شیر باطن سخره خرگوش نیست!

با پیروزی دکتر پزشکیان در رقابت‌های ریاست جمهوری و به قدرت رسیدن میانه روها و اصطلاح طلبان در عرصه بازی‌های سیاسی، دگرباره یکی از مهمترین سوالات مربوط به حوزه میانه روها و اصلاح طلبان در فضاهای گوناگون و در میان افکار عمومی اوج گرفته، مبنی بر اینکه میانه روها و اصلاح طلبان تا چه اندازه می‌توانند دست بالا را در بازی‌های سیاسی اختیار کنند و به واسطه آن دست به تحولات نهادی بزنند؟ به گمان راقم پیروزی جناب پزشکیان در انتخابات ریاست جمهوری با وجود حمایت‌ها و پشتیبانی گروه‌های میانه و چپ در ایران، چندان نیز دور از انتظار نبود، اما به واقع مساله مهم‌تر و حیاطی تر، بحث تحولاتی است که باید در عرصه سیاسی، اجتماعی و اقتصادی انجام پذیرد؛ تحولاتی که با توجه به تجربه دولت روحانی، نه تنها به سادگی امکان‌پذیر نخواهد بود، بلکه در صورت عدم نتیجه مطلوب با بن بست های سیاسی، اجتماعی و اعتراضات مردمی همراه خواهد بود. ازاین رو یکی از دغدغه‌هایی که راقم همواره در پیش از انتخابات ریاست جمهوری بر آن پافشاری می‌کرد ذکر دو نکته بود: انتظارات حداقلی از جناب پزشکیان و دلجویی جناب پزشکیان از مردم؛ که این هر دو مهم خوشبختانه توسط خود جناب پزشکیان نیز در رسانه‌ها و به خصوص در دور دوم مناظرات تلویزیونی گسترش داده شد. در نظر راقم و برای انبساط فهم و درک شرایط پیچیده تحول در نهادها و به صورت عمیق‌تر در ساختارها ذکر نکته‌ای در خصوص دولت جدید ضروری است که عبارت است از: انتظارات حداقلی و منصف از دولت پزشکیان.
پس از ناکامی‌های سال‌های پایانی دولت روحانی، مرحوم رئیسی برای روی کار آمدن از عباراتی استفاده می‌نمود که در میان محافظه کاران، اصول‌گرایان و حتی بخشی از میانه روها بسیار مورد توجه و مورد پسند آمده بود، و آن استفاده از مفهوم «تحولات انقلابی» بود. این مفهوم انقلابی که بیش از آن که به معنای تحولات زیر و رو کننده باشد بیشتر بر تحولات چالاک و سریع صحه می‌گذاشت. در واقع شهید رئیسی که می‌دانست جامعه‌ای که اعتراضات سال 96 و 98 را از سر گذرانده است، تشنه تحولاتی است که اوضاع را فورا به منطقه و شرایط امن برساند، ازین رو بر این عبارات نیز پیش و اندکی پس از روی کار آمدن خود بهره می‌جست. اما اینکه دولت متبوع او تا چه اندازه توانست به وعده‌های خود جامه عمل بپوشاند بحث مبسوطی است، اما رفته رفته هرچقدر که از عمر دولت می‌گذشت به خوبی نیز این نکته را درک می‌کردند که در عرصه سیاست و عرصه تحولات پیچیده و سترگ نمی‌توان و نباید دست به دگرگونی های شتابنده زد و از این رو مرحوم رئیسی برخلاف روزهای نخستین بیش از اینکه از مفهوم انقلابی بهره جوید، سعی در آوردن واژه هایی چون «ریل گذاری» و «قطار پیشرفت» داشت که بیشتر همخوان با تحولات گام به گام بود. شاید حجت الاسلام رئیسی و کابینه اش و حتی حسن روحانی و کابینه اش به خوبی امروز به این نکته رسیده اند که به قول مولوی: «شیر باطن (یعنی ساختارهای پیچیده) سخره خرگوش (یعنی اعمال تحول خواهانه) نیست.» از این رو برخلاف برخی کارشناسان سیاسی که این روزها و پیش از روی کار آمدن دولت جدید، در نوشته‌ها و سخنان خود، خواهان تحولات بنیادی از دولت جناب پزشکیان هستند، دولت پیش رو باید بیش از آن خواهان تحولات گام به گام باشد.