شهید یا مفقود، مسئله این است

همدلی| بهنام علی‌پور - احمد متوسلیان یزدی اولین فرمانده تیپ 27 محمد رسول الله است که در خلال ماموریت خود در لبنان به همراه «سید محسن موسوی» کاردار سفارت ایران در لبنان، «کاظم اخوان» عکاس ایرنا و «تقی رستگار» در سال 14 تیر 1360 مورد حمله نیروهای اسرائیلی قرار می‌گیرند. در خصوص شخصیت متوسلیان، ربایش یا شهادت او با محمدجواد شادانلو، نویسنده کتاب «احمد متوسلیان هستم» به گفتگو نشستیم. 

  ایده کتاب «احمد متوسلیان هستم» چگونه به ذهن شما رسید؟  
ایده نوشتن کتاب «احمد متوسلیان هستم» بعد از دیدن کتاب «به روایت همت» اثر «حسین بهزاد» در من تقویت شد. جمع‌آوری و گردآوری سخرانی‌ها در تاریخ ریشه دارد، کتاب «نهج البلاغه» در گذشته و در زمان معاصر یا «صحیفه امام» نیز کارهای مشابه همین اثر است. برای فرماندهان جنگ نیز کارهای گردآوری سخنرانی و مصاحبه صورت گرفته است. به عنوان مثال «کلام عاشورایی» مصاحبه و سخنرانی‌های «مهدی باکری» است.
 مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های متوسلیان را از کجا بدست آوردید؟
در دوران دانشجویی، هرسال یادواره شهدا برگزار می‌کردیم، یک سال از این سال‌ها اختصاتص داشت به احمد متوسلیان که من برای تأمین محتوای این برنامه به دفتر مجله «فکه» مراجعه کردم، یک پوشه از «حجت الاسلام مهدی حسین‌پور» گرفتم که شامل عکس، فیلم و بخشی از مصاحبه‌های حاج احمد می‌شد. بخشی از این فایل‌ها از اینجا تأمین شد. ایده را با «بهمن‌نیا» مدیر نشر «نارگل» مطرح کردم و موافقت شد. 
  با خانواده احمد مصاحبه داشتید؟ 
نه؛ نیازی به این کار نبود، مصاحبه با خانواده برای موضوع «سرگذشت پژوهی» کاربرد دارد درحالی که این کتاب به گردآوری سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها می‌پردازد. بخشی از سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها نیز از طریق مکاتبه با «دکتر اردستانی» ریاست وقت مرکز تحقیقات و اسناد دفاع مقدس تأمین شد. 
 احمد متوسلیان از چه کانالی وارد سپاه شد؟ 
متوسلیان قبل از انقلاب جزو طیف مبارز با شاه به حساب می‌آمد و سابقه بازداشت در سال 1357 به جرم تکثیر اعلامیه در خرم آباد را داشت. فصل اول کتاب نیز دفاعیه ایشان در دادگاه خرم آباد است. بعد از انقلاب نیز جذب کمیته شد و از آنجا به سپاه منطقه 6 رفت. 
نقش احمد متوسلیان در شکل‌گیری «تیپ 27 محمد رسول الله» چه بود؟ سپاهیان پادگان ولیعصر که به کردستان اعزام شدند شامل نفراتی از همدان، تهران، شمال، اصفهان و دیگر نقاط ایران بودند، بعد از عملیات موفق سال 1360 بحث گسترش سپاه مطرح است و «محسن رضایی» در خلال شرایط جنگ و پیش آمدن این مباحث به کردستان سفر کرده و با ابراهیم همت و متوسلیان دیدار دارد. ابراهیم همت از متوسلیان می‌خواهد که فرماندهی تیپ 27 محمد رسول‌الله را قبول کند و حاج احمد اولین فرمانده تیپ 27 محمد رسول الله می‌شود. 
  احمد متوسلیان در پیش برد جنگ در کردستان نقش کلیدی داشت، در رابطه با این نقش توضیح دهید.
نمی‌توان گفت پررنگ‌ترین نقش در کردستان را متوسلیان به عنوان فرمانده داشته است، اما قطعا یکی از مقتدرترین فرماندهان در کردستان و موثرترین آنها در شهرهایی بود که حضور داشتند، شهرهایی مثل پاوه و مریوان، افراد تاثیرگذار دیگری هم بوده‌اند مانند «بروجردی»، «شهید ناصر کاظمی» و افراد دیگر اما حاج احمد به دلیل شجاعت، اقتدار و تدابیر نظامی که به کار می‌برد اسم در کرد و نامش بر سر زبان‌ها افتاد.
  احمد متوسلیان در جنگ کردستان با چه چالش‌های رو‌به‌رو بود؟
 جنگ شهری خود یک چالش به حساب می‌آید که متوسلیان درگیر آن بود، احمد متوسلیان خود در یک سخنرانی می‌گوید من وقتی از جنگ در کردستان می‌گویم صرفا بحث جنگیدن با دشمن نیست، بلکه جنگیدن با زمین و دشمن است. یعنی شرایط زیست محیطی، برودت هوا و یخبندان و برف زیاد شرایط جنگ را تحت تاثیر قرار می‌داد. 
 چگونه شد که احمد متوسلیان به لبنان رفت؟ ماجرا چه بود؟ 
مسئله لبنان قبل از انقلاب هم برای نیروهای مبارز اهمیت داشته، حضور شیعیان در لبنان و فعالیت امام موسی صدر و شهید چمران باعث شد تا شناخت و ارتباط میان نیروهای مبارز و نیروهای لبنانی شکل گیرد، بعد از انقلاب «شهید حسن باقری» از طرف روزنامه برای تهیه گزارش به لبنان می‌رود و یک گزارش اجتماعی در چند قسمت از شهرهای لبنان تهیه می‌کند. این مسئله نشان دهنده اهمیت لبنان برای ایران در آن زمان بود. در دوران انقلاب عده‌ای چون «شهید صالح الحسینی» و «ابوحنیف» تلاش می‌کردندکه به پیروزی انقلاب اسلامی کمک بکنند. بعد از انقلاب هم گروه‌هایی از لبنان به ایران اعزام می‌شوند، حتی در دوران جنگ نیز گروه‌هایی از این کشور به کمک ایران می‌آیند. متقابلا کمک ایران به لبنان در خلال تهدیدهای اسرائیل در سال 1359 و 1360 مطرح است. بنابراین حضور حاج احمد و رفتن نیرو به لبنان دفعتاً و یکباره نبوده و زمینه‌هایی داشته است، بحث کمک به لبنان در صورت حمله اسرائیل قبل از سال 1360 هم مطرح بوده ودر نماز جمعه عنوان می‌شد. سال 1361 زمانی که جنگ به نوعی پایان یافته تلقی می‌شد و آزادسازی مناطق اشغالی ایران انجام شده بود. بحث کمک به لبنان قوت گرفت. حتی بحث اعزام لشگر اسرای عراقی به عنوان نیرو مطرح است، یعنی اسرایی عراقی را که گرفته‌اند به عنوان داوطلب به لبنان بفرستند. بحث کمک به لبنان پس از حمله به این کشور و درخواست مقامات لبنانی از ایران در شورای عالی دفاع مطرح می‌شود و قرار بود یگان‌‌هایی از ارتش و سپاه با هم بروند؛ از سپاه تیپ 27 محمد رسول الله و از ارتش لشگر 21 حمزه [تیپ 58 تکاور ذوالفقار] به منطقه اعزام می‌شوند. متوسلیان برای اعزام به فرمان فرمانده وقت سپاه بسنده نمی‌کند و می‌گوید: «من این فرمان را یاید از زبان شخص رئیس جمهور بشنوم».
 در رابطه با ربوده شدن حاج احمد و شهادت یا زنده بودن ایشان چه نظری دارید؟ دهقان وزیر دفاع وقت در سال 1395 خبر از زنده بودن حاج احمد داده است، آیا این موضوع صحت دارد؟ 
دراین خصوص بحث و نقل زیاد است  و حرف‌های ضد و نقیض فراوان، دهقان هم خبر از زنده بودن ایشان داده اما ادله‌ای ارائه نمی‌دهد. کسی که به صورت جدی بحث حیات ایشان را دنبال کرده است «حمید داوود آبادی» است. که ایشان از زبان حاج قاسم سلیمانی نقل کرد: «احمد متوسلیان» در همان لحظات اول درگیری در همان محل به شهادت رسیده‌اند و خبری دال بر زنده بودن آنها وجود ندارد. این پرونده به نوعی به پرونده خلبان اسرائیلی «رون آراد» گره خورده است و سال‌ها ما این پرونده را در مقابل آن پرونده مطرح می‌کردیم. این خلبان نیز مفقود شدن یا کشته شدنش در هاله‌ای از ابهام است.