آموزش زیر سایه ناامنی و فرسودگی

همدلی| مدارس  ناایمن فقط محدود به مکان‌های دورافتاده و کم برخوردار نیست. شهر تهران به‌عنوان پایتخت ایران در داشتن مدارس ناایمن و تخریبی رتبه اول کشور را دارد و مدارس فرسوده به‌طور باورنکردنی در این شهر تجمع پیداکرده‌اند. همین دیروز اعلام شد  مدارس تهران نزدیک به ۱۰۰۰اخطار آتش‌نشانی دریافت کرده‌اند. روز گذشته مدیرکل آموزش‌وپرورش شهر تهران اعلام کرد مدارس تهران ۹۳۰اخطار آتش‌نشانی گرفته است. «علیرضا کریمیان»  خرداد همین امسال نیز از فرسوده بودن ۴۰درصد مدارس دولتی تهران خبر داد. فرسودگی مدارس تهران، معضلی جدی است که مشکلات متعدد آموزش‌وپرورش فرصت پرداختن و اندیشیدن به آن را نمی‌دهد اما این مدارس هرلحظه می‌توانند جان دانش‌آموزان را تهدید کنند.
 در حال حاضر ۲۵درصد مدارس تهران بین ۴۰ تا ۵۰سال قدمت و بیشتر آن‌ها در مناطق مرکزی شهر قرار دارند؛  بیشتر آن‌ها مربوط به دهه ۳۰ و ۴۰هستند که علاوه بر ناامنی و فرسودگی به  دلیل کوچک بودن ساختمان، فضای لازم برای فعالیت و جنب‌وجوش دانش‌آموزان را ندارند. برخی از آمارها حاکی از این است که ۷۰۰مدرسه فرسوده در تهران وجود دارد. معمولاً به دلیل بازتاب‌های رسانه‌ای، عمده جامعه و خیران به این باور رسیدند که عمده مدارس فرسوده و تخریبی در مناطق محروم کشور ازجمله استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و شاید کمتر فردی بداند، در پایتخت مدارس فرسوده‌ای وجود دارد که جان دانش‌آموزان را تهدید می‌کند؛ بنابراین  دیدگاه فعالیت و کمک‌های خیران  نیز بیشتر معطوف به مناطق محروم کشور است. این در شرایطی است که دانش‌آموزان پایتخت در مدارس فرسوده و کلاس‌های درس شلوغ مشغول به تحصیل هستند و این مدارس که باید سال‌ها قبل از چرخه آموزش خارج می‌شدند به دلیل کمبود مدرسه و نبود بودجه برای تخریب هر سال فرسوده‌تر از قبل می‌شوند.
 تهران بالاترین آمار مدارس فرسوده را دارد
موضوع فرسودگی مدارس تهران قصه دیروز و امروز نیست. سال‌هاست مسئولان آموزش‌وپرورش از مدارس ناایمن تهران سخن می‌گویند. به اذعان آمارها استان تهران دارای بیشترین جمعیت دانش‌آموزی و بالاترین آمار مدارس فرسوده در سطح کشور است و ساختمان‌های باقدمت بالای ۵۰ساله همچنان به‌عنوان فضای آموزشی مورداستفاده قرار می‌گیرند. مشکل مدارس تهران فقط در ناامنی و فرسودگی خلاصه نمی‌شود. کمبود سرانه فضاهای آموزشی معضلی دیگر است که مدارس پایتخت از آن رنج می‌برد.  بر اساس آمارها سرانه فضاهای آموزشی در تهران ۴.۱مترمربع است، یعنی از میانگین کشوری که ۵.۲ است، ۱.۱مترمربع کمتر است یعنی برای حدود دو میلیون دانش‌آموز استان تهران حدود ۲.۲میلیون مترمربع فضای آموزشی جدید نیاز است. چندی پیش مدیرکل آموزش‌وپرورش شهر تهران  به  تراکم دانش‌آموزی در مدارس شهر تهران اشاره کرد و گفت: در برخی مدارس حتی ۴۰ تا ۴۵دانش‌آموز در یک کلاس درس حضور دارند، وی افزود:  اکنون شاهد رشد جمعیت دانش‌آموزی در شهر تهران هستیم و به همین خاطر باید فضاهای آموزشی را گسترش و افزایش دهیم. با این اتفاق در واقع می‌توانیم به سمت کاهش تراکم دانش‌آموزی قدم برداریم. پیش‌تر علی شهری، مدیرکل وقت نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان تهران کفت: استان تهران به ۱۰۰۰ مدرسه ۱۵کلاسه جدید نیاز دارد تا تراکم کلاس‌های درس به استاندارد کشوری برسد.
 چالش مدارس فرسوده در کشور
آنچه به‌عنوان یکی از مشکلات جدی آموزش‌وپرورش تهران مطرح است، مدارس فرسوده، کمبود فضای آموزشی و به دنبال آن تراکم بالای دانش‌آموزان در کلاس‌های درس است، البته این مشکل فقط به پایتخت اختصاص ندارد بلکه کل کشور را درگیر کرده است. طبق آخرین اظهارنظرها و آمارها، ۳۰درصد فضاهای آموزش‌وپرورش کشور فرسوده است که ۱۸درصد این اماکن آموزشی نیازمند مقاوم‌سازی است و ۱۲درصد نیز باید به‌طور کامل تخریب‌شده و بنای مستحکمی جایگزین آن شود. این آمارها در شرایطی مطرح می‌شود که وزیر قبل آموزش‌وپرورش، بارها به این موضوع تأکید داشت که بودجه این وزارتخانه برای بازسازی مدارس محدود است و نیازمند کمک و یاری خیران مدرسه‌ساز هستند.  در شرایطی که 30درصد از ۱۰۰هزار مدرسه کشور فرسوده است، مدیریت ساخت‌وساز آن‌ها اصلاً کار آسانی نیست. به‌تازگی یوسف نوری وزیر آموزش‌وپرورش نیز با اشاره به فرسوده بودن درصد بالای فضاهای آموزشی کشور، گفت: نوسازی و بازسازی این کلاس‌های درس به ۱۲۰هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.  آموزش‌وپرورش کشور برای تداوم روند علم‌آموزی مطلوب به ۱۲۰هزار کلاس درس جدید احتیاج دارد که اگر هزینه ساخت هر کلاس درس ۱۰میلیارد ریال برآورد شود حدود ۱۲۰هزار میلیارد تومان اعتبار موردنیاز است. موضوع مدارس فرسوده اگرچه موضوع جدیدی نیست، اما اخطار آتش‌نشانی به نزدیک به ۱۰۰۰مدرسه در تهران یک‌بار دیگر زنگ خطر مدارس ناامن در پایتخت و همچنین کل کشور را به صدا درآورد.
کریمیان، مدیرکل آموزش‌وپرورش شهر تهران توپ ناامنی مدارس پایتخت را به زمین دستگاه‌های دیگر ازجمله اداره کل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس انداخت و گفت: آموزش‌وپرورش بهره‌بردار است و کسانی که باید فضای مناسب آموزشی را در اختیار آموزش‌وپرورش بگذارند تا آموزش‌وپرورش بتواند خدمت ارائه دهد، دستگاه‌های دیگری هستند. به‌عنوان‌مثال اداره کل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس باید فضاها را برای ما مهیا کند یا مقاوم‌سازی انجام دهد یا فضاهای تازه ایجاد کند. بخشی از موضوع هم بر عهده شهرداری و بخشی دیگر بر عهده اداره راه و شهرسازی است. ما هم به‌عنوان دستگاه بهره‌بردار مطالباتی داریم و از اینکه محیط‌های آموزشی‌مان محیط‌هایی نو، سالم، ایمن و با نشاط باشند استقبال می‌کنیم. او ادامه داد:  همکاران در نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس می‌توانند در رابطه به ۹۳۰اخطار پاسخ بدهند. ما تخصص مهندسی و فنی در رابطه با اینکه مدارس ایمن باشند یا نباشند نداریم. آموزش‌وپرورش وظیفه‌اش تعلیم و تربیت است و هیچ‌کدام از همکارانم تخصص فنی و مهندسی در خصوص ساختمان ندارند و حوزه تخصصی که می‌تواند ارزیابی کند و بگوید فضا مناسب هست یا نیست، اداره کل نوسازی و تجهیز مدارس است.