ردیابی یک شهادت در مکالمه امینی و شاه

پنجم دی ۱۳۵۷ یادآور دو واقعه مهم تاریخ سیاسی کشور است. واقعه اول اعتصابات کارکنان صنعت نفت در جزیره خارک و قطع کامل صادرات تنها منبع پایدار درآمد ارزی کشور و واقعه دوم آغاز سومین روز تحصن اساتید دانشگاه‌های تهران در ساختمان مرکزی وزارت علوم و آموزش عالی در خیابان ویلا و به قتل رسیدن کامران نجات‌اللهی به دست عوامل رژیم پهلوی، وقایع مهمی که هر دو، در تاریخ سیاسی آخرین روزهای عمر رژیم پهلوی تاثیر عمیقی گذاشت. سرنخ قتل استاد ۲۴ساله دانشگاه پلی‌تکنیک تهران و همچنین قطع صادرات نفت ایران در دی ۱۳۵۷، در مکالمه تلفنی شنود شده محمدرضا شاه با دکتر علی امینی نخست‌وزیر اسبق دربار قابل ره‌گیری است. این فایل صوتی که حاصل شنود سازمان اطلاعات و امنیت کشور یا همان ساواکِ معروف از خانه امینی است، بدون هرگونه حاشیه‌ای ماجرا را روایت می‌کند. در ابتدای این مکالمه تلفنی که در آرشیو اسناد صوتی موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی کشور بارگذاری و قابل دسترس است، محمدرضاشاه بی‌مقدمه و پریشان موضوع سخنرانی دکتر کریم سنجابی، سیاست‌مدار و حقوق‌دان کهنهکار که پس از دیدار با بنیانگذار جمهوری اسلامی در نوفل لوشاتو در اواخر آبان ۱۳۵۷ پایان عمر رژیم پهلوی را اعلام کرد، پیش می‌کشد. بر اساس اسناد باقی مانده از ساواک که در اختیار است، در روز دوشنبه چهارم دی ۱۳۵۷ اطلاعیه‌هایی بر در و دیوار راه‌روهای دانشکده پزشکی بیمارستان پهلوی سابق نصب شده بود که در آن از تمامی کارکنان دانشکده خواسته بود برای حمایت و پشتیبانی از استادانی که به دلیل تعطیلی اجباری دانشگاه تهران و حضور نظامی گارد ویژه در دانشگاه تحصن کرده بودند، هم‌صدا با آحاد جامعه به خیابان رفته و در اعتراض به این رفتار حکومت پهلوی راهپیمایی کنند. در این مکالمه شاه تلاش می‌کند دیدگاه علی امینی درباره سخنرانی کریم سنجابی در جمع کارکنان بیمارستان پهلوی را بداند. سنجابی در این سخنرانی به صورت علنی خواستار تشکیل جمهوری دموکراتیک به جای نظام شاهنشاهی شده بود. علی امینی ضمن اظهار بی‌اطلاعی از این اظهارات بیان چنین سخنانی را اقدام غیرقانونی توصیف می‌کند و در برابر پرسش مشورتی شاه برای دستگیر کردن سنجابی، نظر موافق می‌دهد. در این مکالمه تاریخی علاوه بر موضوع سخنرانی سنجابی درباره حوادثی که در پنجم دی‌ماه ۱۳۵۷ به وقوع پیوست هم، صحبت شد. ترور استاد کامران نجات‌اللهی در ساختمان مرکزی وزارت علوم و آموزش عالی در خیابان ویلا یکی از موضوعات بود. محمدرضاشاه و علی امینی قتل این استاد ۲۴ساله دانشگاه پلی‌تکنیک تهران را مشکوک دانسته و تقصیر را به گردن مخالفان حکومت انداختند در حالی که طبق اسناد ساواک استاد نجات‌اللهی با گلوله سرهنگ شاه‌بیگی از افسران ارتش شاهنشاهی زخمی و در بیمارستان به شهادت رسید. کامران نجات‌اللهی استاد رشته مهندسی راه و ساختمان در دانشگاه پلی‌تکنیک تهران یکی از استادان معترض بود که ابتدا در دانشگاه تهران و سپس در ساختمان مرکزی وزارت علوم تحصن کرد و در پنجم دی ۱۳۵۷ هنگام صحبت برای اساتید متحصن به دست یک سرهنگ ارتش هدف گلوله قرار گرفت و پس از انتقال به بیمارستان در ۲۴سالگی به شهادت رسید. در مراسم تشییع جنازه این فرزند دانشگاه در ششم دی ۱۳۵۷ مرحوم آیت‌الله سیدمحمود طالقانی پیشاپیش هزاران نفر از مردم انقلابی تهران بر پیکر ایشان نماز خواند و استاد نجات‌الهی که حالا نامش بر سر زبان میلیون‌ها پیروجوان و دانشجو و استاد افتاده بود در قطعه ۲۴ ردیف ۳ شماره ۱۳ بهشت زهرای تهران آرام گرفت.