اومیکرون و رویکرد دولتی به کنترل بیماری

با گسترش سویه اومیکرون در بیشتر کشورهای جهان، طی هفته‌ها و ماه‌های آینده، ویروس غالب کرونا در جهان، اومیکرون خواهد بود. در ایالات‌متحده آمریکا به‌قدری سرعت انتشار ویروس، سریع و تعجب‌آور گزارش می‌شود که اکنون این قاره به مقام نخست ابتلا به کرونا در دنیا بدل شده است و نیروهای نظامی وارد معرکه کنترل و مهار کرونا در بیمارستان‌ها شده‌اند. هم‌زمان در اروپا نیز وضعیتی مشابه در حال رخ دادن است. شمار مبتلایان کرونا در انگلیس از ۱۵میلیون نفر فراتر رفته است. بر اساس اطلاعیه وزارت بهداشت انگلیس، روزانه بیش از 100هزار نفر در این کشور به کرونا مبتلا می‌شوند. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، انگلیس ازنظر شمار مبتلایان به کووید۱۹، پس از آمریکا، هند و برزیل، چهارمین کشور آلوده جهان به ویروس کرونا به شمار می‌رود. اعلام کشف سویه جدید ویروس کرونا در فرانسه نیز مردم را به وحشت انداخته و تعداد مبتلایان در این کشور رو به افزایش است. آخرین وضعیت شیوع کرونا در کشورهای آسیایی همچون چین و ژاپن دلالت از آن دارد که اومیکرون پرقدرت‌تر از همیشه جولان می‌دهد و به‌طور مثال در کشور چین، با شناسایی اولین بیمار آلوده به اومیکرون در شهر پکن، مردم این کشور پیش از آغاز بازی‌های المپیک زمستانی و در آستانه سال نو چینی در بهت و حیرت فرورفته‌اند. شهر شیان اکنون به وضعیتی از ابتلا به کرونا اومیکرون دچار شده که دولت و قوای نظامی در چین با استفاده از سیم‌های آهنی، درهای واحدهای مسکونی مردم را قفل و پلمپ می‌کنند. جهش چشمگیر آمار جهانی ابتلا به کرونا در پی شیوع سویه اومیکرون، کشورهای خاورمیانه را نیز یکی پس از دیگری درمی‌نوردد. شمار مبتلایان به اومیکرون در اسرائیل و فلسطین افزایش‌یافته به‌طوری‌که ویروس در مناطق مختلف کرانه باختری رود اردن و غزه مشاهده‌شده است. افزایش آمار مبتلایان به سویه جدید کرونا در ترکیه موجب نگرانی فزاینده مقامات و مردم این کشور شده است و به گفته وزیر بهداشت ترکیه، اکنون افزون بر 10درصد از آمار روزانه ابتلا به کرونا در شهر‌های بزرگ، ناشی از سویه اومیکرون بوده و با این سطح شتاب انتقال ویروس، این سویه جای دلتا را خواهد گرفت. اومیکرون به همسایه شرقی ایرآن‌هم رسیده و بر اساس آخرین گزارش‌های دریافتی، رکوردشکنی آمار کرونا در پاکستان در حالی است که پس از اعلام رسمی آغاز موج پنجم کرونا در پاکستان، شیوع گسترده اومیکرون در این کشور سبب شده شمار روزانه مبتلایان بعد از گذشت سه ماه، چهاررقمی شود. در ایرآن‌هم وضعیت ابتلا به کرونا می‌رود که پس از گذشت یک ماه از شناسایی ویروس اومیکرون در کشور و عملکرد خنثی و اقدامات بی‌اثر دولتی در مقابله با موج جدید بیماری، اومیکرون به ویروس غالب در کشور بدل شود و پیک ششم کرونا رقم بخورد. اوضاع کرونا در کشور به‌قدری نگران‌کننده است که میزان مراجعات روزانه به بیمارستان‌ها و مراکز پزشکی و درمانی منتخب کرونا تا 30درصد افزایش‌یافته است و روزانه هزاران نفر با علائم خفیف سرماخوردگی و آنفلوانزا در شهرهای مختلف کشور مراجعه می‌کنند. از مجموع مراجعات روزانه هم‌وطنان به مراکز منتخب کرونا، بیش از 40درصد تست‌های بیماری مثبت است. فقدان و کمبود کیت آزمایش اومیکرون و همچنین نبود نیروی متخصص و آموزش‌دیده در آزمایشگاه‌های منتخب کرونا در نقاط شهری ایران باعث شده است تا وزارت بهداشت و درمان و ستاد ملی کرونا به آمارهای واقعی دسترسی نداشته باشند و رقم مبتلایان اومیکرون را غیرواقعی اعلام کنند.
خبرها حاکی است که دانشگاه‌های علوم پزشکی در استان‌ها به وزارت بهداشت و درمان در خصوص روند رو به گسترش اومیکرون در شهرها هشدار داده‌اند و خواستار تأمین امکانات و تجهیزات و نیروی انسانی متخصص در استان‌ها شده‌اند. در پی اعلام خبر جان باختن سه نفر در ایران در پی ابتلا به اومیکرون، سرپرست مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت و درمان زبان به اعتراف گشود و اذعان کرد که «اگرچه قدرت مرگ‌ومیر اومیکرون اندک است و همان‌طور که مشاهده می‌شود از یک هزار و ۱۶۲مورد مبتلا، سه نفر جان خود را ازدست‌داده‌اند، اما باید پروتکل‌ها را رعایت و در اسرع وقت نسبت به تکمیل واکسیناسیون اقدام کرد.» سخنان محمد هاشمی در حالی است که به نقل از منابع آگاه و درعین‌حال غیررسمی در ساختار سلامت کشور، تاکنون دست‌کم 23نفر در پی ابتلا به اومیکرون جان‌باخته‌اند و همچنین تعداد مبتلایان در کشور بالاتر از 10هزار نفر برآورد می‌شود.
ایران پس از گسترش اومیکرون در اروپا و خاورمیانه در تیررس ویروس جدید قرار گرفت و این کشور در آستانه وقوع پیک همگانی و خطرناک کرونا است. زمانی که پیش از شناسایی رسمی ویروس در کشور هشدار داده می‌شد یا پس از شناسایی ویروس نسبت به وقوع موج جدید و پیک ششم بیماری از سوی کمیته علمی ستاد ملی کرونا وضعیت اضطراری اعلام و ضرب‌الاجل 14روزه تعیین می‌شد، پیش‌بینی چنین روزهایی در ایران سخت نبود. دولت به دلایل نامعلوم ترجیح داد تا عملکرد رضایت‌بخشی را نسبت به مهار و کنترل ویروس بروز ندهد تا اینکه این روزها که کشور با افزایش دو برابری بیماران در هر هفته مواجه می‌شود، وقوع پیک همگانی را تا هفته‌ها و ماه‌های آینده به تأخیر اندازد. پیک ششم کرونا لاجرم موجب اعمال محدودیت‌های زیادی خواهد شد و عید نوروز و ماه‌های ابتدایی سال آینده برای هم‌وطنان به‌سختی خواهد گذشت. بنا به برخی مصلحت‌اندیشی‌های سیاسی و اقتصادی، برای اینکه دولت در خصوص تعطیلی و قرنطینه، متحمل ضرر و زیان‌های اقتصادی از حیث پرداخت مخارج زندگی مردم در دوران قرنطینه نشود، چنین اتفاقی دور از ذهن نبوده است که تعطیلات و قرنطینه و برقراری محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها به تعطیلات نوروز موکول شود. فعلاً رویکرد دولتی در ایران درباره مهار و کنترل ویروس جدید کرونا بر واکسیناسیون نوبت سوم متمرکزشده است؛ آن‌هم برای ویروسی که به گفته «ملیتا ووجنوویچ» نماینده سازمان جهانی بهداشت در روسیه، نحوه پیشرفت همه‌گیری کرونا نشان می‌دهد ویروس هرگز به‌طور کامل از بین نمی‌رود و در عوض به شکل یک بیماری بومی در گردش خواهد بود. چون ویروس کرونا و واریانت های متعدد آن از جنس RNA و نه DNA است، نمی‌توان امیدوار بود که بیماری با واکسن به‌طور کامل محو و ناپدید شود. هرچند دنیا در تدارک واکسن‌های نوبت چهارم تا ششم بیماری کرونا است و ظهور ویروس اومیکرون به معنای پایان کرونا نیست، ویروس‌های خانواده کرونا ازاین‌پس همراه جوامع بشری خواهند بود و مهار و کنترل بیماری مستلزم به‌کارگیری پروتکل‌های بهداشتی و برقراری محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های لحظه‌ای و مقطعی و اعمال مدیریت صحیح و کم‌خطر در جامعه خواهد بود. در شرایطی که حتی در ایران تمرکز روی واکسیناسیون نوبت سوم رفته و مقررشده است تا مطابق با مصوبات ستاد ملی کرونا در گام نخست، ده‌ها هزار نفر از رانندگان وسایل حمل‌ونقل عمومی شهری و بین‌شهری به دلیل عدم تزریق واکسن از اول بهمن‌ماه ممنوع از کار شوند، دولت نسبت به واردات واکسن‌های مؤثرتر روی واریانت جدید اقدام نمی‌کند. گزارش پژوهشگران ایرانی نشان می‌دهد آسترازنکا مؤثرترین واکسن در کاهش عفونت کرونا بوده است و دوز به‌روز شده آن می‌تواند در وضعیتی که ویروس جدید نسبت به سایر واکسن‌ها مقاومت داشته است، بهتر عمل کند. اکنون این واکسن در کشور با کمبود مواجه شده و اصلاً در برخی مراکز واکسیناسیون نایاب شده است. هرچند طی روزهای اخیر ادعاشده که محموله‌هایی از این واکسن به‌صورت اهدایی وارد کشور شده است، اما نیروهای بهداشتی شهرستان‌ها و استان‌ها می‌گویند محموله جدید برای واکسینه کردن گروه‌های هدف به دستشان نرسیده است و مردم همچنان سرگردان هستند و با تعویق تزریق دوز سوم واکسن خود روبه‌رو شده‌اند. در پایان تأکید می‌شود؛ دولت در هفته‌های آینده ناگزیر به تجدیدنظر در سیاست‌های کرونایی خود خواهد شد و صحبت از توقف بیماری و سویه جدید ویروس از طریق واکسن و دمیدن بر عادی انگاری و ساده‌انگاری بیماری راه به‌جایی نخواهد برد. اینکه هم‌زمان با اعلام وضعیت هشدار کمیته علمی ستاد ملی کرونا در پی شیوع اومیکرون در کشور، اطلاع‌رسانی محدود می‌شود و در اختیار سخنگوی ستاد قرار می‌گیرد و سپس اعلام به رسمی شدن حضوری دانشگاه‌ها و مدارس می‌شود جای تعجب دارد. اکنون موج ابتلای بستری پس از موج ابتلای سرپایی بیماری در کشور اتفاق افتاده است و اعمال مداخلات و محدودیت‌ها چون در ابتدای افزایش مبتلایان سرپایی اجرا نشد، دیگر باید در هفته‌ها و ماه‌های آینده به سمت پایان سال، منتظر افزایش موارد بستری یا فوت بود و در این صورت، اعمال محدودیت‌ها و حتی تعطیلی کل کشور عملاً بی‌تأثیر خواهد بود و تنها می‌توان به قرنطینه سطح بالا در حد حکومت‌نظامی دل بست تا از باتلاق کرونا جان سالم به در برد.