مهار پیک ششم کرونا با وعده خودکفایی در تولید واکسن!

با اوج‌گیری دوباره کرونا در ایران و ورود زودهنگام به پیک ششم بیماری، اخبار منتشرشده حاکی است که تزریق واکسن کرونای برکت متوقف و پروژه واکسن برکت بی‌سروصدا جمع شده است. گفته می‌شود به مراکز واکسیناسیون نامه‌ای ارسال شده است که واکسن برکت فقط برای دُز دوم تزریق شود. در حالی‌که ظهور برخی عوارض واکسن در تزریق کنندگان و استقبال کم مردم از چنین واکسنی عامل توقف آن عنوان شده است، محمدرضا شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و دارو از ارائه مدارک واکسن برکت به سازمان جهانی بهداشت خبر داده است. همزمان با ایراد انتقادات به محدودیت سبد واکسیناسیون کشور، شانه‌ساز در یک ادعای عجیب می‌گوید کشور از آبان ماه دیگر نیازی به واردات واکسن کرونا ندارد. در حالی وزارت بهداشت و درمان همواره مدعی تلاش برای یافتن واکسن ایمن در ایران و خریداری واکسن از سازوکار کوواکس بوده است و این روزها موضوع واردات واکسن در آینده را منتفی می‌داند که بسیاری از وعده‌‌های واکسن‌ساز اصلی کشور درخصوص تحویل حداقل 50 میلیون دُز واکسن برکت تا نیمه اول امسال و تبدیل ایران به قطب صادرات واکسن محقق نشده است. از طرفی اگر تاخیر هشت ماهه واکسیناسیون در کشور صرفا به دلیل تامین واکسن‌‌های ایمن برای مردم کشور بوده است، پس چرا تاکنون برخلاف همه واکسن‌‌‌های دنیا، بعد از ماه‌‌ها تزریق واکسن برکت هنوز یک مقاله علمی از نتایج واکسن برکت و مستندات آن منتشر نمی‌شود و کشورهای خاورمیانه و دنیا پذیرش گواهی واکسیناسیون واکسن برکت را موکول به تزریق یک دُز اضافی از واکسن‌‌های معتبر خارجی مثل فایزر، مدرنا، جانسون و آسترازنکا کرده‌‌‌اند. 
وزارت بهداشت و درمان همچنین بارها اعلام کرده است که کشور ایران تاکنون 17میلیون دُز واکسن از سازوکار کوواکس سفارش‌گیری و پیش خرید کرده است، اما با این حال، مشکل اساسی در تامین تعداد کافی واکسن برای مردم ایران در گذشته را تحریم‌‌ها و تامین منابع مالی و منابع محدود کشور و اولویت سازوکار کواکس برای تامین واکسن کشورهای پیشرفته دانسته است. این در صورتی است که به دلیل ممنوعیت واکسن‌‌های خارجی معتبر به کشور و خودتحریمی که در داخل ایران انجام شد عملا ایران فرصت پیش‌خرید تمامی انواع برندهای واکسن‌‌های تایید شده و تولیدشده در جهان از سبد کوواکس را از دست داد. سازوکار کوواکس هم از ابتدا به گونه‌ای طراحی شده بود که فرصت برابر پیش روی کشورهای متعدد جهان درخصوص تامین واکسن قرار گیرد. اتفاقا سازوکار کوواکس از ابتدا واکسن‌‌هایی را برای پیش خرید به کشورهای دنیا عرضه کرده بود که مانند واکسن‌‌های آمریکایی و انگلیسی در ایران تحریم شده بودند. به عبارتی، زمانی که کوواکس شروع به کار کرد صرفا واکسن‌‌های آمریکایی و انگلیسی در داخل آن قرار داده شده بود. 
مطرح شده است که علاوه بر واکسن، مواد اولیه مورد نیاز برای تولید واکسن در کشور با محدودیت شدید به دلیل تحریم‌‌ها رو به رو بوده است. اما کالاهای بشردوستانه یا فروش مواد غذایی، محصولات کشاورزی، دارو و تجهیزات پزشکی و واکسن از ابتدا مشمول تحریم‌‌ها نبوده است و حتی ایران اگر ورود واکسن‌‌های خارجی معتبر به کشور را ممنوع و تحریم نکرده بود می‌توانست از طریق سازوکار کوواکس جهانی و از محل منابع بلوکه شده خود در کشورهای جهان، واکسن مورد نیاز جمعیت کشور را تامین کند و واکسیناسیون را تا مدت 8 ماه با تاخیر مواجه نکند. مشکل اساسی در تامین واکسن مردم کشور ایران این بوده است که دولت و نهادهای حاکمیتی تاکنون حاضر نشده‌‌‌اند تا مراوده و تعاملی با ایالات متحده آمریکا و انگلستان به عنوان غول واکسن‌سازی دنیا داشته باشند. حتی اصغر عبدلی، کارشناس شرکت دارویی برکت در تیرماه امسال گفته بود که اخبار درباره کمبود مواد اولیه تولید واکسن کاملا شایعه‌سازی است و موسسه برکت در زمینه واردات مواد اولیه‌ای مانند ژل کروماتوگرافی اصلاً مراوده‌‌ای با شرکت‌‌‌های آمریکایی نداشته است. بلافاصله پس از بیان این اظهارات نیز برخی مقامات ستاد اجرایی فرمان امام که موسسه برکت تحت نظر آنان است نیز اعلام کردند که هیچ گونه مشکلی در خط تولید واکسن برکت نداشته‌‌‌اند و تمامی اخبار درباره کمبود مواد اولیه نیز کذب است و مواد اولیه مورد نیاز برای تولید ۱۰۰ میلیون دز واکسن کرونا در داخل کشور موجود است و می‌توانند به تعهدات خود عمل کنند. درباره محدودیت منابع پولی و مالی کشور که به واسطه آن، تاخیر در واکسیناسیون کشور توجیه می‌شود می‌توان به اظهارات سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهور پس از آغاز به کار دولت جدید اشاره کرد که بارها ایشان متذکر شدند که جمهوری اسلامی ایران بر سر واردات واکسن‌‌های معتبر به کشور هیچ‌گاه با محدودیت منابع مالی مواجه نبوده است و می‌توان با صرف منابع لازم، واکسن خارجی خریداری کرد.