سکوت نهادهای متولی نظارت بر قیمت‌ها

همدلی|  پیامک‌های قطعی یارانه یکی‌یکی به دست اقشار مختلف جامعه می‌رسد؛ خیلی‌ها حالا در کمال تعجب جزو دهک‌های دهم درآمدی محسوب می‌شوند؛ فرقی هم نمی‌کند؛ درآمد ماهیانه چهار میلیون تومان یا حتی میلیون‌ها تومان در روز؛ شمار افرادی که در دهک دهم هستند گویا در حال افزایش است؛ از بازنشسته‌ها گرفته تا نجومی‌بگیران و ...؛ گزارش‌های بسیاری از عدم دریافت یارانه جدید حتی از سوی حداقل‌بگیران در دست است؛ تصاویر حقوق کمتر از 10میلیون تومانی بازنشسته‌ها و دسته‌بندی آن‌ها در دهک‌های ثروتمند جامعه حالا در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود؛ یکی می‌گوید این حقوق کفاف هزینه‌های سرسام‌آور را دیگر نمی‌دهد؛ دیگری از فرزندانش می‌گوید که بیکارند و با همین مبلغ ناچیز باید هزینه زندگی آن‌ها را هم بدهد و اما یارانه‌اش قطع‌شده؛ پاسخ اما چند کلمه بیشتر نیست؛ می‌توانید اعتراض کنید؛ اعتراضی که سه ماه زمان دارد و قیمت‌هایی که زودتر از همین سه ماه سربالایی تند در حال بالا رفتن هستند. هرچند یارانه معیشتی هم کفاف هزینه‌های سرسام‌آور این‌روزا را نمی‌دهد. برآوردها حکایت از این دارد که این یارانه‌ تنها حدود ۴۰درصد کل هزینه‌های سال ۱۴۰۱ را پوشش می‌دهد، هرچند این‌ها همگی در حد تحلیل‌های خوش‌بینانه است و معلوم نیست با نقدینگی افسارگسیخته‌ای که در راه است، تورم از چه جاهایی سر درآورد. یارانه قبلی در حالی پرداخت می‌شد که قیمت‌ها تا این حد افزایش نیافته و حتی اثرات روانی ناشی از حذف ارز 4200تومانی گریبان اقتصاد را نگرفته بود، اما این 300 یا 400هزارتومانی که این‌روزها به‌عنوان یارانه قرار است به‌حساب اقشار آسیب‎‌پذیر جامعه وارد شود، در پی انفجار قیمت‌ها روی کار آمده و حتی نیمی از هزینه‌ها را هم پوشش نمی‌دهد. این در حالی است که به گفته مدیرکل آینده پژوهش وزارت اقتصاد: «برآوردهای به‌دست‌آمده و اطلاعاتی که از مصرف خانوار در سال 99 بر اساس دهک‌های شهری و روستایی داریم نشان می‌دهد با یارانه 300 و 400هزارتومانی، خانوار برای کالاهایی که ارز ترجیحی آن‌ها حذف‌شده، پول اضافه هم می‌آورند.» به نظر می‌رسد سکان‌داران اقتصادی دولت سیزدهم، به‌جای افزودن بر ثروت به توزیع فقر با ایجاد تورم روی آورده‌اند؛ آن‌هم در شرایطی که قیمت کالاهای اساسی دیگر با سطوح جهانی برابری می‌کند. در چنین وضعیتی نقش ستاد تنظیم بازار، سازمان حمایت، سازمان تعزیرات حکومتی یا حتی دیگر نهادهای ناظر حسابی زیر سؤال افکار عمومی رفته است؛ می‌گویند به ریال درمی‌آوریم و به دلار هزینه می‌کنیم. 
چند روز پیش بود که قیمت جدید کالاهای اساسی اعلام شد؛ یک کیلو مرغ 60هزار تومان، یک شانه تخم‌مرغ 30عددی معادل یک کیلو و 900 گرم، 76هزار تومان، هر کیلو تخم‌مرغ 40هزار تومان، روغن خوراکی 800گرمی، 60هزار تومان، شیر نایلونی 800گرمی 15هزار تومان و پنیر بسته‌ای 400گرمی 38هزار تومان؛ یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد تهیه همه این اقلام نیاز به 309 زار تومان نقدینگی دارد؛ درصورتی‌که بسیاری از این کالاها به چیزی بیش از یک کیلو برای هر خانوار موردنیاز است؛ درهرصورت بر اساس برآوردها یک خانواده چهارنفره با یارانه جدید فقط می‌تواند 10کیلوگرم روغن و دو عدد مرغ بخرد.
 بازدیدهای بی‌سرانجام
در چند روز گذشته گزارش‌های بسیاری درباره صف‌های سنگین در مقابل فروشگاه‌های توزیع مواد غذایی خبرساز شده است. هیاهوی مردم برای خرید در حالی بیشتر خبرساز شد که دولت از تغییر قیمت‌های مصوب خبر داد؛ این موضوع بیشتر درباره وضعیت مرغ مطرح بود. به‌این‌ترتیب هم‌زمان با آغاز طرح جراحی اقتصادی موسوم به حذف ارز ترجیحی تصویری در فضای مجازی منتشر شد که خبر از بازگشت روزهای ایستادن مردم در صف‌های طولانی برای خرید اقلام خوراکی به دلیل کمبود آن در بازار را می‌داد. بر همین اساس، در حالی افزایش قیمت برخی اقلام خوراکی موجی از نگرانی را در بین شهروندان ایجاد کرده که تصویر منتشرشده از میدان تره‌بار مناطق مختلف تهران نشان می‌دهد مردم برای خرید مرغ صف کشیده‌اند. برخی بعد از ساعت‌ها انتظار در صف، مرغ گیرشان نیامده و صف را ترک کردند. عده‌ای هم می‌گفتند اصلاً مرغ در میدان تره‌بار توزیع نشده است. با انتشار چنین خبرهایی بود که رئیس‌جمهور با حضور در میدان بهمن تهران و بازدید از یکی از مراکز بزرگ توزیع مرغ از نزدیک با مردم گفت‌وگو و تأکید کرد: «تا من زنده باشم به‌هیچ‌وجه اجازه نخواهم داد مردم از طرح عادلانه سازی یارانه‌ها آسیب ببینند.» سید ابراهیم رئیسی صبح دیروز بود که با حضور در میدان بهمن از مرکز بزرگ توزیع مرغ در جنوب تهران بازدید کرد. رئیس‌جمهور همچنین در یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای حضور یافته و ضمن گفت‌وگو با مردم از نزدیک در جریان وضعیت توزیع برخی کالاها و مشکلات مربوط به آن قرار گرفت. رئیسی پس از بازدید از یکی از مراکز بزرگ توزیع مرغ در تهران در جلسه ستاد تنظیم بازار با حضور اعضای دولت و بقیه نهادها هم شرکت کرد. این گزارش‌ها در حالی است که سیاست مردمی‌سازی و توزیع عادلانه یارانه با حذف ارز ترجیحی ۴۲۰۰تومانی و اعطای یارانه به خود مردم و افزاش قیمت رسمی چهار کالای اساسی مرغ، تخم‌مرغ، روغن و لبنیات از دو روز گذشته (پنجشنبه) آغازشده است. 
گفته می‌شود دولت سیزدهم برای اجرای این سیاست مبلغ ۴۰۰هزار تومان به هر نفر در سه دهک اول تا سوم و مبلغ ۳۰۰هزار تومان به هر نفر از دهک چهارم تا نهم پرداخت کرده است. باید دید تأثیر این وعده‌ها و بازدیدها در روزهای آینده بر بازار چگونه خواهد بود.
 دلار هم منفجر شد
خبرهای عجیبی از بازار به گوش می‌رسد. از چهارراه استانبول خبر رسیده که دلار پا به کانال 30هزارتومانی گذاشته؛ یک فعال بازار می‌گوید: «روز پنج‌شنبه قیمت فروش دلار در بازار آزاد به 31هزار تومان و قیمت خرید هر قطعه از این اسکناس آمریکایی به 30هزار تومان رسید.» این‌ها نشان از این دارد که دلار در بازار آزاد هم به حذف ارز 4هزار و 200تومانی واکنش نشان می‌دهد؛ ارزی که در سال‌های اخیر هرگز نتوانسته برای مدت طولانی بالای مرز 30هزار تومان نوسان کند اما حالا پا را فراتر گذاشته. بر اساس گزارش‌ها، تحلیل‌گران فنی باور دارند دلار برای رفتن به بالای مرز 30هزار تومان و تثبیت بالای آن کار دشواری در پیش رو دارد. بااین‌حال، از نگاه آن‌ها در صورت تثبیت دلار بالای مرز 30هزار تومان، ظرفیت رشد تا محدوده 32هزارتومانی وجود خواهد داشت.
برخی از فعالان عنوان می‌کنند که با حذف دلار 4200 تومانی و هم‌چنین افزایش قیمت نفت در ماه‌های اخیر، ظرفیت بازارساز برای عرضه اسکناس آمریکایی در بازار آزاد بالا رفته است. از نگاه این گروه، در سال‌های گذشته، دولت بخشی از ظرفیت ارزی خود را صرف ارائه دلار 4هزار و 200تومانی به کالاهای اساسی می‌کرد. با حذف چنین دلاری، بازارساز می‌تواند ظرفیت آن را به بازار آزاد تخصیص دهد. در کنار این در دوران محدودیت‌های کرونایی، قیمت نفت بسیار پایین آمده بود. بااین‌حال با آغاز جنگ روسیه و اوکراین قیمت نفت افزایش قابل‌توجهی یافت و این موضوع نیز می‌تواند در درآمدهای ارزی ایران مؤثر باشد.
به‌طورکلی دسته‌ای از معامله گران که عرضه بازارساز را عامل تعیین‌کننده روند بازار قلمداد می‌کنند، چنین انتظاری دارند که دلار نتواند بالای مرز 30هزار تومان تثبیت شود.
در مقابل این گروه معامله‌گرانی قرار دارند که معتقدند افزایش انتظارات تورمی و نبود امید مشخص نسبت به احیای برجام و برداشته شدن تحریم‌ها، انگیزه‌های کافی برای ورود تقاضای احتیاطی به بازار را فراهم می‌کند. از نگاه آن‌ها وقتی تقاضای احتیاطی به بازار وارد شود، عرضه ارز تنها می‌تواند ضربه‌گیر موقت نوسانات افزایشی شود.
  از بازار سکه و طلا چه خبر؟
طبق تحلیل نایب‌رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران از وضعیت یک هفته اخیر بازار سکه و طلای داخلی، علیرغم کاهش ۳۴دلاری قیمت اونس جهانی، افزایش نرخ ارز در این هفته منجر به رشد قیمت‌ها در بازار سکه و طلا شد. این در حالی است که هم‌زمان با رشد قیمت‌ها در این بازار، میزان تقاضا از عرضه فراتر رفت و همین موضوع مجدداً حباب سکه را به یک‌میلیون تومان رساند.
محمد کشتی آرای در گفت‌وگو با ایسنا، در این رابطه اظهار کرد: «این هفته قیمت جهانی طلا همچنان سیر نزولی خود را که چندهفته‌ای است آغاز کرده، ادامه داد و به‌طور متوسط ۳۴دلار کاهش قیمت هفتگی داشته است که در نوع خود رقم قابل‌توجهی است. از سوی دیگر اما در روزهای پایانی هفته (از روز سه‌شنبه) نرخ ارز  در داخل روند صعودی پیدا کرد و برخلاف روند قیمت اونس جهانی طلا با افزایش همراه شد؛ به‌طوری‌که در طول یک هفته قیمت هر دلار آمریکا ۲۲۷۰تومان افزایش پیدا کرد.»
نایب‌رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران خاطرنشان کرد: «این افزایش قیمت تأثیر عمده‌ای بر قیمت‌ها در بازار سکه و طلا داشت؛ بطوریکه قیمت هر قطعه سکه تمام طرح جدید با یک‌میلیون و ۲۵۰هزار تومان افزایش نسبت به ابتدای هفته، به ۱۴میلیون و ۶۰۰هزار تومان و سکه طرح قدیم با ۸۰۰هزار تومان افزایش در آخرین معاملات دو روز گذشته (پنجشنبه) به ۱۳میلیون و ۷۰۰هزار تومان رسید. نیم‌سکه و ربع‌سکه نیز در این هفته هر یک ۵۵۰هزار تومان افزایش قیمت داشته و به ترتیب در آخرین معاملات پایانی هفته هفت میلیون و ۹۰۰هزار تومان و چهار میلیون و ۹۰۰هزار تومان تعیین قیمت شدند.»
وی افزود: «قیمت سکه‌های یک گرمی بانک مرکزی نیز در پایان هفته به دو میلیون و ۸۰۰هزار تومان رسید که نسبت به ابتدای هفته ۱۵۰هزار تومان افزایش را تجربه کرده است. در این هفته طلای آب‌شده (۱۷عیار) که مبنای محاسبه قیمت طلاست، ۳۶۲هزار تومان به ازای هر مثقال افزایش قیمت داشته و به شش میلیون و ۲۰هزار تومان رسید و هر گرم طلای ۱۸عیار نیز با ۸۴هزار تومان افزایش قیمت در آخرین معاملات روز پنجشنبه یک‌میلیون و ۳۹۰ هزار تومان قیمت‌گذاری شد.»
این عضو هیات مدیره اتحادیه طلا و جواهر تهران از بزرگ‌تر شدن مجدد حباب سکه در این هفته خبر داد و گفت: «حباب سکه نیز در ابتدای هفته‌ای که گذشت در محدوده ۴۰۰هزار تومان قرار داشت اما  در آخرین روز هفته گذشته (پنجشنبه) حباب هر قطعه سکه به یک‌میلیون تومان افزایش پیدا کرد.»
کشتی‌آرای در رابطه با میزان تقاضا در این هفته نیز اظهار کرد: «روز چهارشنبه افزایش تقاضا هم برای خرید سکه و طلا و هم برای خرید ارز در بازار دیده شد. با آغاز روند صعودی قیمت‌ها، به‌نوعی انگیزه‌ای در بازار ایجاد و سبب شد متقاضی خرید سکه، طلا و ارز بیشتر شود. روز گذشته نیز با توجه به تعطیلی برخی واحدها و ساعات اداری کمتر، میزان تقاضا از میزان عرضه نیز فراتر رفت و تأمین متناسب با میزان تقاضا بود و همین موضوع منجر شد حباب سکه به یک‌میلیون تومان برسد.»