2423
جهت اشتراک در روزنامه همدلی ایمیل خود را ثبت فرمائید
گزارش همدلی از واکنش‌ها به یک حکم قضایی
سوالات و ابهامات درباره یک حکم قضایی
همدلی| گروه اجتماعی- در میان حجم اخبار منفی، این روزها خبری جنجالی سر برآورد که باعث شگفتی شد و ساعاتی نگاه‌ها را از خبرهای این روزها مانند اوج‌گیری کرونا، انفجارها و آتش‌سوزی‌های سریالی، گرانی و بالا رفتن دلار و تردیدها و بدبینی‌ها در مورد توافق ۲۵ساله ایران و چین و صدها خبر ریز و درشت دیگر منحرف کرد و در صدر اخبار قرار گرفت. خبر از این قرار بود، که «جوانی در شهر مشهد به دلیل مصرف مشروبات الکلی اعدام شد.» این خبر توسط وکیل زندانی اعدام شده، اعلام شد. «حسین حبیبی شهری»، وکیل این زندانی، گزارش داده است که موکلش به اتهام «شرب خمر برای ششمین بار» به اعدام محکوم شده بود که حکم او روز ۱۸تیر ماه در زندان مرکزی مشهد به اجرا درآمد.
او گفته است: «موکل من سال ۹۷ یا ۹۶ بازداشت شده بود. وی برای مرتبه ششم به اتهام شرب خمر محکوم شده بود. البته بحث رانندگی بدون گواهینامه و نگهداری مشروبات الکلی نیز بود». براساس ماده 179 قانون مجازات اسلامی پیشین «هرگاه کسی چند بار شرب مسكر بکند و بعد از هر بار حد بر او جاری شود در مرتبه سوم كشته می‌شود.» این ماده در قانون مجازات اسلامی سال 1392، بدین صورت تغییر کرد «هرگاه کسی سه بار مرتکب یک نوع جرم موجب حد شود و هر بار حد آن جرم بر او جاری گردد، حد وی در مرتبه چهارم اعدام است. (ماده 136)» بنابراین پس از سه بار دستگیری و اجرای حد مشروبات الکلی بر یک متهم، او می‌تواند با مجازات مرگ روبه‌رو شود. اما با وجود این قوانین، در قوانین مجازات اسلامی مقوله‌ای به نام رافت اسلامی وجود دارد که می‌توان از آن بهره برد و در مجازات مجرمان تخفیف داد. امتیازی که جوان مشهدی متهم به شرب خمر نتوانست از آن بهره بگیرد.
«عبدالصمد خرمشاهی» با بیان این که راه‌های اثبات شرب خمر شهادت شهود یا اقرار کسی است که شرب خمر کرده است، گفت: «راه‌هایی وجود دارد که حتی بعد از اقرار، متهم بتواند عفو شود، این راه‌ها همان رافت اسلامی است و در مورد این جوان اگر رافت اسلامی اعمال می‌شد، تبعات منفی کمتر و بازدارندگی بیشتری داشت.»
این وکیل دادگستری در ادامه افزود: «بعد از اقرار به شرب خمر، فرد متهم می‌تواند از ولی دم که رئیس قوه قضائیه است، تقاضای عفو کند، بعد از تقاضای عفو قاضی مخیر است از ولی امر تقاضای عفو وی را بنماید یا حد را بر او جاری سازد. حتما وکیل جوان مشهدی متهم به شرب خمر این راه‌ها را امتحان کرده، اما عفو اتفاق نیفتاده است.» خرمشاهی با اشاره به موردی مشابه در سال‌های پیش گفت: «یازده سال پیش اتفاقی مشابه مانند آنچه که برای جوان مشهدی پیش آمد، اتفاق افتاد و فردی که متهم به شرب خمر بود و حد بر او اجرا شده بود، در مرحله آخر مورد عفو قرار گرفت.» خرمشاهی به تبعات منفی اجرای این حکم اشاره کرد و تصریح کرد: «این حکم جا داشت مورد رافت اسلامی قرار بگیرد و اجرا نشود، چرا که اجرای آن در سطح بین‌المللی بازتاب‌های گوناگون و منفی برای حکومت به همراه دارد. از سوی دیگر حالت بازدارندگی بهتری می‌توانست داشته باشد.» مردم نسبت به خبر اعدام جوان مشهدی به دلیل مصرف مشروبات الکلی بی‌تفاوت نبوده و واکنش‌های زیادی به این موضوع نشان دادند. بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی با استناد به ماده و تبصره‌های قانون مجازات اسلامی به افرادی اشاره کردند که مرتکب جرم به مراتب سنگین‌تر از جوان مشهدی شدند، اما با این حال مجازاتی را تحمل نکرده یا مجازاتی برایشان در نظر گرفته شده که بسیار سبک‌تر از مجازات تعیین شده در قانون اساسی است. برخی هم به موضوع رافت اسلامی اشاره کردند و پرسیدند که رافت اسلامی شامل حال چه کسانی می‌شود؟ آیا در اعمال رافت اسلامی خودی و غیرخودی وجود دارد؟ آیا برای استفاده از این امتیاز هم نیاز به داشتن پارتی است؟ آیا همه در مقابل استفاده از رافت اسلامی یکسان هستند؟
مگر نه این است که دزدی و مال مردم خوردن شامل حق‌الناس می‌شود و گناه نادیده گرفتن حق‌الناس گناهی بزرگ است که در تعالیم دینی توجه فراوانی به آن شده است. به طوری كه اگر تمام روایات مربوطه جمع‌بندی شود، چندین جلد كتاب خواهد شد.
او گفته است: «موکل من سال ۹۷ یا ۹۶ بازداشت شده بود. وی برای مرتبه ششم به اتهام شرب خمر محکوم شده بود. البته بحث رانندگی بدون گواهینامه و نگهداری مشروبات الکلی نیز بود». براساس ماده 179 قانون مجازات اسلامی پیشین «هرگاه کسی چند بار شرب مسكر بکند و بعد از هر بار حد بر او جاری شود در مرتبه سوم كشته می‌شود.» این ماده در قانون مجازات اسلامی سال 1392، بدین صورت تغییر کرد «هرگاه کسی سه بار مرتکب یک نوع جرم موجب حد شود و هر بار حد آن جرم بر او جاری گردد، حد وی در مرتبه چهارم اعدام است. (ماده 136)» بنابراین پس از سه بار دستگیری و اجرای حد مشروبات الکلی بر یک متهم، او می‌تواند با مجازات مرگ روبه‌رو شود. اما با وجود این قوانین، در قوانین مجازات اسلامی مقوله‌ای به نام رافت اسلامی وجود دارد که می‌توان از آن بهره برد و در مجازات مجرمان تخفیف داد. امتیازی که جوان مشهدی متهم به شرب خمر نتوانست از آن بهره بگیرد.
جوان اعدامی می‌توانست مورد رافت اسلامی قرار بگیرد
یک وکیل دادگستری در مورد اعدام این فرد با اشاره به ماده ۱۷۹ مجازات اسلامی به «همدلی» گفت: «براساس قوانین اگر کسی شرب خمر کرده و حد بر او جاری شده است، برای بار سوم کشته می‌شود. مستند شرعی هم روایتی از امام صادق(ع) است که فرموده اگر فردی مشروب بخورد و دو بار تازیانه بخورد، باید کشته شود. اما با وجود این نظر فقهی، در این زمینه بین علما اختلاف است.»«عبدالصمد خرمشاهی» با بیان این که راه‌های اثبات شرب خمر شهادت شهود یا اقرار کسی است که شرب خمر کرده است، گفت: «راه‌هایی وجود دارد که حتی بعد از اقرار، متهم بتواند عفو شود، این راه‌ها همان رافت اسلامی است و در مورد این جوان اگر رافت اسلامی اعمال می‌شد، تبعات منفی کمتر و بازدارندگی بیشتری داشت.»
این وکیل دادگستری در ادامه افزود: «بعد از اقرار به شرب خمر، فرد متهم می‌تواند از ولی دم که رئیس قوه قضائیه است، تقاضای عفو کند، بعد از تقاضای عفو قاضی مخیر است از ولی امر تقاضای عفو وی را بنماید یا حد را بر او جاری سازد. حتما وکیل جوان مشهدی متهم به شرب خمر این راه‌ها را امتحان کرده، اما عفو اتفاق نیفتاده است.» خرمشاهی با اشاره به موردی مشابه در سال‌های پیش گفت: «یازده سال پیش اتفاقی مشابه مانند آنچه که برای جوان مشهدی پیش آمد، اتفاق افتاد و فردی که متهم به شرب خمر بود و حد بر او اجرا شده بود، در مرحله آخر مورد عفو قرار گرفت.» خرمشاهی به تبعات منفی اجرای این حکم اشاره کرد و تصریح کرد: «این حکم جا داشت مورد رافت اسلامی قرار بگیرد و اجرا نشود، چرا که اجرای آن در سطح بین‌المللی بازتاب‌های گوناگون و منفی برای حکومت به همراه دارد. از سوی دیگر حالت بازدارندگی بهتری می‌توانست داشته باشد.» مردم نسبت به خبر اعدام جوان مشهدی به دلیل مصرف مشروبات الکلی بی‌تفاوت نبوده و واکنش‌های زیادی به این موضوع نشان دادند. بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی با استناد به ماده و تبصره‌های قانون مجازات اسلامی به افرادی اشاره کردند که مرتکب جرم به مراتب سنگین‌تر از جوان مشهدی شدند، اما با این حال مجازاتی را تحمل نکرده یا مجازاتی برایشان در نظر گرفته شده که بسیار سبک‌تر از مجازات تعیین شده در قانون اساسی است. برخی هم به موضوع رافت اسلامی اشاره کردند و پرسیدند که رافت اسلامی شامل حال چه کسانی می‌شود؟ آیا در اعمال رافت اسلامی خودی و غیرخودی وجود دارد؟ آیا برای استفاده از این امتیاز هم نیاز به داشتن پارتی است؟ آیا همه در مقابل استفاده از رافت اسلامی یکسان هستند؟
قانون برای فقراست
برخی دیگر با مقایسه این جوان مشهدی با حسین هدایتی، متهم مالی شناخته شده در زندان که ملاقات‌های شرعی روزانه او در زندان خبرساز شد، پرسیده‌اند: چگونه است که بسیاری از دزدان و اختلاس‌گران که افراد بی‌نام و نشانی هم نیستند، یا کلا مجازات نشده‌اند یا مجازاتی متناسب با جرم‌شان برای آنان تعیین نشده است؟ یا حتی اگر هم در زندان به سر می‌برند قوانین زندان آن چنان برای آنان منعطف شده که خدماتی مانند هتل ۵ستاره دریافت می‌کنند. آیا قانون فقط برای فقراست. بنا به گزارش‌ها حسین هدایتی در واحد سرقت و شرارت زندانی است، اما برای این واحد فرش، یخچال، تلویزیون و.... خریداری کرده، واحد را آذین‌بندی کرده است، در زمان حمام رفتن‌اش بیش از ده کابین برایش خالی می‌شود، آشپز ویژه دارد، میوه‌های دست‌چین استفاده می‌کند، هر روز هم ملاقات شرعی دارد، در حالی که ملاقات شرعی برای زندانیان ماهی یک بار است.مگر نه این است که دزدی و مال مردم خوردن شامل حق‌الناس می‌شود و گناه نادیده گرفتن حق‌الناس گناهی بزرگ است که در تعالیم دینی توجه فراوانی به آن شده است. به طوری كه اگر تمام روایات مربوطه جمع‌بندی شود، چندین جلد كتاب خواهد شد.