حال بد مستأجران و مداخله بی‌فایده دولت

اقتصادی که سالم است خاصیت خود مراقبتی دارد و ابزارهای نظارتی در صورت لزوم می‌توانند در این اقتصاد کارکرد مؤثر داشته باشند؛ اما در یک اقتصاد رانتی، بیمار و دچار فسادهای ریزودرشت، نه‌تنها اهرم‌های نظارتی مؤثر نیستند، بلکه می‌توانند شرایط را آشفته‌تر هم کنند.
مصداق و معیار عینی این موضوع را ما این روزها شاهد هستیم. وضعیت مستأجران کشورمان بسیار خطیر است و به‌نوعی می‌توان گفت آنان زیر بار افزایش عجیب‌وغریب اجاره‌بها کمرشان خم‌شده است. همین چند روز پیش خبری در رسانه‌ها آمد که آه از نهاد هر انسانی برمی‌آورد.روزنامه‌نگاری که نگران میزان چند برابری افزایش اجاره‌بهای منزل خود بود، از حجم بالای استرس و اضطراب شب که خوابید دیگر صبح بلند نشد و به دیار باقی شتافت.به همین راحتی و تلخی!
این دولت نیز مثل دولت‌های قبلی در چنین مواقعی به‌قصد مداخله در بازار واردشده تا بتواند قدری شرایط را کنترل کند. گام اصلی دولت سیزدهم در این راستا تصویب محدودیت رشد 25درصدی اجاره‌بها در تهران و 20درصدی در شهرستان‌هاست. موافقان این مداخله می‌گویند همان‌طور که در کشورهای دیگر دنیا مثل کانادا دولت با مداخله مقابل هرج‌ومرج بازار اجاره‌بها ایستاد در کشورمان نیز دولت می‌تواند با دستور، ابلاغیه و قانون، شرایط را به نفع مستأجران متحول کند. لیکن مثل روز روشن است تجربه‌های موفق در کشورهای توسعه‌یافته اقتصادی در ایران پاسخگو نیست و به نتیجه نمی‌رسد.
گواه این مدعا تجربه‌های دولت‌های پیشین است. از بازار اجاره‌بها گرفته تا بازار ارز هر زمان دولت مداخله کرد شرایط وخیم‌تر شد یا اگر بهبودی هم حاصل شد موقتی بود. این در حالی است که در اقتصادهای پیشرفته دنیا تلاش می‌شود دولت ناظر باشد نه مداخله‌گر و اگر هم نیاز به مداخله شد این دخالت ضابطه‌مند و علمی با بیشترین و حداکثرترین اثرگذاری است.
همین‌الان که افزایش 25درصدی اجاره‌بها مصوب شده و به تایید سران قوا رسیده هم مشاوران املاک و هم صاحب‌خانه‌ها راه‌های دور زدن این قانون را ابداع و اجرایی کرده‌اند. رسیدن به این موضوع دشوار نیست. یک تماس با یک مشاور املاک گرفته و بگویید موجر هستید و می‌خواهید خانه‌تان را اجاره دهید. حداقل سه مسیر برای دور زدن قانون پیش پای شما گذاشته می‌شود تا بتوانید هرچقدر که زورتان می‌رسد میزان اجاره‌بها را افزایش داده تا از تورم عقب نیفتید.
عرضم اینجاست که مشکل اصلی جای دیگری است.حتی اگر بزرگ‌ترین و معتبرترین اقتصاددانان دنیا هم در این سیستم اقتصادی قرار گیرند راه به‌جایی نمی‌برند. نیاز به جراحی اقتصادی داریم البته نه این جراحی که در حال اجراست.