پاریس در میان اعضای اروپایی برجام نسبت به لندن و برلین کلیدی‌تر است. اول آنکه پاریس مبدع سویفیت اروپایی است و دوم آنکه حتی امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه به رغم همه بدعملی‌های برجامی، با نقشه راه خود می‌خواست که حاشیه نشست‌های جی 20 را به محملی برای بازگشت واشنگتن به برجام تبدیل کند. در سطحی دیگر عصر پساترامپ آغاز شده است که  از آن به عصر فرصت‌ها برای ایران یاد می‌شود و نباید محل مناقشه تهران و پاریس باشد.