جنون نفت

طی دو سال گذشته بزرگ‌ترین نوسانات قیمت نفت در ۱۴سال اخیر تحت تأثیر مسائل ژئوپلیتیکی و سردرگمی بازار، روی‌داده است.
به گزارش ایسنا، طی دو سال گذشته نفت برنت تا رکورد پایین ۱۹دلار در هر بشکه (پایین صفر در مورد نفت وست تگزاس اینترمدیت آمریکا) و تا رکورد بالای ۱۳۹دلار در هر بشکه معامله‌شده است. از زمان بحران مالی ۲۰۰۸ که قیمت نفت به دلیل واهمه از رکود اقتصادی و فروپاشی تقاضا، از ۱۵۰دلار در هر بشکه، به پایین ۴۰دلار سقوط کرده بود، چنین نوسانات شدیدی در قیمت نفت مشاهده نشده بود. این بار نوسان قیمت نفت ناشی از عوامل متعددی بود: پاندمی کووید۱۹، گذار انرژی، کمبود سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید، اختلافات در اوپک و بالاتر از همه غیرقابل‌پیش‌بینی بودن روسیه. نتیجه این نوسانات شدید، گرانی سوخت برای مصرف‌کنندگان، افزایش شدید نرخ تورم و بازی مقصر در آمریکا پیش از انتخابات میان‌دوره‌ای نوامبر بوده است.
 جنگ قیمت در دوران همه‌گیری کووید۱۹
با آغاز قرنطینه جهان در مواجهه با همه‌گیری کووید۱۹ در اوایل سال ۲۰۲۰ که توقف سفرها و تعطیلی کارخانه‌ها را به دنبال داشت، واکنش طبیعی تولیدکنندگان نفت، کاهش تولید بود؛ اما روسیه به تولید نفت با حداکثر ظرفیت ادامه داد تا قیمت‌ها را به حدی برساند که تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا با هزینه‌های بالای تولید، در هر بشکه نفتی که تولید می‌کنند، ضرر کنند. عربستان سعودی به‌نوبه خود تصمیم گرفت با روسیه برای سهم بازار بجنگد و بازار را از نفت لبریز کرد و تولیدش را به ۱۲میلیون بشکه در روز افزایش و قیمت‌ها را حداکثر هشت دلار در هر بشکه کاهش داد. درحالی‌که عربستان سعودی شیرهای نفت خود را برای تأمین تقاضا بازکرده بود، کشورهای بیشتر و بیشتری به قرنطینه رفتند. هم‌زمانی بدتر از این نمی‌توانست باشد. نهایتاً دولت ترامپ موفق شد عربستان سعودی را متقاعد کند تولید نفتش را کاهش دهد و اجازه دهد قیمت‌ها تثبیت شوند. اوپک در ماه مه سال ۲۰۲۰، با کاهش داوطلبانه تولید به میزان ۹.۷میلیون بشکه در روز تولید که معادل یک‌سوم از تولید روزانه این گروه بود، موافقت کرد؛ اما پیش‌ازاین که این کاهش عرضه به اجرا گذاشته شود، مخازن نفت جهان لبریز شده بودند و قطب‌های بزرگی مانند کاشینگ اوکلاهاما دیگر فضایی برای نفت بیشتر نداشتند. در پایان آوریل، جهان شاهد آن بود که قیمت نفت آمریکا برای نخستین بار در تاریخ، منفی شد و معامله‌گران برای خلاص شدن از نفتی که در اختیارشان بود، حاضر شدند به خریداران پول پرداخت کنند.
 پیچیدگی‌های گذار انرژی
اما مسائل ژئوپلیتیکی تنها مسبب نوسانات بازار نفت نبود. شیوع پاندمی، درخواست‌ها از شرکت‌های نفت برای سرعت بخشیدن به گذار انرژی را تسریع کرد زیرا قیمت‌های پایین‌تر نفت باعث شد بخش نفت شیل آمریکا ۳۰۰میلیارد دلار ضرر متحمل شود و سرمایه‌گذاران بدبین، سهام غول‌های نفتی را فروختند. پس‌ازاین که در ژوئن ارزش‌های دارایی‌های نفتی جهانی میلیاردها دلار کاسته شد، شرکت بریتیش پترولیوم اعلام کرد برنامه‌های اکتشاف خود را بازبینی خواهد کرد و کاهش هزینه‌ها این شرکت را قادر خواهد ساخت بهتر در روند گذار انرژی رقابت کند. شرکت شل هم وعده داد با وضعیت تغییریافته تطبیق پیدا کند تا کسب‌وکارش تاب آور بماند. با آغاز عقب‌نشینی غول‌های نفتی از سرمایه‌گذاری در اکتشاف و تولید جدید، جهان وابستگی بیشتری به شرکت‌های نفتی دولتی پیدا کرد.
 آیا شرکت‌های نفتی ملی می‌توانند نفت کافی تولید کنند؟
قرنطینه‌ها در پایان سال ۲۰۲۰ تسهیل شدند و تقاضا برای نفت افزایش پیدا کرد اما اوپک پلاس که شامل ۱۳ کشور عضو اوپک و ۱۰ تولیدکننده غیراوپک ازجمله روسیه بود، تولیدش را به میزان اندکی افزایش داد و استدلال کرد کرونا ممکن است باعث اختلالات اقتصادی بیشتری شود.